< Luka 7 >
1 Nake Jesũ aarĩkia kwaria maũndũ macio mothe andũ makĩmũiguaga, agĩtoonya Kaperinaumu.
Baada jha Yesu kumala khila khenu kya ajobheghe kwa bhanu bhabhamp'elekisieghe, akajhingila Kapernaumu.
2 No kũu nĩ kwarĩ na ndungata ya mũnene-wa-thigari-igana, ĩrĩa mũmĩathi eendete mũno, nayo yarĩ ndwaru hakuhĩ gũkua.
Mtumwa fulani ghwa akida, jhaajhe ghwa thamani sana kwa muene, ajhen'tamu sana na ajhele karibu kufwa.
3 Nake mũnene ũcio wa thigari igana aigua ũhoro wa Jesũ, agĩtũma athuuri a Ayahudi kũrĩ we makamũũrie oke ahonie ndungata yake.
Lakini bho ap'eliki kuhusu Yesu, jhola Akahida andaghisi ndongosi ghwa kiyahudi kun'soka ahidayi kumwokola mtumwa ghwa muene ili asifi.
4 Nao maakinya kũrĩ Jesũ, makĩmũthaitha magwatĩirie mũno, makĩmwĩra atĩrĩ, “Mũndũ ũyũ nĩagĩrĩirwo gwĩkwo ũguo nĩwe,
Bhobhafikiri karibu ni Yesu, bhan'sihili kwa bidii ni kujobha, “akestahili kwamba ghwilondeka kubhomba naha kwandabha jha muene,
5 tondũ nĩendete rũrĩrĩ rwitũ na nĩatwakĩire thunagogi.”
Kwandabha aliganili litaifa lya tete, na ndo jhaajengili lisinagogi kwandabha jha tete”.
6 Nĩ ũndũ ũcio Jesũ agĩthiĩ nao. Na marĩ hakuhĩ gũkinya mũciĩ, mũnene ũcio wa thigari igana akĩmũtũmĩra arata makamwĩre atĩrĩ, “Mwathani, tiga gwĩthĩĩnia tondũ ndiagĩrĩire wee ũũke gwakwa mũciĩ.
Yesu akajhendelela ni safari jha muene pamonga nabhu. Lakini kabla jha kulota patali ni nyumba, afisa mmonga abhalaghisi marafiki zake kulongela naku. “Bwana, usikitondesi ghwe muene kwandabha nene nilondeka lepi bhebhe kujhingila mu dari jhangu.
7 O na nokĩo itanona njagĩrĩire gũũka kũrĩ we. No uga o kiugo, na ndungata yakwa nĩĩkũhona.
Kwandabha ejhe nafikiririlepi hata nene nemwene kujha nilondeka kuhida kwa bhebhe, lakini jobhayi lilobhi tu ni mtumishi ghwa nene ibeta kupona.
8 Nĩgũkorwo niĩ mwene ndĩ mũndũ wathagwo, na ndĩ na thigari njathaga. Ndeera ũmwe ‘Thiĩ,’ nĩathiiaga, na ndeera ũngĩ atĩrĩ, ‘Ũka,’ nĩokaga. Na ningĩ ndeera ndungata yakwa atĩrĩ, ‘Ĩka ũna,’ nĩĩkaga.”
Kwani ni nene ne munu jha nibhekhibhwa mu mamlaka na nijhe ni askari chini jha nene. Wijobha kwa ojho “Lotayi” na ilota, nikwajhongi, “Hidayi” ni muene ihida, ni kwa mtumishi ghwa nene 'bhomba ekhe', ni muene ibhomba”.
9 Rĩrĩa Jesũ aiguire ũguo, akĩgega, akĩhũgũkĩra kĩrĩndĩ kĩrĩa kĩamũrũmĩrĩire, agĩkĩĩra atĩrĩ, “Ngũmwĩra atĩrĩ, ndionete mũndũ ũrĩ na wĩtĩkio mũnene ũũ Isiraeli guothe!”
Yesu bhoapeliki agha ashangele, ni kubhageukila makutano bhabhan'kesieghe ni kujobha. “Nikabhajobhela hata mu Israeli, nibhwayilepi kubhona munu mwenye imani kama ejho.
10 Nao andũ arĩa maatũmĩtwo magĩcooka mũciĩ magĩkora ngombo ĩyo ĩrĩ honu.
Kisha bhala bhabhalaghisibhu bhakherebhuiki kunyumba ni kun'kolela mtumishi amalikupona.
