Luka 6
1 Mũthenya ũmwe wa Thabatũ, Jesũ akĩgerera mĩgũnda-inĩ ya ngano, nao arutwo ake makĩambĩrĩria gũtua ngira imwe cia ngano, magĩcirigitha na moko, makĩrĩa ngano.
KADEKADEO ni ran en sapat kariau a kotin weid nan mat en korn o sapwilim a tounpadak kan ap dolung wan korn o irriris nan pa arail, ap kangkang.
2 Afarisai amwe makĩmooria atĩrĩ, “Nĩ kĩĩ kĩratũma mwĩke ũrĩa gũtetĩkĩrĩtio nĩ watho mũthenya wa Thabatũ?”
A Parisär akai indang irail: Menda komail kin wiada, me sota pung, en wiaui ni ran en sapat?
3 Jesũ akĩmacookeria atĩrĩ, “Kaĩ mũtathomete ũrĩa Daudi eekire, rĩrĩa we na arĩa maarĩ nake maarĩ ahũtu?
Iesus ari kotin sapeng masani ong irail: Komail sota wadoker, me Dawid wiadar ni a men mangadar, i o me iang i?
4 Aatoonyire Nyũmba ya Ngai, akĩoya na akĩrĩa mĩgate ĩrĩa yamũrĩirwo Ngai, ĩrĩa ateetĩkĩrĩtio kũrĩa nĩ watho tiga no athĩnjĩri-Ngai meetĩkĩrĩtio kũmĩrĩa, na agĩcooka akĩhe arĩa maarĩ nake ĩmwe yayo.”
Duen a pedelong ong nan tanpas en Kot, o ale prot en kasansal, o kangkang o pil ki ong me iang i, me sota pung, aramas en tungole, samero kan eta?
5 Jesũ agĩcooka akĩmeera atĩrĩ, “Mũrũ wa Mũndũ nĩwe Mwathani wa Thabatũ.”
O masani ong irail: Nain aramas pil kaun en sapat.
6 Na rĩrĩ, mũthenya ũngĩ wa Thabatũ nĩathiire thunagogi-inĩ, akĩrutana, nakuo nĩ kwarĩ na mũndũ warĩ mwonju guoko gwake kwa ũrĩo.
A kadekadeo ni eu sapat a kotilong ong nan sinakoke kaweweda. A aramas amen mia, me pa a pali maun motorla.
7 Nao Afarisai na arutani a watho nĩmacaragia ũndũ mangĩthitangĩra Jesũ, nĩ ũndũ ũcio makĩmũrora mũno, mone kana nĩekũhonania mũthenya wa Thabatũ.
A saunkawewe o Parisär akan masamasan i, ma a pan kakelada i ni ran en sapat, pwe re en kadipa i.
8 Nowe Jesũ, tondũ nĩamenyaga ũrĩa meeciiragia, akĩĩra mũndũ ũcio wonjete guoko atĩrĩ, “Ũkĩra ũrũgame mbere ya andũ othe.” Nĩ ũndũ ũcio agĩũkĩra akĩrũgama hau.
A kotin angi ar lamelam ap masani ong aramas o, me pa a motorla: Uda kodo met! A ap uda ko ong wasa o.
9 Jesũ agĩcooka akĩmeera atĩrĩ, “Ngũmũũria atĩrĩ, nĩ ũndũ ũrĩkũ mwĩtĩkĩrie nĩ watho mũthenya wa Thabatũ: nĩ gwĩka wega kana nĩ gwĩka ũũru, nĩ kũhonokia muoyo kana nĩ kũũniina?”
Iesus ap kotin masani ong irail: I men idok re omail, da me pung en wiada ni ran en sapat ren me mau de me sued? En kolekol de kawela maur en aramas?
10 Akĩĩhũgũra, akĩmarora othe, agĩcooka akĩĩra mũndũ ũcio atĩrĩ, “Tambũrũkia guoko gwaku.” Nake agĩĩka o ro ũguo; nakuo guoko gwake gũkĩhonio biũ.
