Luka 6
1 Mũthenya ũmwe wa Thabatũ, Jesũ akĩgerera mĩgũnda-inĩ ya ngano, nao arutwo ake makĩambĩrĩria gũtua ngira imwe cia ngano, magĩcirigitha na moko, makĩrĩa ngano.
Jius Doonu alu golo Jisu ampu rongolo vngkarto. Ninyigv lvbwlaksu vdwv aam amring nga puik gvrila, lakchulo nepung gvrila achar ha dvto.
2 Afarisai amwe makĩmooria atĩrĩ, “Nĩ kĩĩ kĩratũma mwĩke ũrĩa gũtetĩkĩrĩtio nĩ watho mũthenya wa Thabatũ?”
Parisis nyi mego tvvkato, “Nonu ngonugv Pvbv lo no Jius Doonualu lo riyoka vnam ham ogubv ridunv?”
3 Jesũ akĩmacookeria atĩrĩ, “Kaĩ mũtathomete ũrĩa Daudi eekire, rĩrĩa we na arĩa maarĩ nake maarĩ ahũtu?
Jisu bunua mirwkto, “Nonu puri rika malare Dabid ogugo ripvdw vdwlo nw la okv ninyigv nyi vdwv kano tukudw?
4 Aatoonyire Nyũmba ya Ngai, akĩoya na akĩrĩa mĩgate ĩrĩa yamũrĩirwo Ngai, ĩrĩa ateetĩkĩrĩtio kũrĩa nĩ watho tiga no athĩnjĩri-Ngai meetĩkĩrĩtio kũmĩrĩa, na agĩcooka akĩhe arĩa maarĩ nake ĩmwe yayo.”
Nw Pwknvyarnv gv naam arwnglo aatoku, Pwknvyarnv gvlo tolwk jinam dvnam ham naatoku, hum dvto okv hum ninyigv nyi vdwaka jitato. Kvvbi nyi gv lvgabv hv ngonugv Pvbv nga rinying kunamv nyibu mvngchik um dvnam um dvmwng dunv.”
5 Jesũ agĩcooka akĩmeera atĩrĩ, “Mũrũ wa Mũndũ nĩwe Mwathani wa Thabatũ.”
Okv Jisu minyala minto, “Nyia Kuunyilo ngv Jius Doonu alu gv Ahtu hv.”
6 Na rĩrĩ, mũthenya ũngĩ wa Thabatũ nĩathiire thunagogi-inĩ, akĩrutana, nakuo nĩ kwarĩ na mũndũ warĩ mwonju guoko gwake kwa ũrĩo.
Jius Doonualu gonvnga Jisu Jius kumkunaam lo vngtoku okv tamsarto. Ho nyi ako dooto ninyigv lakbik laak angv digwng nvgo.
7 Nao Afarisai na arutani a watho nĩmacaragia ũndũ mangĩthitangĩra Jesũ, nĩ ũndũ ũcio makĩmũrora mũno, mone kana nĩekũhonania mũthenya wa Thabatũ.
Pvbv tamsarnv nyi megonv okv Parisis nyi megonv Jisunyi gungnying lwkdubv rimur lodanv mvngto, vkvlvgabv bunu ninyia Jius Doonualulo mvpu gvi jibvre vla kaagap jinjinla kaariato.
8 Nowe Jesũ, tondũ nĩamenyaga ũrĩa meeciiragia, akĩĩra mũndũ ũcio wonjete guoko atĩrĩ, “Ũkĩra ũrũgame mbere ya andũ othe.” Nĩ ũndũ ũcio agĩũkĩra akĩrũgama hau.
Vbvritola Jisu bunugv mvngnam ha chinto okv nyi anga minto, “Dakrap tvka okv kaagia so aato.” Nyi angv gudungto okv hoka daktoku.
9 Jesũ agĩcooka akĩmeera atĩrĩ, “Ngũmũũria atĩrĩ, nĩ ũndũ ũrĩkũ mwĩtĩkĩrie nĩ watho mũthenya wa Thabatũ: nĩ gwĩka wega kana nĩ gwĩka ũũru, nĩ kũhonokia muoyo kana nĩ kũũniina?”
Vbvrikunamv Jisu bunua minto, “Ngo nonua tvvka dunv: Ngonugv Pvbv ngv ngonua Jius Doonualu lo ogu rila dubv minpv? Ridur dubvre ma mvki dubvre? Nyi gv singse nga ringya dubvre vmalo um ngoomu dubvre?”
