< Luka 2 >
1 Na rĩrĩ, matukũ-inĩ macio, Kaisari Augusito nĩarutire watho atĩ andũ othe a mabũrũri mothe marĩa maathanagwo nĩ Aroma matarwo.
Pa taq ri qꞌij riꞌ, xya jun taqanik rumal ri César Augusto rech konojel ri winaq kakitzꞌibꞌaj kibꞌ.
2 (Rĩĩrĩ nĩrĩo rĩarĩ itarana rĩa mbere rĩrĩa rĩataranirwo hĩndĩ ĩrĩa Kuirinio aarĩ barũthi wa Suriata.)
(Are waꞌ ri nabꞌe ajilanik ri xbꞌanik che riꞌ are qꞌatal tzij ri Cirenio pa ri tinimit Siria.)
3 Nao andũ magĩthiĩ kwĩyandĩkithia o mũndũ itũũra-inĩ rĩake mwene.
Konojel xetzalij pa taq ri kitinimit, rech kakitzꞌibꞌaj kibꞌ pa ri ajilanik.
4 Nĩ ũndũ ũcio Jusufu o nake akĩambata kuuma itũũra rĩa Nazarethi kũu Galili, agĩthiĩ Judea, agĩkinya Bethilehemu itũũra rĩa Daudi, tondũ we aarĩ wa nyũmba o na wa mbarĩ ya Daudi.
Ri José xel bꞌik pa ri leꞌaj Nazaret, xeꞌ pa Galilea pa ri tinimit Belén ri kꞌo pa ri tinimit Judea, najtir ukꞌolibꞌal ri David.
5 Nake aathiire kuo nĩgeetha makeyandĩkithie marĩ na Mariamu, mũirĩtu ũrĩa endaga kũhikia, nake aarĩ mũritũ.
Xukꞌam bꞌik ri rixoqil María rech kuꞌtzꞌibꞌaj ribꞌ, yawabꞌ ixoq chik.
6 Na hĩndĩ ĩrĩa maarĩ o kũu, ihinda rĩa mwana gũciarwo rĩgĩkinya,
Are kꞌo pa ri tinimit Belén, xopan ri qꞌij kalax ri neꞌ.
7 Nake Mariamu akĩrigithatha kaana ga kahĩĩ. Agĩkooha na taama, agĩgakomia thĩinĩ wa mũharatĩ tondũ nĩmagĩte handũ ha kũraara thĩinĩ wa nyũmba ya ageni.
Xkꞌojiꞌ kꞌu ri nabꞌe ral ala ri María, xubꞌalqꞌotij kꞌut pa atzꞌyaq, xuqꞌoyobꞌa pa jun rechabꞌal awaj rumal cher man xkiriq ta chi jun kꞌolibꞌal jawjeꞌ kekanaj wi kanoq.
8 Na kũu bũrũri ũcio, nĩ kwarĩ arĩithi maikaraga mĩgũnda-inĩ, maikarĩtie mahiũ mao ũtukũ.
E kꞌo kꞌu aꞌjyuqꞌabꞌ cho taq ri saq che ri chaqꞌabꞌil riꞌ tajin keꞌkichajij ri kichij.
9 Mũraika wa Mwathani akĩmoimĩrĩra, naguo riiri wa Mwathani ũkĩmatherera hau maarĩ, nao makĩnyiitwo nĩ guoya.
Xaq kꞌa teꞌ xukꞌut ribꞌ chikiwach jun ángel taqom loq rumal ri Ajawxel Dios. Ri ujuluwem ri Dios xsutin chikij. Ri aꞌjyuqꞌabꞌ xkixiꞌj kibꞌ.
10 No mũraika ũcio akĩmeera atĩrĩ, “Tigai gwĩtigĩra. Ndamũrehera ũhoro mwega na wa gĩkeno kĩnene, ũrĩa ũgaatuĩka wa andũ othe.
Ri ángel xubꞌij chike: Man kixiꞌj ta iwibꞌ, nukꞌamom loq utz laj tzij chiꞌwe, ri kuya na kiꞌkotemal chike konojel ri winaq.
11 Ũmũthĩ itũũra-inĩ rĩa Daudi, nĩmũciarĩirwo mũhonokia; nake nĩwe Kristũ ũrĩa Mwathani.
Kamik xalax pa ri utinimit ri David jun Kolonel, are ri Mesías ri Ajawxel.