I ari kotin aupwil sili po’rail masani ong i: Kapawei pa om! A ap wiada, pa a ap kelailada, a maula dueta me teio.
11 Nao makĩrakara mũno, makĩambĩrĩria kũũrania ũrĩa mangĩĩka Jesũ.
Irail ap makaradar kaualap o kapukapung pena, da me re pan wiai ong Iesus.
12 Mũthenya ũmwe Jesũ nĩoimagarire agĩthiĩ kĩrĩma-inĩ akahooe, akĩraara akĩhooya Ngai ũtukũ wothe.
Kadekadeo ni ran oko, a kotidala pon nana pwen laolao. I ari kotin laolao ong Kot lao wasa ran.
13 Gwakĩa-rĩ, agĩĩta arutwo ake moke harĩ we, agĩthuura andũ ikũmi na eerĩ ao, akĩmatua atũmwo, nao nĩ:
A lao ran pasang, ap kotin molipei pena sapwilim a tounpadak kan. A kotin piladar ekriamen, me a kamareki wanporon.
14 Simoni (ũrĩa aatuire Petero), na Anderea mũrũ wa nyina, na Jakubu, na Johana, na Filipu, na Baritholomayo,
Simon me a kotin kaadaneki Petrus, o ri a Andreas, o Iakopus, o Ioanes, o Pilipus, o Partolomäus,
15 na Mathayo, na Toma, na Jakubu wa Alufayo, na Simoni ũrĩa wetagwo Zelote,
O Matäus, o Tomas, o Iakopus nain Alpäus, o Simon, me adaneki Selotes,
16 na Judasi wa Jakubu, na Judasi Mũisikariota ũrĩa wamũkunyanĩire.
O Iudas nain Iakopus, o Iudas Iskariot, me pangala i.
17 Nake Jesũ agĩikũrũka hamwe nao, makĩrũgama handũ haarĩ haraganu. Gĩkundi kĩnene kĩa arutwo ake kĩarĩ ho, o na andũ aingĩ mũno kuuma Judea guothe, na Jerusalemu, o na kuuma ndeere-inĩ cia Turo na Sidoni,
A lao kotin iang ir kotidi dong wasa kis nan sap patapat o, sapwilim a tounpadak kan toto o aramas ngederenia pokon dong i sang nan Iudäa, o Ierusalem, o Tirus, o Sidon, re mi pon oror, pwen rong i o kakelailada sang ar somau kan;
18 nao mookĩte nĩguo mamũigue na mahonio mĩrimũ yao. Nao arĩa maanyamaragio nĩ ngoma thũku makĩhonio,
O me kalokolok ren ngen saut akan ap kelailadar.
19 nao andũ othe makĩgeria kũmũhutia, tondũ hinya nĩwoimaga thĩinĩ wake na ũkamahonia othe.
A aramas karos men doke i, pwe roson kin pwiliwei sang i, kakel irail karos.
20 Nake akĩrora arutwo ake, akiuga atĩrĩ: “Kũrathimwo-rĩ, nĩ inyuĩ athĩĩni, nĩgũkorwo ũthamaki wa Ngai nĩ wanyu.
A ap kotin aupwil sili pon sapwilim a tounpadak kan masani: Meid pai komail, me samama, pwe noumail wein nanlang.
21 Kũrathimwo-rĩ, nĩ inyuĩ mũhũũtaga rĩu, nĩgũkorwo nĩmũkahũũnio. Kũrathimwo-rĩ, nĩ inyuĩ mũrarĩra rĩu, nĩgũkorwo nĩmũgatheka.
Meid pai komail, me men mangadar ansau wet, pwe komail pan medila. Meid pai komail, me kin sangesang ansau wet, pwe komail pan kaurur.