11 Ihinda inini rĩathira, Jesũ agĩthiĩ itũũra rĩetagwo Naini, nao arutwo ake na andũ gĩkundi kĩnene magĩthiĩ nake.
fulani baada jha agha, jhatokili kujha Yesu ajhe isafiri kulota mji bhwabhukutibhweghe Naini. Bhanafunzi bha muene bhakalota pamonga nabhu bhakaambatana ni umati bhwa bhanu.
12 Na rĩrĩa akuhĩrĩirie kĩhingo gĩa itũũra rĩu, mũndũ wakuĩte nĩarutagwo kuo na aarĩ mwana wa mũmwe, nake nyina aarĩ mũtumia wa ndigwa. Nao andũ aingĩ a itũũra rĩu maarĩ hamwe nake.
Bhoafikiri karibu ni lango lya jiji langayi, munu jhaafwili ajhele ap'endibhu, na ndo muana ghwa pekee kwa nyinamunu jhaajhe mjane, ni umati bhwa bhawakilishi kuhoma mu jiji bhajhele pamonga nakhu.
13 Rĩrĩa Mwathani onire mũtumia ũcio, akĩmũiguĩra tha, akĩmwĩra atĩrĩ, “Tiga kũrĩra.”
Bho ambwene, Bwana akan'hegelela kwa huruma mbaha sana juu jha muene ni kun'jobhela, “Usileli”.
14 Agĩcooka agĩthiĩ, akĩhutia ithandũkũ, nao arĩa maarĩkuuĩte makĩrũgama. Agĩcooka akiuga atĩrĩ, “Mwanake, ndakwĩra atĩrĩ, ũkĩra!”
Kisha akahegelela palongolo akaligusa lijeneza ambalyo bhap'endili mb'ele, na bhala bhabhap'endili bhakajhema akajobha “N'songolo nijobha jhumukayi”
15 Mũndũ ũcio wakuĩte agĩũkĩra, akĩambĩrĩria kwaria, nake Jesũ akĩmũnengerana kũrĩ nyina.
Mfu akajhinuka ni kutama pasi ni kujhanda kulongela. Kisha Yesu akan'kabidhi kwa nyinamunu.
16 Andũ othe makĩiyũrwo nĩ guoya na makĩgooca Ngai, makiuga atĩrĩ, “Mũnabii mũnene nĩokĩte gatagatĩ gaitũ. Ngai nĩokĩte gũteithia andũ ake.”
Kisha hofu ikabhamema bhoha. Bhakajhendelela kun'tukusya k'yara bhakajobha “Nabii mbaha ajhinulibhu miongoni mwa jhotu” ni “k'yara abhalangili bhanu bha muene”
17 Nayo ngumo ya Jesũ ĩkĩhunja Judea guothe o na bũrũri ũrĩa wagũthiũrũrũkĩirie.
Ese habari sinofu sya Yesu syajhenili Yudea jhioha ni mikoa ghioha ghya jirani.
18 Nao arutwo a Johana nĩmamũheire ũhoro wa maũndũ macio mothe. Nake Johana agĩĩta arutwo ake eerĩ,
Bhanafunzi bha Yohana bhakan'jobhili mambo agha ghoha.
19 akĩmatũma kũrĩ Mwathani makamũũrie atĩrĩ, “Wee nĩwe ũrĩa werĩtwo nĩagooka kana tweterere mũndũ ũngĩ?”
Ndipo Yohana akabhakuta bhabhele bha bhanafunzi bha muene ni kubhalaghisya kwa Bwana kujobha “Bhebhe ndo jhola jhaihida, au ajhe munu jhongi tundendelelajhi?
20 Nao arutwo acio maakinya kũrĩ Jesũ makĩmwĩra atĩrĩ, “Johana Mũbatithania aatũtũma kũrĩ we tũkũũrie atĩrĩ, ‘Wee nĩwe ũrĩa werĩtwo nĩagooka kana tweterere mũndũ ũngĩ?’”
Bhobhafikiri karibu ni Yesu abha bhakajobha, “Yohana mbatizaji atulaghisi kwa bhebhe kujobha, 'Bhebhe ndo jhola jhaihida au ajhe jhongi tundendelelajhi?”
21 Ihinda-inĩ o rĩu Jesũ akĩhonia andũ aingĩ arĩa maarĩ na mĩrimũ, na ndwari, na akĩingata ngoma thũku o na agĩtũma andũ aingĩ arĩa maarĩ atumumu macooke kuona.
Kwa wakati obho abhaponyisi bhanu bhingi bhenye matamu ni malombosi, kuhoma kwa roho bhachafu ni kwa bhanu bhenye upofu wabhapelili kulanga.