12 Na rĩrĩ, kĩrĩa kĩrĩmũmenyithia ũhoro ũcio nĩ gĩkĩ: Nĩmũrĩona gakenge koheetwo na taama gakometio thĩinĩ wa mũharatĩ.”
Ri retal chiꞌwe are chi: Kiriq na jun laj akꞌal, bꞌalqꞌotital pa atzꞌyaq, qꞌoyobꞌatal pa jun rechabꞌal awaj.
13 Na o rĩmwe hakiumĩra gĩkundi kĩnene kĩa araika a igũrũ hamwe na mũraika ũcio, makĩgooca Ngai, makiuga atĩrĩ,
Xaq kꞌa te xepe sibꞌalaj e kꞌi angelibꞌ rukꞌ ri nabꞌe ángel, xkiqꞌijilaꞌj ri Dios, xkibꞌij:
14 “Ngai arokumio kũu igũrũ mũno, naguo thayũ ũrogĩa gũkũ thĩ kũrĩ andũ arĩa akenagĩra.”
¡Juluwem che ri Dios ri kꞌo pa ri kaj, jaꞌmaril kukꞌ ri winaq ri kuꞌloqꞌaj ri Dios, ri e kꞌo cho ri uwachulew!
15 Na rĩrĩa araika acio maamatigire magĩcooka igũrũ-rĩ, arĩithi acio makĩĩrana atĩrĩ, “Nĩtũthiĩ Bethilehemu tũkoone ũndũ ũcio wĩkĩkĩte, ũcio Mwathani aatũhe ũhoro waguo.”
Are xetzalij ri angelibꞌ pa ri kaj, ri aꞌjyuqꞌabꞌ xkibꞌij chibꞌil taq kibꞌ: Joꞌ pa Belén, jeꞌqila ri xutzijoj ri Ajawxel chaqe.
16 Nĩ ũndũ ũcio magĩthiĩ mahiũhĩte, magĩkora Mariamu na Jusufu o na gakenge kau gakometio thĩinĩ wa mũharatĩ.
Aninaq xebꞌe pa ri leꞌaj, xeꞌkiriqa ri María, ri José xuqujeꞌ ri kꞌin laj akꞌal qꞌoyol pa ri rechabꞌal awaj.
17 Na maarĩkia gũkoona, makĩmemerekia ũhoro ũrĩa maaheetwo ũkoniĩ kaana kau,
Are xiltaj kumal, ri aꞌjyuqꞌabꞌ xkitzijoj chike konojel ri winaq, ri xkilo xuqujeꞌ ri xubꞌij ri ángel chike.
18 nao arĩa othe maũiguire makĩgegio mũno nĩ maũndũ marĩa arĩithi acio maameeraga.
Konojel ri winaq ri xetow ronojel ri xkitzijoj ri aꞌjyuqꞌabꞌ xemayijanik.
19 Nowe Mariamu akĩiga maũndũ macio mothe ngoro-inĩ yake, na agĩikara akĩmeciiragia.
Are kꞌu ri María xuyak pa ranimaꞌ ronojel we jastaq riꞌ, amaqꞌel xuchomaj rij.
20 Nao arĩithi acio makĩhũndũka, magĩkumagia na makĩgoocaga Ngai nĩ ũndũ wa maũndũ macio mothe maiguĩte na makoona, o ta ũrĩa meerĩĩtwo.
Ri aꞌjyuqꞌabꞌ xetzalij chuchajixik ri kichij, xkiqꞌijilaꞌj ri Dios rumal ri xkilo xuqujeꞌ xkito. Je xkꞌulmatajik jetaq ri xutzijoj ri ángel chike.
21 Mũthenya wa kanana wakinya, rĩrĩa ihinda rĩako rĩa kũrua rĩakinyire-rĩ, kaana kau gagĩtuuo Jesũ, rĩĩtwa rĩrĩa mũraika aakaheete mbere ya nyina kũgĩa nda yako.
Are xikꞌow wajxaqibꞌ qꞌij, xkoj retal ri neꞌ, Jesús xkoj che ubꞌiꞌ. Are waꞌ ri ubꞌiꞌ ri xbꞌix rumal ri ángel are majaꞌ kalaxik.