10 Akĩĩhũgũra, akĩmarora othe, agĩcooka akĩĩra mũndũ ũcio atĩrĩ, “Tambũrũkia guoko gwaku.” Nake agĩĩka o ro ũguo; nakuo guoko gwake gũkĩhonio biũ.
Nw bunu mvnwngnga kaagapla kaagoto; vbvrikunamv nw nyi anga minto, “Noogv laakkv laklinla lakrapto.” Nw vbv rijito okv ninyigv laakkv lvkodv alv tuku.
11 Nao makĩrakara mũno, makĩambĩrĩria kũũrania ũrĩa mangĩĩka Jesũ.
Bunu achialvbv sakcha toku okv Jisunyi bunu ogugo rila rikunvdw vla bunugv apumlo tvukapak minsi raptoku.
12 Mũthenya ũmwe Jesũ nĩoimagarire agĩthiĩ kĩrĩma-inĩ akahooe, akĩraara akĩhooya Ngai ũtukũ wothe.
Ho dw lo Jisu kumdubv vla moodw golo chaatoku okv ayu hoka Pwknvyarnvnyi kumyingla dooto.
13 Gwakĩa-rĩ, agĩĩta arutwo ake moke harĩ we, agĩthuura andũ ikũmi na eerĩ ao, akĩmatua atũmwo, nao nĩ:
Vdwlo alu hv loolin tokudw, nw ninyigv lvbwlaksu vdwa nw gvlo goklwk toku okv bunu vring gola anyia dartoku, bunua Apostol vla amin mintoku:
14 Simoni (ũrĩa aatuire Petero), na Anderea mũrũ wa nyina, na Jakubu, na Johana, na Filipu, na Baritholomayo,
Saimon (Yvvnyi Pitar vla nw amin minpvkudw) okv ninyigv boru Andriu; Jems okv Jon, Pilip okv Bartolomiu,
15 na Mathayo, na Toma, na Jakubu wa Alufayo, na Simoni ũrĩa wetagwo Zelote,
Metiu okv Tomas, Jems Alpius gv kuunyilo okv Saimon (Yvvnyi Toryagayanv vla minpvkudw),
16 na Judasi wa Jakubu, na Judasi Mũisikariota ũrĩa wamũkunyanĩire.
Judas Jems gv kuunyilo, okv Judas Iskeriot, yvvdw kupnv gobv rikunv.
17 Nake Jesũ agĩikũrũka hamwe nao, makĩrũgama handũ haarĩ haraganu. Gĩkundi kĩnene kĩa arutwo ake kĩarĩ ho, o na andũ aingĩ mũno kuuma Judea guothe, na Jerusalemu, o na kuuma ndeere-inĩ cia Turo na Sidoni,
Vdwlo Jisu moodw lokv ninyigv lvbwlaksu vdwa lvkobv ito kudw nw mooringku gulo dakto achialvbv ninyigv lvbwlaksu vdwa lvkobv nyi nyitwng twngtv nvgo hoka aato Judia gv mooku mvnwng lokv, okv Jerusalem lokv, okv svtvpambw adar aigv pamtv Taire okv Sidon lokv.
18 nao mookĩte nĩguo mamũigue na mahonio mĩrimũ yao. Nao arĩa maanyamaragio nĩ ngoma thũku makĩhonio,
Bunu nw gvlo tvvdubv aato okv yvv bunua alvmanv dow vdwv mvdwkmvku pvkudw bunuka aatoku okv mvpu tuku.
19 nao andũ othe makĩgeria kũmũhutia, tondũ hinya nĩwoimaga thĩinĩ wake na ũkamahonia othe.
Nyi mvnwng ngv ninyia mvsit dubv vla rikw nyato, ninyi gvlo jwkrw v linla okv bunu mvnwngnga mvpu toku.
20 Nake akĩrora arutwo ake, akiuga atĩrĩ: “Kũrathimwo-rĩ, nĩ inyuĩ athĩĩni, nĩgũkorwo ũthamaki wa Ngai nĩ wanyu.
Jisu ninyigv lvbwlaksu vdwa kaagapto okv minto, “Heemanv vdwv nonu mvngpuv; Pwknvyarnv gv Karv ngv nonu gvngv!”
21 Kũrathimwo-rĩ, nĩ inyuĩ mũhũũtaga rĩu, nĩgũkorwo nĩmũkahũũnio. Kũrathimwo-rĩ, nĩ inyuĩ mũrarĩra rĩu, nĩgũkorwo nĩmũgatheka.
“Vjakgv kanonv vdwv nonu mvngpuv; nonua dvji more!” “Vjakgv kapdunv nonu mvngpuv; nonu nyormin reku!”