22 Nĩ ũndũ ũcio agĩcookeria arĩa maatũmĩtwo atĩrĩ, “Cookai mũkeere Johana maũndũ marĩa muonete na mũkaigua: atĩ atumumu nĩ marona, na ithua nĩiretwara, na arĩa marĩ na mangũ nĩ marahonio, na andũ arĩa mataiguaga nĩmaraigua, na arĩa akuũ nĩmarariũkio, na Ũhoro-ũrĩa-Mwega nĩũrahunjĩrio arĩa athĩĩni.
Yesu ajibili ni kujobha kwa bhene. “Baada jha kujha mlotili kwa muhomili mwibeta kumjulisha Yohana kya mukibhwene ni kup'eleka. Bhenye upofu bhipokela kulola ni fiwete bhibeta kugenda, bhenye ukoma bhitakasika viziwi bhibeta kup'eleka, bhafu bhifufulibhwa ni kujha hai kabhele, masikini bhijobhibhwa habari jhinofu.
23 Kũrathimwo nĩ mũndũ ũrĩa ũtarahĩngwo nĩ ũndũ wakwa.”
Na munu jhaibeta kuleka lepi kuniamini nene kwa matendo ghangu abarikibhu”.
24 Andũ acio maatũmĩtwo nĩ Johana moima harĩ Jesũ, Jesũ akĩambĩrĩria kwarĩria andũ aingĩ ũhoro wa Johana, akĩmooria atĩrĩ, “Nĩ kĩĩ mwathiĩte kuona werũ-inĩ? Hihi mwathiĩte kuona kamũrangi kainainagio nĩ rũhuho?
Baada jha bhala bhabhalaghisibhu ni Yohana kukerebhuka kwa bhahomili, Yesu akajhanda kujobha kwa makutano juu jha Yohana, “Mwalotili kwibhala kulanga kiki, litasi likajha lihugunisibhwa ni mp'ongo?
25 Angĩkorwo ti guo-rĩ, mwathiĩte kuona kĩ? Hihi nĩ mũndũ wĩhumbĩte nguo njega? Aca, arĩa mehumbaga nguo cia goro na magekenia na mĩago ya thĩ maikaraga nyũmba cia ũthamaki.
Lakini Mwalotili kwibhala kulola kiki, munu jhaafwalili kinofu? Langajhi bhanu bhala bhabhifuala maguanda gha kifalme ni kuishi maisha gha starehe bhajhe mu nafasi sya bhafalme.
26 Mwagĩthiĩte kuona kĩ? Hihi mwathiĩte kuona mũnabii? Ĩĩ, ngũmwĩra atĩrĩ, muonire mũndũ ũkĩrĩte mũnabii.
Lakini mwilota kwibhala kulola kiki, Nabii? Ndio, nijobha kwa muenga ni zaidi sana kuliko nabii.
27 Ũyũ nĩwe ũrĩa ũhoro wake wandĩkĩtwo atĩrĩ: “‘Nĩngatũma mũtũmwo wakwa athiĩ mbere yaku, nake nĩagagũthondekera njĩra.’
Ojho ndo jhaajhandikibhu, “Langayi, nikandaghisya mjumbe ghwa nene palongolo pa mihu gha jhomu, jhaibeta kujhandala njela kwandabha jha nene,
28 Ngũmwĩra atĩrĩ, harĩ andũ arĩa manaciarwo nĩ atumia-rĩ, gũtirĩ o na ũmwe mũnene gũkĩra Johana; no mũndũ ũrĩa mũnini mũno ũthamaki-inĩ wa Ngai, nĩ mũnene kũmũkĩra.”
Nijobha kwa muenga, kati jha bhala bhabhahogoliki ni n'dala, ajhelepi mbaha kama Yohana, lakini munu jha ajhele muhimu lepi sana jhaibeta kuishi ni K'yara mahali pa ajhele muene, ibeta kujha mbaha kuliko Yohana.”
29 (Andũ othe, o na etia mbeeca cia igooti, rĩrĩa maiguire ciugo cia Jesũ, magĩtĩkĩra atĩ njĩra ya Ngai nĩ ya ma, tondũ maabatithĩtio nĩ Johana.
Ni bhanu bhobhap'eliki agha pamonga ni bhatoza ushuru, bhatangasisi kujha k'yara ndo ajhe ni huruma ni haki. Bhajhele kati jha bhene bhala bhabhabatisibhu kwa ubatizo bhwa Yohana.
