< Luka 2 >
1 Na rĩrĩ, matukũ-inĩ macio, Kaisari Augusito nĩarutire watho atĩ andũ othe a mabũrũri mothe marĩa maathanagwo nĩ Aroma matarwo.
一天,凯撒·奥古斯都颁发命令,要对罗马帝国所有民众进行一次人口登记。
2 (Rĩĩrĩ nĩrĩo rĩarĩ itarana rĩa mbere rĩrĩa rĩataranirwo hĩndĩ ĩrĩa Kuirinio aarĩ barũthi wa Suriata.)
自从居里纽斯担任叙利亚总督以来,这还是首次人口普查。
3 Nao andũ magĩthiĩ kwĩyandĩkithia o mũndũ itũũra-inĩ rĩake mwene.
众人回到自己的城市进行登记。
4 Nĩ ũndũ ũcio Jusufu o nake akĩambata kuuma itũũra rĩa Nazarethi kũu Galili, agĩthiĩ Judea, agĩkinya Bethilehemu itũũra rĩa Daudi, tondũ we aarĩ wa nyũmba o na wa mbarĩ ya Daudi.
约瑟是大卫王的后人,于是他离开加利利的拿撒勒,前往犹太的大卫之城伯利恒。
5 Nake aathiire kuo nĩgeetha makeyandĩkithie marĩ na Mariamu, mũirĩtu ũrĩa endaga kũhikia, nake aarĩ mũritũ.
他与订立婚约的玛利亚一同前往,此时玛利亚即将分娩。
6 Na hĩndĩ ĩrĩa maarĩ o kũu, ihinda rĩa mwana gũciarwo rĩgĩkinya,
他们来到目的地后,玛利亚的产期也到了,
7 Nake Mariamu akĩrigithatha kaana ga kahĩĩ. Agĩkooha na taama, agĩgakomia thĩinĩ wa mũharatĩ tondũ nĩmagĩte handũ ha kũraara thĩinĩ wa nyũmba ya ageni.
诞下她的长子,但因为客栈中没有空房间,他们只能用布包好婴儿,放在马槽中。
8 Na kũu bũrũri ũcio, nĩ kwarĩ arĩithi maikaraga mĩgũnda-inĩ, maikarĩtie mahiũ mao ũtukũ.
当晚在伯利恒附近,有几名牧羊人正在看守羊群。
9 Mũraika wa Mwathani akĩmoimĩrĩra, naguo riiri wa Mwathani ũkĩmatherera hau maarĩ, nao makĩnyiitwo nĩ guoya.
主派来的天使现身于他们面前,周身环绕着主的荣光,这让他们吓得魂飞魄散!
10 No mũraika ũcio akĩmeera atĩrĩ, “Tigai gwĩtigĩra. Ndamũrehera ũhoro mwega na wa gĩkeno kĩnene, ũrĩa ũgaatuĩka wa andũ othe.
天使说:“不要怕!看!我为你们带来了好消息,这也会让所有人感受到真正的喜悦。
11 Ũmũthĩ itũũra-inĩ rĩa Daudi, nĩmũciarĩirwo mũhonokia; nake nĩwe Kristũ ũrĩa Mwathani.
就在今天,在这大卫之城,你们的救世主已经诞生,他就是主基督。
12 Na rĩrĩ, kĩrĩa kĩrĩmũmenyithia ũhoro ũcio nĩ gĩkĩ: Nĩmũrĩona gakenge koheetwo na taama gakometio thĩinĩ wa mũharatĩ.”
当你们在马槽内看到一个被布包裹的婴孩,就代表你们找到他了。”
13 Na o rĩmwe hakiumĩra gĩkundi kĩnene kĩa araika a igũrũ hamwe na mũraika ũcio, makĩgooca Ngai, makiuga atĩrĩ,
这时忽然出现了很多来自天堂的生命,开始赞美上帝。
14 “Ngai arokumio kũu igũrũ mũno, naguo thayũ ũrogĩa gũkũ thĩ kũrĩ andũ arĩa akenagĩra.”