22 Kũrathimwo-rĩ, nĩ inyuĩ hĩndĩ ĩrĩa andũ mekũmũmena, na meyamũre kũrĩ inyuĩ, na mamũrume, na mathũkĩrĩrie rĩĩtwa rĩanyu, nĩ ũndũ wa Mũrũ wa Mũndũ.
“Nyia Kuunyilo gv lvgabv, nyi vdwgv kaanwng manam nonu, toa kunam nonu, mvngsa kunam nonu okv alvma vnam nonu, mvnwngngv mvngpuv!
23 “Mũthenya ũcio nĩmũgakena na mũrũgarũge, tondũ mũcaara wanyu nĩ mũingĩ Igũrũ. Nĩgũkorwo ũguo noguo maithe mao meekire anabii.
mvngpu laka vdwlo hv vdwv rirekudw, himpula harkwpajok laka, ogulvgavbolo kainv yikungyira go nonugv lvgabv nyidoomooku lo vvpv jido. Bunugv abuapa vdwvka vbvdvdvbv nyijwk vdwaka rito.”
24 “No rĩrĩ, kaĩ mũrĩ na haaro inyuĩ itonga-ĩ, nĩgũkorwo nĩmũrĩkĩtie kwamũkĩra kũnyamarũrwo kwanyu.
“Vbvritola vjak yvv nyitv dunv nonu vdwgo mvngdwk rekudw; nonu himpula singcho ropvku!”
25 Kaĩ mũrĩ na haaro inyuĩ arĩa mũhũũniĩ rĩu-ĩ, nĩgũkorwo nĩmũkahũũta. Kaĩ mũrĩ na haaro arĩa mũratheka rĩu-ĩ, nĩgũkorwo nĩmũgacakaya na mũrĩre.
“Vjakgv kitvdvlvnv nonu vdwgo mvngdwk rekunv; nonu kanola vngreku!” “Vjakgv nyorminnv vdw nonu vdwgo mvngdwk reku; nonu mvngdwk reku okv kapreku!
26 Kaĩ mũrĩ na haaro inyuĩ hĩndĩ ĩrĩa andũ othe mekũmũgaathĩrĩria-ĩ, nĩgũkorwo ũguo noguo maithe mao meekaga anabii a maheeni.
“Vdwlo nyi mvnwngngv nonua hartv redw mvngdwk hvla; Bunugv abuapa vdwvka vbvdvdvbv mvvnvrunv nyijwk vdwaka rito.
27 “No ngũmwĩra atĩrĩ inyuĩ arĩa mũũthikĩrĩirie: endagai thũ cianyu, na mwĩkage wega arĩa mamũthũire,
“Vbvritola nga tvvnv vdwa ngo nonua mindu: Nonua nyirunv vdwa pakto laka, alvnvgo riji laka yvvdw nonua kaanwng madunv,
28 na ningĩ mũrathimage arĩa mamũrumaga, na mũhooyagĩre arĩa mamwĩkaga ũũru.
nonua beenv vdwa boktalwkji yalaka, okv nonua alvmabv rinv vdwgv lvgabv kumto laka.
29 Na rĩrĩ, mũndũ angĩkũgũtha rũthĩa rũmwe, mũhũgũkĩrie rũu rũngĩ o naruo. Na mũndũ angĩgũtunya igooti rĩaku, ndũkamũgirie kuoya o na kanjũ yaku.
Ako nvgonv nam nyukmu tagonyi svbiak boloka ninyia nyukmu tagonyika svbiak modvlaka; ako nvgonv noogv jvtvlaklwk a naapv bolo, ninyia noogv lwkjar aka naamu laka.
30 Mũndũ o wothe angĩkũhooya kĩndũ mũhe, na mũndũ o wothe angĩoya kĩndũ gĩaku, ndũkamwĩtie.
Jilaka mvnwngnga nonua ogugo koopvdw, okv vdwlo akonv nonugv yikungyira nga naapv bolo, um kookor kuyoka.
31 Ĩkagai andũ arĩa angĩ o ũrĩa mũngĩenda mamwĩkage.
Kvvbi nyi gv lvgabv riji laka no bunua noogv lvgabv oguaingbv rijilabv mvngdudw.
32 “Rĩu-rĩ, angĩkorwo mwendete o arĩa mamwendete-rĩ, mwakĩĩguna na kĩ? O na ‘ehia’ nĩmendaga arĩa mamendete.
“Nonuno nonua paknvrinv nyi vdwa pakmwng bolo, nonu oguaingbv boktalwkji namgo paadubv? Rimurnv vdwvka bunua paknv nga pakrwksidu!