30 No Afarisai na arutani a watho makĩregana na ũrĩa Ngai endaga meke, tondũ o matiabatithĩtio nĩ Johana.)
Lakini Mafarisayo ni bhataaalamu bha sheria sya kiyahudi, ambabho bhabatisibhulepi ni muene bhabelili hekima sya k'yara kwandabha jha bhene.
31 Nake Jesũ akiuga atĩrĩ, “Andũ a rũciaro rũrũ ingĩmagerekania na kĩ? Matariĩ ta kĩ?
Kabhele nibhwesya kubhalenganisya ni. kiki bhanu bha kizazi ekhe? bhajhe bhuli hasai?
32 Matariĩ ta ciana ciikarĩte ndũnyũ igĩĩta iria ingĩ, igaciĩra atĩrĩ: “‘Twamũhuhĩire mũtũrirũ, mũkĩaga kũina; twamũinĩire rwĩmbo rwa macakaya, no mũtiarĩrire.’
Bhiwaningana ni bhana bhabhikina maeneo gha soko, bhabhitama ni kukutana mmonga baada jha jhongi bhijobha, 'Tukobhili filimbi kwandabha jha muenga na mwakinilepi. Tuombolisi na mulelilepi.'
33 Nĩgũkorwo Johana Mũbatithania ookire atekũrĩa na atekũnyua ndibei, na inyuĩ mũkiuga atĩrĩ, ‘Arĩ na ndaimono.’
Yohana mbatizaji ahidili alilepi n'kate wala kunywa divai, na mwajobhili “Ajheni pepo.
34 Mũrũ wa Mũndũ ookire akĩrĩĩaga na akĩnyuuaga, na inyuĩ mũkiuga atĩrĩ, ‘Onei mũndũ mũkoroku na mũrĩĩu, mũrata wa etia mbeeca cia igooti na “ehia”.’
Mwana ghwa munu ahidili alili ni kunywa na mwajobhili, “Langayi ndo mlafi na ndefi, rafiki ghwa bhatoza ushuru ni bhenye dhambi!
35 No ũũgĩ nĩũmenyekaga nĩ wa kĩhooto nĩ ciana ciaguo ciothe.”
Lakini hekima itambuliki kujhe ijhe ni haki kwa bhana munu bhoha”
36 Na rĩrĩ, Mũfarisai ũmwe nĩetire Jesũ gwake makarĩanĩre irio cia hwaĩ-inĩ nake, nĩ ũndũ ũcio Jesũ agĩthiĩ nyũmba ya Mũfarisai ũcio, agĩikara metha-inĩ.
Mmonga ghwa Mafarisayo ans'okili Yesu alotayi kulya pamonga ni muene. Baada jha Yesu kujhingila mu nyumba jha farisayo, ajheghemili mu meza ili aliayi.
37 Rĩrĩa mũndũ-wa-nja watũũrĩte mũtũũrĩre wa mehia itũũra-inĩ rĩu aamenyire atĩ Jesũ nĩararĩa irio nyũmba ya Mũfarisai ũcio-rĩ, agĩũka na cuba wa maguta manungi wega,
Langayi kwajhele ni n'dala mmonga katika jiji e'lu jhaajhe ni dhambi. Agunduili kujha atamili kwa farisayo, akaleta chupa jha manukato.
38 na akĩrũgama thuutha wake, o hau magũrũ-inĩ make, akĩrĩraga, na akĩambĩrĩria kũmũihũgia nyarĩrĩ na maithori make. Agĩcooka akĩmũgiria nyarĩrĩ na njuĩrĩ yake, agĩcimumunya, na agĩciitĩrĩria maguta manungi wega.
Ajhemili kunyuma jha muene karibu ni magolo gha muene khoni ilela. Kabhele ajhandili kulobhanisya magolo gha muene kwa mahosi, ni kujhifuta kwa niwili sya mutu bhwa muene akaibusu magolo gha muene ni kujhibaka manukato.
39 Rĩrĩa Mũfarisai ũrĩa wamwĩtĩte onire ũndũ ũcio, akĩĩra na ngoro atĩrĩ, “Korwo mũndũ ũyũ nĩ mũnabii, nĩangĩamenya ũrĩa ũramũhutia nĩ mũndũ-wa-nja wa mũthemba ũrĩkũ, na atĩ nĩ mwĩhia.”
Ni jhola Farisayo jhaamwaliki Yesu bho abhuene naha, akawasya muene akajobha, “Kama munu ojho ngaajhe nabii, ngaamanyi ojho niani na ni aina jheleku jha n'dala jhaikan'gusa, jhakujha mwenye dhambi.