“赞颂天堂的上帝,人间令他喜悦之人都将获得安宁!”
15 Na rĩrĩa araika acio maamatigire magĩcooka igũrũ-rĩ, arĩithi acio makĩĩrana atĩrĩ, “Nĩtũthiĩ Bethilehemu tũkoone ũndũ ũcio wĩkĩkĩte, ũcio Mwathani aatũhe ũhoro waguo.”
众天使离开他们返回天堂。牧人彼此说:“我们去伯利恒吧,看看主所说的事情,哪些已经成真。”
16 Nĩ ũndũ ũcio magĩthiĩ mahiũhĩte, magĩkora Mariamu na Jusufu o na gakenge kau gakometio thĩinĩ wa mũharatĩ.
于是他们匆忙赶去,找到了玛利亚、约瑟和放在马槽里的婴孩。
17 Na maarĩkia gũkoona, makĩmemerekia ũhoro ũrĩa maaheetwo ũkoniĩ kaana kau,
在亲眼目睹这一切后,他们就将天使关于这婴儿的讲述告诉其他人。
18 nao arĩa othe maũiguire makĩgegio mũno nĩ maũndũ marĩa arĩithi acio maameeraga.
对牧羊人所说的这些事,所有人都感到惊奇万分。
19 Nowe Mariamu akĩiga maũndũ macio mothe ngoro-inĩ yake, na agĩikara akĩmeciiragia.
玛利亚将所发生的一切牢记心中,反复思量。
20 Nao arĩithi acio makĩhũndũka, magĩkumagia na makĩgoocaga Ngai nĩ ũndũ wa maũndũ macio mothe maiguĩte na makoona, o ta ũrĩa meerĩĩtwo.
牧羊人因亲眼见到天使所言成真,于是便赞美和感谢上帝,回去继续看管他们的羊群。
21 Mũthenya wa kanana wakinya, rĩrĩa ihinda rĩako rĩa kũrua rĩakinyire-rĩ, kaana kau gagĩtuuo Jesũ, rĩĩtwa rĩrĩa mũraika aakaheete mbere ya nyina kũgĩa nda yako.
婴儿诞生后第八天,需要进行割礼,将他起名为耶稣,这也是玛利亚尚未怀胎之时,天使为其提供的名字。
22 Na rĩrĩ, rĩrĩa ihinda rĩao rĩa gũtherio rĩakinyire kũringana na Watho wa Musa-rĩ, Jusufu na Mariamu magĩgatwara Jerusalemu nĩguo magakaneane harĩ Mwathani
按摩西律法,玛丽和月色还需要进行净化仪式。这一天,约瑟和玛利亚带孩子去耶路撒冷,打算将其展示给主。
23 (o ta ũrĩa kwandĩkĩtwo Watho-inĩ wa Mwathani atĩrĩ, “Irigithathi rĩothe rĩa kahĩĩ nĩ rĩrĩamũragĩrwo Mwathani”),
就像主的律法所述:“所有长子婴儿都应先献给主。”
24 na marute igongona kũringana na ũrĩa Watho wa Mwathani uugĩte: “Nĩ ndirahũgĩ igĩrĩ kana tũtutuura twĩrĩ.”
随后他们进行了献祭,因为上帝的律法还说:应献祭“一对斑鸠或两只雏鸽。”
25 Na rĩrĩ, nĩ kwarĩ mũndũ kũu Jerusalemu wetagwo Simeoni, warĩ mũthingu na mwĩtigĩri Ngai. Nake aatũire etereire kũhonokio kwa Isiraeli, nake Roho Mũtheru aarĩ hamwe nake.