22 Kũrathimwo-rĩ, nĩ inyuĩ hĩndĩ ĩrĩa andũ mekũmũmena, na meyamũre kũrĩ inyuĩ, na mamũrume, na mathũkĩrĩrie rĩĩtwa rĩanyu, nĩ ũndũ wa Mũrũ wa Mũndũ.
Komail meid pai, ma aramas akan kailong kin komail, o kase komail la, o kidaue komail, o kawela ad omail, pwe dene me sued, pweki Nain aramas.
23 “Mũthenya ũcio nĩmũgakena na mũrũgarũge, tondũ mũcaara wanyu nĩ mũingĩ Igũrũ. Nĩgũkorwo ũguo noguo maithe mao meekire anabii.
Komail en peren ni ran o, o lusilus, pwe kilang, pwain omail me lapalap nanlang, pwe iduen me sam arail akan wiai ong saukop akan.
24 “No rĩrĩ, kaĩ mũrĩ na haaro inyuĩ itonga-ĩ, nĩgũkorwo nĩmũrĩkĩtie kwamũkĩra kũnyamarũrwo kwanyu.
A me suedi ong komail kapwapwa kan, pwe komail anekier omail peren.
25 Kaĩ mũrĩ na haaro inyuĩ arĩa mũhũũniĩ rĩu-ĩ, nĩgũkorwo nĩmũkahũũta. Kaĩ mũrĩ na haaro arĩa mũratheka rĩu-ĩ, nĩgũkorwo nĩmũgacakaya na mũrĩre.
Suedi ong komail, me medier, pwe komail pan dupokala. Suedi ong komail, me kin peren ansau wet, pwe komail pan mauk o sangesang.
26 Kaĩ mũrĩ na haaro inyuĩ hĩndĩ ĩrĩa andũ othe mekũmũgaathĩrĩria-ĩ, nĩgũkorwo ũguo noguo maithe mao meekaga anabii a maheeni.
Suedi ong komail, ma aramas akan karos pan lokaia mau kin komail; pwe iduen me sam arail akan wiai ong saukop likam akan.
27 “No ngũmwĩra atĩrĩ inyuĩ arĩa mũũthikĩrĩirie: endagai thũ cianyu, na mwĩkage wega arĩa mamũthũire,
A I indai ong komail, me kin rongerong, pok ong omail imwintiti, wiawia mau ong me kin kailong kin komail,
28 na ningĩ mũrathimage arĩa mamũrumaga, na mũhooyagĩre arĩa mamwĩkaga ũũru.
Kapaiada, me kin karia komail la, kapakapa kin ir, me kainsensuede kin komail;
29 Na rĩrĩ, mũndũ angĩkũgũtha rũthĩa rũmwe, mũhũgũkĩrie rũu rũngĩ o naruo. Na mũndũ angĩgũtunya igooti rĩaku, ndũkamũgirie kuoya o na kanjũ yaku.
O me pikir uk ni apali en likin sap om, pil ki ong i pali teio, o me pan ki sang om likau pup, pil mueid ong i noum sakit.
30 Mũndũ o wothe angĩkũhooya kĩndũ mũhe, na mũndũ o wothe angĩoya kĩndũ gĩaku, ndũkamwĩtie.
Ki ong karos, me kin poeki re om, o me pan atia sang om kapwa, koe der poeki re a, a kapuredo.
31 Ĩkagai andũ arĩa angĩ o ũrĩa mũngĩenda mamwĩkage.
A duen me komail men, aramas en wiai ong komail, iduen me komail en wiai ong irail.
32 “Rĩu-rĩ, angĩkorwo mwendete o arĩa mamwendete-rĩ, mwakĩĩguna na kĩ? O na ‘ehia’ nĩmendaga arĩa mamendete.
Pwe ma komail pok ong, me kin pokepoke komail, da me pan kating pamail? Pwe me dipan akan pil kin pok ong kompoke parail.