22 Na rĩrĩ, rĩrĩa ihinda rĩao rĩa gũtherio rĩakinyire kũringana na Watho wa Musa-rĩ, Jusufu na Mariamu magĩgatwara Jerusalemu nĩguo magakaneane harĩ Mwathani
Xopan ri qꞌij ri katzuj ri sipanik rech chꞌajchꞌojil jetaq ri kutoqꞌij ri utaqanik ri Moisés, are kakꞌojiꞌ jun akꞌal, xaq jeriꞌ ri utat unan xkikꞌam bꞌik pa Jerusalén chutzujik cho ri Ajawxel.
23 (o ta ũrĩa kwandĩkĩtwo Watho-inĩ wa Mwathani atĩrĩ, “Irigithathi rĩothe rĩa kahĩĩ nĩ rĩrĩamũragĩrwo Mwathani”),
Kubꞌij ri taqanik: We ala ri nabꞌyal ral ri ixoq, rajawaxik katzuj cho ri Dios e kebꞌ tukmux o jukꞌulaj palomax.
24 na marute igongona kũringana na ũrĩa Watho wa Mwathani uugĩte: “Nĩ ndirahũgĩ igĩrĩ kana tũtutuura twĩrĩ.”
Xaq jeriꞌ xkitzuj ri sipanik jetaq ri kubꞌij ri utaqanik ri Ajawxel, kebꞌ tukmux o jukꞌulaj palomax.
25 Na rĩrĩ, nĩ kwarĩ mũndũ kũu Jerusalemu wetagwo Simeoni, warĩ mũthingu na mwĩtigĩri Ngai. Nake aatũire etereire kũhonokio kwa Isiraeli, nake Roho Mũtheru aarĩ hamwe nake.
Pa taq ri qꞌij riꞌ, kꞌo jun achi ubꞌiꞌ Simeón pa ri tinimit Jerusalén, we achi riꞌ sukꞌ xuqujeꞌ utz ranimaꞌ rayeꞌm chi kulkubꞌisax ukꞌuꞌx ri tinimit Israel.
26 Nĩaguũrĩirio nĩ Roho Mũtheru atĩ ndagakua atoneete Kristũ ũrĩa wa Mwathani.
Kꞌuttal kꞌu choch chi man kakam taj we man nabꞌe karil kan uwach ri Mesías rech ri Ajawxel.
27 Nake agĩtoonya thĩinĩ wa hekarũ atongoretio nĩ Roho. Na rĩrĩa aciari a kaana kau ti Jesũ, maagatwarire hekarũ thĩinĩ nĩguo mahingie ũrĩa mũtugo wa watho watuĩte-rĩ,
Che ri qꞌij riꞌ, xkꞌam bꞌik rumal ri Tyoxalaj Uxlabꞌixel, xeꞌ pa ri Templo rech ri Dios. Xaq jeriꞌ are xopan ri María rachiꞌl ri José chutzujik ri neꞌ Jesús, jetaq ri kubꞌij ri utaqanik ri Ajawxel.
28 Simeoni agĩkaiyũkia moko-inĩ make na akĩgooca Ngai, akiuga atĩrĩ:
Ri Simeón kꞌo chilaꞌ, xuqꞌaluj ri akꞌal, xuqujeꞌ xuqꞌijilaꞌj ri Dios, xubꞌij:
29 “Mwathani Mwene-Hinya, rĩu rekereria ndungata yaku ĩthiĩ na thayũ, o ta ũrĩa wanjĩĩrĩire.
Ajawxel, chanim ya bꞌa la bꞌe kakam we patanil e la pa jaꞌmaril jetaq ri bꞌim la loq.
30 Nĩgũkorwo maitho makwa nĩmonete ũhonokio waku,
Xinwil rukꞌ ri nubꞌoqꞌoch ri koltajem la.
31 ũrĩa ũhaarĩirie mbere ya andũ othe,
Ri xtaq la loq chike konojel ri winaq.
32 ũrĩ ũtheri wa kũguũrĩria andũ-a-Ndũrĩrĩ, o na riiri kũrĩ andũ aku a Isiraeli.”
Areꞌ ketunan na ri winaq rech kakil ri Dios, areꞌ ujuluwem ri tinimit Israel.
33 Nake ithe na nyina makĩgega mũno nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa maaririo igũrũ rĩako.
Ri utat unan ri Jesús sibꞌalaj xemayijanik che ri kabꞌix che ri Jesús.