在耶路撒冷有一人名叫西蒙,时刻遵循正道行事,非常虔诚。他期待能看到以色列的希望,希望圣灵降临于他。
26 Nĩaguũrĩirio nĩ Roho Mũtheru atĩ ndagakua atoneete Kristũ ũrĩa wa Mwathani.
圣灵曾向他显现,告诉他在有生之年必会见到主的基督。
27 Nake agĩtoonya thĩinĩ wa hekarũ atongoretio nĩ Roho. Na rĩrĩa aciari a kaana kau ti Jesũ, maagatwarire hekarũ thĩinĩ nĩguo mahingie ũrĩa mũtugo wa watho watuĩte-rĩ,
他遵循圣灵的指引来到神庙,这时耶稣的父母抱着孩子走进来,打算按照律法献上婴儿。
28 Simeoni agĩkaiyũkia moko-inĩ make na akĩgooca Ngai, akiuga atĩrĩ:
西蒙用双臂抱住耶稣,一边感谢上帝,一边说:
29 “Mwathani Mwene-Hinya, rĩu rekereria ndungata yaku ĩthiĩ na thayũ, o ta ũrĩa wanjĩĩrĩire.
“主啊,我的主人,现在可以按照你的承诺,让你的仆人离开了!
30 Nĩgũkorwo maitho makwa nĩmonete ũhonokio waku,
因为我已亲眼见到
31 ũrĩa ũhaarĩirie mbere ya andũ othe,
你为所有人准备的救赎。
32 ũrĩ ũtheri wa kũguũrĩria andũ-a-Ndũrĩrĩ, o na riiri kũrĩ andũ aku a Isiraeli.”
他就是将你显现给全世界的光,是你以色列子民的荣耀。”
33 Nake ithe na nyina makĩgega mũno nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa maaririo igũrũ rĩako.
西蒙的话让耶稣的父母很震惊。
34 Simeoni agĩcooka akĩmarathima akĩĩra Mariamu, nyina wa kaana kau atĩrĩ, “Kaana gaka nĩ gatuĩtwo ga kũgũithia na gũũkĩria andũ aingĩ thĩinĩ wa Isiraeli, na gatuĩke kĩmenyithia kĩrĩa kĩrĩmenagĩrĩrio,
西蒙向他们祝福,对耶稣的母亲玛利亚说:“这孩子必定会让很多以色列人倒下,也让很多人崛起。他就是上帝的信号,但很多人都会反对他,
35 nĩgeetha meciiria ma ngoro nyingĩ maguũrio. O na ngoro yaku o nayo nĩĩgatheecwo na rũhiũ rwa njora.”
这也揭露了他们心中的想法。对你而言,这感觉就像被刀剑刺穿。”
36 Ningĩ nĩ kwarĩ na mũtumia mũnabii, wetagwo Anna mwarĩ wa Fanueli, wa mũhĩrĩga wa Asheri. Mũtumia ũcio aarĩ mũkũrũ mũno; aikarire na mũthuuriwe mĩaka mũgwanja kuuma ahika,
亚拿是耶路撒冷的一位年事已高的女先知,是亚什部落法内利的女儿,曾有过一段七年的婚姻。
37 agĩcooka agĩikara arĩ wa ndigwa na hĩndĩ ĩyo aarĩ na mĩaka mĩrongo ĩnana na ĩna. Nake ndoimaga hekarũ-inĩ, no aatũire kuo ahooyaga Ngai ũtukũ na mũthenya, na akehiingaga kũrĩa irio na akahooyaga.
丈夫去世后,她便独自寡居,如今已八十四岁,经常会到神庙中膜拜、禁食和祷告。
38 Hĩndĩ o ĩyo agĩũka harĩo, agĩcookeria Ngai ngaatho, na akĩaria ũhoro wa kaana kau kũrĩ arĩa othe meetagĩrĩra kuona gũkũũrwo kwa Jerusalemu.
此刻她刚好走近他们,于是开始赞美上帝,然后向所有期待上帝拯救耶路撒冷的众人,讲述耶稣的事情。
39 Rĩrĩa Jusufu na Mariamu maarĩkirie gwĩka maũndũ marĩa mothe maathanĩtwo nĩ watho wa Mwathani-rĩ, magĩcooka Galili, makĩinũka itũũra rĩao kũu Nazarethi.