33 Na mũngĩkorwo mwĩkaga wega o arĩa mamwĩkaga wega-rĩ, mwakĩĩguna na kĩ? Nĩgũkorwo ehia o nao nĩmekaga o ũguo.
A ma komail wiawia mau ong, me wia mau ong komail, da me pan kating pamail? Pwe me dipan akan kin wia pil dueta.
34 Na ningĩ mũngĩkorwo mũkombithagia o arĩa mwĩhokete nĩmakamũrĩha-rĩ, mwakĩĩguna na kĩ? O na ehia nĩmakombagĩra ehia arĩa angĩ, mehokete nĩmakarĩhwo ciothe.
A ma komail pan ki ong irail, me komail akpwainongki, da me pan kating pamail? Pwe me dipan akan pil kin wiai ong me dipan, pwen ale me dueta.
35 No rĩrĩ, endagai thũ cianyu, na mũciĩkage wega, o na mũkombithagie mũtekwĩhoka gũcookerio kĩndũ. Hĩndĩ ĩyo irĩhi rĩanyu nĩrĩkaneneha, na inyuĩ nĩmũgatuĩka ariũ a Ũrĩa-ũrĩ-Igũrũ-Mũno, nĩgũkorwo we nĩaiguagĩra arĩa matarĩ ngaatho tha o na arĩa aaganu.
A pok ong omail imwintiti, o wiawia mau, o ki ong so akapwainok, a pwain omail pan lapalap, o komail pan seri en me lapalap o. Pwe a kupura, me so danke o me sued akan.
36 Iguanagĩrai tha, o ta ũrĩa Ithe wanyu aiguanagĩra tha.
Komail ari kadek rasong Sam omail me kalangan.
37 “Mũtigaciirithanagie nĩgeetha na inyuĩ mũtikanaciirithio. Mũtigatuanagĩre, nĩgeetha na inyuĩ mũtikanatuĩrwo. Rekanagĩrai, na inyuĩ nĩmũkarekerwo.
Ender kadeikada a komail sota pan pakadeikada. Ender kariala, a komail sota pan kariala. Lapwada, a komail pan lapwada.
38 Heanagai, na inyuĩ nĩmũrĩheagwo na gĩthimi kĩega, gĩkindĩrĩtwo, kĩinainĩtio na gĩgaitĩkĩrĩra, nĩkĩo mũgaitĩrĩrwo nakĩo nguo-inĩ. Nĩgũkorwo gĩthimi kĩrĩa mũthimanagĩra nakĩo, no kĩo mũrĩthimagĩrwo nakĩo.”
Kisakisa wei, a a pan depuk ong komail dal mau eu, me idang pena, o itik pena, o dir kaualap, me pan ko ong komail. Pwe men song ota, me komail kin songki, iduen a pil pan song ong komail.
39 Agĩcooka akĩmahe ngerekano ĩno, akĩmooria atĩrĩ, “Mũtumumu no atongorie mũtumumu ũrĩa ũngĩ? Githĩ eerĩ to magũe irima?
A kotin pil masani ong irail karaseras eu: Da, me maskun pan kak kare me maskun? Ira karos sota pan pupedi nan por o?
40 Mũrutwo ti mũnene kũrĩ mũmũruti, no ũrĩa wothe mũrute wega, no atuĩke ta mũmũruti.
Tounpadak sota kin laude sang a saunpadak. Ma tounpadak paroki ong a saunpadak, nan a unsokala.
41 “Nĩ kĩĩ gĩgũtũma wone kĩhuti kĩrĩa kĩrĩ riitho rĩa mũrũ wa thoguo, no ũkaaga kũrũmbũiya mũgogo ũrĩa ũrĩ riitho rĩaku we mwene?
A menda koe kilekilang pul ni mas en ri om ol, ap sota kan ataut o ni pein mas om?