34 Simeoni agĩcooka akĩmarathima akĩĩra Mariamu, nyina wa kaana kau atĩrĩ, “Kaana gaka nĩ gatuĩtwo ga kũgũithia na gũũkĩria andũ aingĩ thĩinĩ wa Isiraeli, na gatuĩke kĩmenyithia kĩrĩa kĩrĩmenagĩrĩrio,
Ri Simeón xuꞌtewechiꞌj, xubꞌij che ri María, ri unan: E kꞌi winaq aꞌj Israel ketzaq na rumal re we akꞌal riꞌ, xuqujeꞌ kuya na kiꞌkotem chike nikꞌaj chik. Kux xuqujeꞌ na jun etal rech tijoj chuqꞌabꞌ.
35 nĩgeetha meciiria ma ngoro nyingĩ maguũrio. O na ngoro yaku o nayo nĩĩgatheecwo na rũhiũ rwa njora.”
Rumal rech, kaqꞌalajin na ri chomabꞌal rech ri kanimaꞌ ri winaq, chawe at ri at unan, ronojel we jastaq riꞌ je ri kok na jun chꞌichꞌ che ri awanimaꞌ.
36 Ningĩ nĩ kwarĩ na mũtumia mũnabii, wetagwo Anna mwarĩ wa Fanueli, wa mũhĩrĩga wa Asheri. Mũtumia ũcio aarĩ mũkũrũ mũno; aikarire na mũthuuriwe mĩaka mũgwanja kuuma ahika,
Kꞌo xuqujeꞌ jun qꞌalajisal utzij ri Dios, jun ixoq ubꞌiꞌ Ana ri kꞌo pa ri Templo rech ri Dios, umiꞌal ri Fanuel, rech ri jupuq winaq Aser. Wuqubꞌ junabꞌ e kꞌulanik xkam ri rachajil.
37 agĩcooka agĩikara arĩ wa ndigwa na hĩndĩ ĩyo aarĩ na mĩaka mĩrongo ĩnana na ĩna. Nake ndoimaga hekarũ-inĩ, no aatũire kuo ahooyaga Ngai ũtukũ na mũthenya, na akehiingaga kũrĩa irio na akahooyaga.
Junmuchꞌ kajibꞌ ujunabꞌ, man kel ta wi pa ri Templo. Chi paqꞌij chi chaqꞌabꞌ kuqꞌijilaꞌj ri Dios, kubꞌan chꞌawem xuqujeꞌ man kawaꞌtaj.
38 Hĩndĩ o ĩyo agĩũka harĩo, agĩcookeria Ngai ngaatho, na akĩaria ũhoro wa kaana kau kũrĩ arĩa othe meetagĩrĩra kuona gũkũũrwo kwa Jerusalemu.
Ri ixoq xopanik are tajin katzijon ri Simeón rukꞌ ri María rachiꞌl ri José, xuchapleꞌj uqꞌijilaꞌxik ri Dios, xutzijoj rij ri akꞌal chike konojel ri kayeꞌm kakolotaj ri tinimit Jerusalén, rumal ri Dios.
39 Rĩrĩa Jusufu na Mariamu maarĩkirie gwĩka maũndũ marĩa mothe maathanĩtwo nĩ watho wa Mwathani-rĩ, magĩcooka Galili, makĩinũka itũũra rĩao kũu Nazarethi.
Are xtzꞌaqat ubꞌanik ronojel ri kutoqꞌij ri utaqanik ri Ajawxel kumal ri utat unan ri Jesús, xetzalij cho kachoch je laꞌ pa Nazaret pa Galilea.
40 Nako kaana kau gagĩkũra, gakĩgĩa na hinya; gakĩiyũrwo nĩ ũũgĩ, naguo wega wa Ngai warĩ hamwe nako.
Chilaꞌ xkꞌiy wi ri akꞌal, utz uwach xuqujeꞌ xkꞌojiꞌ uchuqꞌabꞌ. Sibꞌalaj xkꞌiy retaꞌmabꞌal, ri utoqꞌobꞌ ri Dios kꞌo rukꞌ.
41 Mwaka o mwaka aciari ake nĩmathiiaga Jerusalemu nĩ ũndũ wa Gĩathĩ kĩa Bathaka.
Ronojel junabꞌ ri utat unan ri Jesús xebꞌe pa ri tinimit Jerusalén, pa ri nimaqꞌij Pascua.
42 Jesũ aakinyia mĩaka ikũmi na ĩĩrĩ, makĩambata nake magĩthiĩ Gĩathĩ-inĩ kĩu kũringana na mũtugo.
Are kabꞌlajuj ujunabꞌ ri Jesús, xebꞌe pa Jerusalén jetaq ri naqꞌatal chike.
