< Luka 15 >
1 Na rĩrĩ, etia mbeeca cia igooti na “ehia” othe nĩmoonganaga harĩ we nĩguo mamũigue.
Os cobradores de impostos e [outros que as pessoas achavam ser ]sempre pecadores continuavam a ir a ele para ouvir seus ensinamentos.
2 No Afarisai na arutani a watho magĩteta makiuga atĩrĩ, “Mũndũ ũyũ nĩamũkagĩra ehia na akarĩĩanĩra nao.”
Os fariseus e os homens [ali ]que ensinavam as leis [judaicas ]começaram a queixar-se, dizendo, “Este homem recebe pecadores e ele também [se suja ao ]comer com eles.
3 Nĩ ũndũ ũcio Jesũ akĩmahe ngerekano ĩno akĩmeera atĩrĩ:
Por isso ele disse a eles esta parábola:
4 “Mũndũ ũmwe wanyu angĩkorwo na ngʼondu igana rĩmwe, na ĩmwe yacio yũre-rĩ, githĩ ndatigaga icio mĩrongo kenda na kenda kũu werũ-inĩ, athiĩ agacarie ĩyo ĩmwe yũrĩte, nginya amĩone?
Vamos supôr que um de vocês tem cem ovelhas. Se uma delas estivesse perdida, você certamente deixaria os noventa e nove no pasto, e iria procurar aquela ovelha perdida até achá-la.
5 Na aarĩkia kũmĩona, akamĩigĩrĩra ciande ciake akenete,
Quando você a achasse, você a colocaria nos ombros e ficaria feliz.
6 akainũka mũciĩ. Agacooka ageeta arata ake na andũ a itũũra hamwe, akameera atĩrĩ, ‘Ũkai tũkenanĩre nĩ ũndũ nĩnyonete ngʼondu yakwa ĩrĩa ĩrorĩte.’
Quando você a levasse para casa, você iria reunir seus amigos e vizinhos e diria a eles, Estejam contentes comigo, porque eu achei a minha ovelha que estava perdida!
7 Ngũmwĩra atĩrĩ, ũguo noguo kũgĩaga gĩkeno kĩnene igũrũ nĩ ũndũ wa mũndũ ũmwe mwĩhia wĩrirĩte, gũkĩra ũrĩa gũkenagwo nĩ ũndũ wa andũ mĩrongo kenda na kenda athingu arĩa matabatarĩtio nĩ kwĩrira.
Da mesma forma, digo a vocês que [Deus ]se alegrará muito com um pecador que deixa de fazer o mal. Ele não [precisa ]estar feliz por causa de noventa e nove pessoas que [pensam que ]são justas e pensam que não precisam deixar de fazer o mal.
8 “Kana mũtumia angĩkorwo arĩ na icunjĩ ikũmi cia betha, ĩmwe yacio yũre-rĩ, githĩ ndagwatagia tawa, akahaata nyũmba yothe, na akamĩcaria na kĩyo o nginya amĩone?
Ou, vamos imaginar que uma mulher tem dez moedas de prata [muito valiosas]. Se ela perder uma delas, certamente ela vai acender uma lâmpada e varrer o chão e procurar com cuidado até achá-la.
9 Na amĩona-rĩ, ageeta arata ake o na andũ a itũũra hamwe, akameera atĩrĩ, ‘Ũkai tũkenanĩre tondũ nĩnyonete mbeeca yakwa ĩrĩa ĩrorĩte.’
Quando ela a achar, ela vai chamar seus amigos e vizinhos e dizer a eles, Estejam contentes comigo, [porque ]já achei a moeda que perdi!
10 Ngũmwĩra atĩrĩ, ũguo noguo gũkoragwo na gĩkeno harĩ araika a Ngai nĩ ũndũ wa mwĩhia ũmwe wĩrirĩte.”
Da mesma maneira, digo a vocês que os anjos vão estar muito alegres por um [só ]pecador que deixa de fazer o mal.”