耶稣的父母完成了上帝律法要求的一切,于是就返回加利利,回到位于拿撒勒的家中。
40 Nako kaana kau gagĩkũra, gakĩgĩa na hinya; gakĩiyũrwo nĩ ũũgĩ, naguo wega wa Ngai warĩ hamwe nako.
婴儿逐渐长大,愈发强壮和睿智,因为他已获得上帝的赐福。
41 Mwaka o mwaka aciari ake nĩmathiiaga Jerusalemu nĩ ũndũ wa Gĩathĩ kĩa Bathaka.
每年逾越节,耶稣的父母都会去耶路撒冷。
42 Jesũ aakinyia mĩaka ikũmi na ĩĩrĩ, makĩambata nake magĩthiĩ Gĩathĩ-inĩ kĩu kũringana na mũtugo.
在他十二岁那年,他们按着惯例再次去参加这个节日。
43 Na Gĩathĩ kĩu gĩathira, rĩrĩa aciari ake mainũkaga-rĩ, kamwana kau ti Jesũ, gagĩtigwo na thuutha kũu Jerusalemu, no matiamenyire.
节日结束后本应该回家,但年幼的耶稣仍留在耶路撒冷,他父母却没有意识到这一点,
44 Nao magĩthiĩ rũgendo rwa mũthenya mũgima, magĩĩciiragia atĩ aarĩ gĩkundi-inĩ kĩao. Thuutha ũcio makĩambĩrĩria kũmũcaria kũrĩ andũ a mbarĩ yao o na kũrĩ arata.
以为他在返回家园的人群之中。一天后,他们开始在亲戚朋友中寻找他。
45 Hĩndĩ ĩrĩa mamwaagire, magĩcooka Jerusalemu makamũcarie.
但一直没有找到,于是就回到耶路撒冷继续寻找。
46 Thuutha wa mĩthenya ĩtatũ makĩmũkora hekarũ-inĩ aikarĩte gatagatĩ ka arutani, amathikĩrĩirie na akĩmooragia ciũria.
三天后,才发现他在神庙里,身边是几位宗教老师。他一面听他们说的话,一面向他们提出问题。
47 Ũrĩa wothe waiguaga akĩaria nĩagegagio nĩ ũmenyo wake na ũrĩa aacookagia.
所有听过他讲话的人,都对他深刻的理解和回答而惊讶万分。
48 Rĩrĩa aciari ake maamuonire, makĩgega. Nyina akĩmũũria atĩrĩ, “Mũriũ, ũgũtwĩka ũguo nĩkĩ? Niĩ na thoguo nĩ tũgũcarĩtie tũrĩ na kĩeha mũno.”
看到眼前这一切,他父母非常不解。他母亲说:“孩子,你怎么能这样对我们?你看,我和你父亲如此担心你,到处找你!”
49 Nake Jesũ akĩmooria atĩrĩ, “Nĩ kĩĩ gĩtũmĩte mũnjarie? Kaĩ mũtooĩ atĩ njagĩrĩirwo gũkorwo ndĩ nyũmba-inĩ ya Baba?”
耶稣回答:“你们为什么找我?难道你们不知道,我应该在这里,在我父的家中?”
50 No-o matiataũkĩirwo nĩ ũrĩa aameeraga.
但他父母并不理解他这番话。
51 Nake agĩcooka hamwe nao nginya Nazarethi, na nĩamathĩkagĩra. No nyina nĩaigaga maũndũ macio mothe ngoro-inĩ yake.
于是他就顺从父母之意回到拿撒勒,但他母亲把这一切都记在心上。
52 Nake Jesũ agĩkũra, akĩũhĩgaga, na akĩnenehaga, akĩendagwo nĩ Ngai, o na andũ.
耶稣的智慧和力量不断增长,上帝和民众都喜欢他。