43 Na Gĩathĩ kĩu gĩathira, rĩrĩa aciari ake mainũkaga-rĩ, kamwana kau ti Jesũ, gagĩtigwo na thuutha kũu Jerusalemu, no matiamenyire.
Are xkꞌis ri nimaqꞌij, xkichapleꞌj tzalijem loq pa ri tinimit Nazaret, ri utat unan ri Jesús man xkinabꞌej taj chi xkanaj kan ri Jesús pa Jerusalén.
44 Nao magĩthiĩ rũgendo rwa mũthenya mũgima, magĩĩciiragia atĩ aarĩ gĩkundi-inĩ kĩao. Thuutha ũcio makĩambĩrĩria kũmũcaria kũrĩ andũ a mbarĩ yao o na kũrĩ arata.
Pa kikꞌuꞌx chi kꞌo chikixoꞌl ri nikꞌaj winaq chik. Are xuriq chaqꞌabꞌ, xkichapleꞌj utzukuxik chikixoꞌl ri e rech chꞌabꞌeꞌn xuqujeꞌ ri rachalal, man xkiriq ta kꞌut.
45 Hĩndĩ ĩrĩa mamwaagire, magĩcooka Jerusalemu makamũcarie.
Are man xkiriq taj, xetzalij pa ri tinimit Jerusalén chutzukuxik.
46 Thuutha wa mĩthenya ĩtatũ makĩmũkora hekarũ-inĩ aikarĩte gatagatĩ ka arutani, amathikĩrĩirie na akĩmooragia ciũria.
Oxibꞌ qꞌij chik ikꞌowinaq are xeꞌkiriqa ri Jesús kꞌo pa ri Templo, tꞌuyul chkixoꞌl ri aꞌjtijabꞌ rech ri taqanik, tajin kuꞌtatabꞌej xuqujeꞌ tajin kukꞌot kichiꞌ.
47 Ũrĩa wothe waiguaga akĩaria nĩagegagio nĩ ũmenyo wake na ũrĩa aacookagia.
Konojel ri tajin ketatabꞌenik xemayijan che ri retaꞌmabꞌal xuqujeꞌ ri tzalibꞌal wach ri xuya ri Jesús.
48 Rĩrĩa aciari ake maamuonire, makĩgega. Nyina akĩmũũria atĩrĩ, “Mũriũ, ũgũtwĩka ũguo nĩkĩ? Niĩ na thoguo nĩ tũgũcarĩtie tũrĩ na kĩeha mũno.”
Are xkilo, xemayijanik ri unan xubꞌij che: Ala, ¿jas che je xabꞌan we riꞌ chaqe? In rachiꞌl ri atat tajin katqatzukuj pa ronojel kꞌolibꞌal.
49 Nake Jesũ akĩmooria atĩrĩ, “Nĩ kĩĩ gĩtũmĩte mũnjarie? Kaĩ mũtooĩ atĩ njagĩrĩirwo gũkorwo ndĩ nyũmba-inĩ ya Baba?”
Ri Jesús xubꞌij chike: ¿Jas che kintzukuj alaq? ¿La man etaꞌm alaq chi pa rachoch ri nuTat rajawaxik kinkꞌojiꞌ wi?
50 No-o matiataũkĩirwo nĩ ũrĩa aameeraga.
Man xkichꞌobꞌ ta kꞌu ri utat unan jas che jewaꞌ xubꞌij.
51 Nake agĩcooka hamwe nao nginya Nazarethi, na nĩamathĩkagĩra. No nyina nĩaigaga maũndũ macio mothe ngoro-inĩ yake.
Xtzalij kꞌu kukꞌ ri utat unan pa ri tinimit Nazaret xuqujeꞌ xniman chike. Ri unan xukꞌol pa ranimaꞌ ronojel ri jastaq ri xkꞌulmatajik.
52 Nake Jesũ agĩkũra, akĩũhĩgaga, na akĩnenehaga, akĩendagwo nĩ Ngai, o na andũ.
Xkꞌiy kꞌu ri Jesús, pa ri utoqꞌobꞌ ri Dios, xkꞌojiꞌ retaꞌmabꞌal, xuqujeꞌ xqaj ri unoꞌjibꞌal chikiwach konojel ri winaq.