33 Na mũngĩkorwo mwĩkaga wega o arĩa mamwĩkaga wega-rĩ, mwakĩĩguna na kĩ? Nĩgũkorwo ehia o nao nĩmekaga o ũguo.
Okv nonuno nonua alvbv rinv vdwa alvbv rimwng dubolo, nonu oguaingbv boktalwkji namgo paadubv? Rimurnv vdwvka um risugvrila!
34 Na ningĩ mũngĩkorwo mũkombithagia o arĩa mwĩhokete nĩmakamũrĩha-rĩ, mwakĩĩguna na kĩ? O na ehia nĩmakombagĩra ehia arĩa angĩ, mehokete nĩmakarĩhwo ciothe.
Okv nonuno yvv gvlo paakor reku mvngnam ma naarrwk nyumbolo, nonuno oguaingbv boktalwkji namgo paadubv? Rimurnv vdwvka rimurnv vdwlo jinama paakor rungreku mvngla narrwk dunv!
35 No rĩrĩ, endagai thũ cianyu, na mũciĩkage wega, o na mũkombithagie mũtekwĩhoka gũcookerio kĩndũ. Hĩndĩ ĩyo irĩhi rĩanyu nĩrĩkaneneha, na inyuĩ nĩmũgatuĩka ariũ a Ũrĩa-ũrĩ-Igũrũ-Mũno, nĩgũkorwo we nĩaiguagĩra arĩa matarĩ ngaatho tha o na arĩa aaganu.
Ma! nonua nyirunv vdwa pakto laka okv alv nvgo bunua riji laka okv paakor reku mvngma bvka. Vbvribolo nonu kairungnv amin go paare, okv nonuno kaiyachoknv Pwknvyarnv gv kuu bv rire. Nw kaalwkmabv rinv haka okv alvmanv haka ayadu.
36 Iguanagĩrai tha, o ta ũrĩa Ithe wanyu aiguanagĩra tha.
Noogv Abu oguaingbv aya dudw vbv no ayanvbv rilaka.
37 “Mũtigaciirithanagie nĩgeetha na inyuĩ mũtikanaciirithio. Mũtigatuanagĩre, nĩgeetha na inyuĩ mũtikanatuĩrwo. Rekanagĩrai, na inyuĩ nĩmũkarekerwo.
“Kvvbia jwngkadaka mabvka, okv Pwknvyarnv nam jwngkadaka mare; kvvbia miakaya mabv, okv Pwknvyarnv nam miakaya mare; kvvbia mvngnga laka, okv Pwknvyarnv nam mvngnga re.
38 Heanagai, na inyuĩ nĩmũrĩheagwo na gĩthimi kĩega, gĩkindĩrĩtwo, kĩinainĩtio na gĩgaitĩkĩrĩra, nĩkĩo mũgaitĩrĩrwo nakĩo nguo-inĩ. Nĩgũkorwo gĩthimi kĩrĩa mũthimanagĩra nakĩo, no kĩo mũrĩthimagĩrwo nakĩo.”
Kvvbia jilaka, okv Pwknvyarnv nam jire. Jvjvrungbv, no lvvpok dubv paarungre, ayabv ridur nama, noogv laaklo joolwk jire—no vdwgo bvngla dvdw. Noogv kvvbia kiinv nvnga hum Pwknvyarnv nam kiinv nvre.”
39 Agĩcooka akĩmahe ngerekano ĩno, akĩmooria atĩrĩ, “Mũtumumu no atongorie mũtumumu ũrĩa ũngĩ? Githĩ eerĩ to magũe irima?
Okv Jisu so minchisinam sam bunua minjito: “Nyikchingnv akonv vdwloka akonyi vnggv nyulamare; nw vnggvbolo, anyiv ungrung golo hoolwkre.
40 Mũrutwo ti mũnene kũrĩ mũmũruti, no ũrĩa wothe mũrute wega, no atuĩke ta mũmũruti.
Tamsarnam vmiv tamsar sarnv nga kaiyama doonv; vbvritola tamsarnam vmiv, vdwlo nw risar minsar nama rinya rikudw ninyia tamsarnv aingbv ridukunv.
41 “Nĩ kĩĩ gĩgũtũma wone kĩhuti kĩrĩa kĩrĩ riitho rĩa mũrũ wa thoguo, no ũkaaga kũrũmbũiya mũgogo ũrĩa ũrĩ riitho rĩaku we mwene?
“No atubogv nyikgv nyikrw nga mvngmabv, ogubv no noogv achiboru gv nyikgv nyikrw nga kaadunv?