42 Wahota atĩa kwĩra mũrũ wa thoguo atĩrĩ, ‘Mũrũ wa baba, reke ngũrute kĩhuti kĩu kĩrĩ riitho rĩaku,’ o rĩrĩa wee wagĩte kuona mũgogo ũrĩa ũrĩ naguo riitho rĩaku? Wee hinga ĩno, amba ũrute mũgogo ũcio ũrĩ naguo riitho, nĩguo wone wega ũhote kũruta kĩhuti kĩrĩa kĩrĩ riitho rĩa mũrũ wa thoguo.
De iaduen, koe pan indang ri om: Ri ai, aui mas, i pan ki sang pul ni mas om, ap sota kilang ataut o ni mas om? Malaun amen koe, ki sang mas ataut o ni mas om, a koe ap pan kak kilang, duen om pan kak kisang pul, me mi ni mas en ri om.
43 “Gũtirĩ mũtĩ mwega ũciaraga maciaro mooru, kana mũtĩ mũũru ũgaciara maciaro mega.
Pwe tuka mau sota pan wa sued. Pil sota tuka sued pan wa mau.
44 O mũtĩ ũmenyekaga na maciaro maguo mwene. Andũ matituaga ngũyũ kuuma mĩtĩ-inĩ ya mĩigua, o na kana magatua thabibũ kuuma congʼe-inĩ.
Tuka karos kin diarok kida a wa. Pwe aramas sota kak dolung sang pik ni tuka kamadak, aramas pil sota kin dolung sang wan wain ni tuka mal.
45 Mũndũ ũrĩa mwega aragia maũndũ mega kuuma mũthiithũ-inĩ wa ngoro yake, nake mũndũ ũrĩa mũũru aragia maũndũ mooru kuuma mũthiithũ-inĩ wa ngoro yake. Nĩgũkorwo kanua gake kaaragia o maũndũ marĩa maiyũrĩte ngoro yake.
Aramas mau amen kin kapwareda me mau sang nan a pai mau en mongiong i, a me sued amen kin kapwareda me sued sang nan a sued, pwe aua kin kida sang nan audepan mongiong o.
46 “Atĩrĩrĩ, mũnjĩtaga ‘Mwathani, Mwathani,’ nĩkĩ, na mũtiĩkaga ũrĩa ndĩmwĩraga?
A iaduen, komail kin indang ia: Maing, Maing, ap sota kin wiada, me I kin inda?
47 Nĩngũmuonia ũrĩa mũndũ ũrĩa ũũkaga kũrĩ niĩ, na akaigua ciugo ciakwa, na ageeka ũrĩa ciugĩte ahaana.
Meamen ko dong ia o rongerong ai masan kan, o kapwaiada, nan I pan kasale ong komail, me a rasong.
48 Ahaana ta mũndũ waakaga nyũmba, ũrĩa wenjire mũthingi, akĩũrikia na akĩwamba igũrũ rĩa ihiga. Hĩndĩ ĩrĩa kwagĩire mũiyũro wa maaĩ, kĩguũ gĩkĩgũtha nyũmba ĩyo na nditi, no gĩtiamĩenyenyirie, tondũ nĩyaakĩtwo wega.
Nan i me rasong aramas amen, me kauada im eu o weirada lol, o pasonedi pon paip. A lapake lao pwilido, ad ap maimai ong im o, ap so kak kamokidedala, pwe a kakau pon paip o.
49 No mũndũ ũrĩa ũiguaga ciugo ciakwa, na ndekaga ũrĩa ciugĩte, ahaana ta mũndũ ũrĩa waakire nyũmba ĩtarĩ na mũthingi. Na rĩrĩa kĩguũ kĩagũthire nyũmba ĩyo, ĩkĩmomoka, naguo mwanangĩko wayo warĩ mũnene.”
A meamen rongerong, ap sota kapwaiada, nan a rasong aramas amen, me kauada im eu nan pwel so pasonedi. A lapake pwil maiai ong, a ap madang rongk pasang, o ola en im o me laud.