40 Jesũ akĩmwĩra atĩrĩ, “Simoni, ndĩ na ũndũ wa gũkwĩra.” Nake akiuga atĩrĩ, “Mũrutani, njĩĩra.”
Yesu ajibili ni kujobha, “Simoni nijhe ni khenu kyakijobhela.”akajobha” “kijobha tu Mwalimu!”
41 “Kũrĩ andũ eerĩ maarĩ na thiirĩ wa mũndũ wakombithanagia mbeeca. Ũmwe aarĩ na thiirĩ wa dinari magana matano, na ũrĩa ũngĩ dinari mĩrongo ĩtano.
Yesu akajobha “kwajhele ni bhaefaiwa bhabhele kwa mkopeshaji mmonga. Mmonga akabha wa idaibhwa dinari Mia tano ni bhwa pili adaibhu dinari hamsini.
42 Na rĩrĩ, gũtirĩ o na ũmwe wao warĩ na mbeeca cia kũmũrĩha, nĩ ũndũ ũcio marĩ o eerĩ akĩmarekera thiirĩ ũcio. Rĩu-rĩ, acio eerĩ nũũ ũngĩmwenda makĩria?”
Na bhobhajhelapi ni hela jha kundapa akabha samehe bhoha. Henu nieni jha ibeta kurigana zaidi?
43 Simoni akĩmũcookeria atĩrĩ, “Ngwĩciiria nĩ ũrĩa warekeirwo thiirĩ ũrĩa mũnene.” Jesũ akiuga atĩrĩ, “Nĩwatua wega.”
Simoni ajibilili ni kujobha, “Nidhani jha asamehibhu nesu.” Yesu akanijobhla, “Uhukumuili kwa usahihi.”
44 Agĩcooka akĩĩhũgũrĩra mũndũ-wa-nja ũcio, akĩĩra Simoni atĩrĩ, “Nĩũkuona mũndũ-wa-nja ũyũ? Njũkire nyũmba gwaku, no ndũnaahe maaĩ ma gwĩthamba nyarĩrĩ, no nĩanjihũgia nyarĩrĩ na maithori make, na acigiria na njuĩrĩ yake.
Yesu akanigeukila n'dala ni kujobha kwa Simoni, “Umbwene n'dala ojho. Nijhingili munyumba jha jhobh. Unipelihitapi masi kwandabha jha magolo gha nene, lakini ojho, kwa mahosi gha muene alobhani si magolo gha nene ni kuifuta kwa njuili sya muene.
45 Wee-rĩ, ndũnaamumunya, no mũndũ-wa-nja ũyũ, kuuma rĩrĩa ndonyire ndarĩ aratigithĩria kũmumunya nyarĩrĩ ciakwa.
Wanibusuililepi, lakini muene, tangia ajhingili o'mo alekilepi kunibusu magola gha nene.
46 Wee-rĩ, ndũnanjitĩrĩria maguta mũtwe, no ũyũ nĩanjitĩrĩirie maguta manungi wega nyarĩrĩ.
Gwa jhibaki lepi magolo gha need nene mafuta, lakini ajhibakili magolo gha nene kwa manukato.
47 Nĩ ũndũ ũcio ngũkwĩra atĩrĩ, nĩarekeirwo mehia make maingĩ. Nĩgũkorwo nĩendanĩte mũno. No ũrĩa ũrekeirwo mehia manini, endanaga o hanini.”
Kwa lijambo ele, nikujobhela kujha ni dhambi semehele na asamehibhu nesu, na kabhele aganili nesu. Lakini jha asamehibhu kidebe, igana kidebe tu.”
48 Jesũ agĩcooka akĩĩra mũndũ-wa-nja ũcio atĩrĩ, “Nĩwarekerwo mehia maku.”
Baadajhe akan'jobhela n'dala, “Dhambi sya bhebhe simalikusamehebhwa”
49 Ageni arĩa angĩ makĩambĩrĩria kwĩrana atĩrĩ, “Kaĩ ũyũ akĩrĩ ũ, ũrarekanĩra o na mehia?”
Bhala bhabhatamili pameza pamonga ni muene bhakajhanda kujobhesana bhene kwa bhene, “Ojho niani mpaka isamehe dhambi?”
50 Jesũ akĩĩra mũndũ-wa-nja ũcio atĩrĩ, “Gwĩtĩkia gwaku nĩ gwakũhonokia; thiĩ na thayũ.”
Ni Yesu akan'jobhela n'dala, “Imani jha jhobhi jhikuokwili. Lotayi kwa amani”