42 Wahota atĩa kwĩra mũrũ wa thoguo atĩrĩ, ‘Mũrũ wa baba, reke ngũrute kĩhuti kĩu kĩrĩ riitho rĩaku,’ o rĩrĩa wee wagĩte kuona mũgogo ũrĩa ũrĩ naguo riitho rĩaku? Wee hinga ĩno, amba ũrute mũgogo ũcio ũrĩ naguo riitho, nĩguo wone wega ũhote kũruta kĩhuti kĩrĩa kĩrĩ riitho rĩa mũrũ wa thoguo.
No oguaingbv noogv achiborunyi minladubv, achiboru, klvi, noogv nyikgv nyikrw nga ngam naalin molabv, vjakgobv no atubogv nyikgv nyikrw nga kaapa magvrila? Kaakudubvrinv no! no atukchochukbv no atubogv nyikgv nyikrw nga naapak chotoka, okv vbvrikubolo no noogv achiboru gv nyikgv nyikrw nga kaabwk riku okv hum naapak nyureku.
43 “Gũtirĩ mũtĩ mwega ũciaraga maciaro mooru, kana mũtĩ mũũru ũgaciara maciaro mega.
“Baboknv singnv ngv alvmanv asi svvma dunv, yaagampolonv singnv ngv vdwloka alvnv asi svvma dunv.
44 O mũtĩ ũmenyekaga na maciaro maguo mwene. Andũ matituaga ngũyũ kuuma mĩtĩ-inĩ ya mĩigua, o na kana magatua thabibũ kuuma congʼe-inĩ.
Asi svvlinnam lokv singnv mvnwngnga chindunv; No tanyum nyumki singnv lokv koksitkokrik pulama vbvmalachin hakar lokv anggor gvma dunv.
45 Mũndũ ũrĩa mwega aragia maũndũ mega kuuma mũthiithũ-inĩ wa ngoro yake, nake mũndũ ũrĩa mũũru aragia maũndũ mooru kuuma mũthiithũ-inĩ wa ngoro yake. Nĩgũkorwo kanua gake kaaragia o maũndũ marĩa maiyũrĩte ngoro yake.
Alvnv nyihv haapok lokv alv nvnga mvnglin rilindo, alvmanv nyi ngv arwnglo alvmabv mvngkum nama mvnglin rilindo. Haapok lo ogugo mvngkum pvdw vbv gaam lo milindo.
46 “Atĩrĩrĩ, mũnjĩtaga ‘Mwathani, Mwathani,’ nĩkĩ, na mũtiĩkaga ũrĩa ndĩmwĩraga?
“Okv ngoogv minam a rima gvrila, nonu nga ogubv ‘Ahtu, Ahtu,’ vla gokdunv?
47 Nĩngũmuonia ũrĩa mũndũ ũrĩa ũũkaga kũrĩ niĩ, na akaigua ciugo ciakwa, na ageeka ũrĩa ciugĩte ahaana.
Yvv akonv ngoogvlo aala ngoogv gaam a tvvdunv okv um ridunv ngo nonua kaatamre hv yvv aingbv ridunv.
48 Ahaana ta mũndũ waakaga nyũmba, ũrĩa wenjire mũthingi, akĩũrikia na akĩwamba igũrũ rĩa ihiga. Hĩndĩ ĩrĩa kwagĩire mũiyũro wa maaĩ, kĩguũ gĩkĩgũtha nyũmba ĩyo na nditi, no gĩtiamĩenyenyirie, tondũ nĩyaakĩtwo wega.
Hv nyi ako ninyigv, naam ha, vlwng aolo achialvbv ungrung runglwkla okv mvnv aingdo. Isi hv achialvbv tvvlula okv naam ha tvvgingto vbvrijvka bidubv mvnyu mato, ogulvgavbolo hv alvrungbv mvnam lvgabv.
49 No mũndũ ũrĩa ũiguaga ciugo ciakwa, na ndekaga ũrĩa ciugĩte, ahaana ta mũndũ ũrĩa waakire nyũmba ĩtarĩ na mũthingi. Na rĩrĩa kĩguũ kĩagũthire nyũmba ĩyo, ĩkĩmomoka, naguo mwanangĩko wayo warĩ mũnene.”
Vbvritola yvv akonv ngoogv gaam ha tvvgvrila okv hum rimanv hv vkv aingbv rido, nyi ako ninyigv naam ha alvrungbv mvmabv; vdwlo isi hv tvvlu tvkudw ho naam ha tvvgingto hv vjakgobv taba tuku—okv hv achialvbv alvmabv yaknamgobv ritoku!”