11 Jesũ agĩthiĩ na mbere akĩmeera atĩrĩ, “Nĩ kwarĩ na mũndũ ũmwe warĩ na ariũ eerĩ.
Então ele contou a eles esta parábola para comparar o que os fariseus e os professores da lei judaica pensavam daqueles que pecam com o que Deus pensava de tais pessoas. Ele disse, “Certo homem tinha dois filhos.
12 Ũrĩa mũnini akĩĩra ithe atĩrĩ, ‘Baba ngaĩra igai rĩrĩa rĩngĩgatuĩka rĩakwa.’ Nĩ ũndũ ũcio ithe akĩmagayania indo ciake.
Um dia o filho mais jovem disse ao seu pai, Pai, não quero esperar até o senhor morrer. Dê-me agora a parte de sua propriedade que me pertence!
13 “Na matukũ manini mathira, mũriũ ũcio mũnini agĩcookanĩrĩria indo ciake ciothe, akiumagara agĩthiĩ bũrũri warĩ kũraya, na arĩ kũu agĩitanga indo ciake na mũtũũrĩre wa ũmaramari.
Poucos dias depois, o filho menor vendeu a sua parte. Juntou o seu dinheiro e as suas outras coisas e saiu para um país bem distante. Lá ele gastou todo seu dinheiro à toa vivendo de modo incorreto.
14 Nake aarĩkia kũhũthĩra indo ciake ciothe, gũkĩgĩa na ngʼaragu nene kũu bũrũri ũcio wothe, nake akĩambĩrĩria gũthĩĩnĩka.
Depois dele ter gasto todo seu dinheiro, houve uma fome por todo aquele país. E ele começou a estar sem comida.
15 Nĩ ũndũ ũcio agĩthiĩ kũũria wĩra kũrĩ mũndũ ũmwe wa bũrũri ũcio, nake akĩmũtwara akarĩithagie ngũrwe gĩthaka-inĩ gĩake.
Então ele foi a um dos proprietários naquela região e pediu trabalho. O homem o mandou trabalhar cuidando dos porcos no seu campo.
16 Nĩeriragĩria kwĩhũũnia na makoro marĩa maarĩĩagwo nĩ ngũrwe icio tondũ gũtirĩ mũndũ wamũheaga kĩndũ gĩa kũrĩa.
Porque ele estava com muita fome/não tinha mais nada para comer, queria comer as cascas de feijão que os porcos comiam. Mas ninguém dava nada a ele.
17 “Na rĩrĩa ecookerire, akiuga atĩrĩ, ‘Nĩ ndungata ciigana atĩa cia baba irĩ na irio cia gũciigana o na igatigara, na niĩ nguagĩre gũkũ nĩ ngʼaragu!
Em fim ele pensou com clareza no que tinha feito. Ele disse para si mesmo, Todos os servos do meu pai que ele emprega têm bastante comida. Eles têm mais do que podem comer, mas aqui eu estou morrendo de fome!
18 Nĩngũũkĩra thiĩ kũrĩ baba ngamwĩre atĩrĩ: Baba, nĩnjĩhĩirie Ngai na ngakwĩhĩria.
Então vou sair daqui e voltar para meu pai. Vou dizer a ele, Pai, tenho pecado contra Deus [MTY/EUP] e contra o senhor.
19 Ndĩagĩrĩirwo nĩgũcooka gwĩtagwo mũrũguo rĩngĩ; ndua ta ndungata ĩmwe yaku.’
Já não sou mais digno do senhor me chamar de seu filho. Empregue-me assim como um dos servos que o senhor emprega.
20 Nĩ ũndũ ũcio agĩũkĩra, agĩthiĩ kũrĩ ithe. “No arĩ o haraaya, ithe akĩmuona, nake akĩringwo nĩ tha nĩ ũndũ wake; agĩtengʼera kũrĩ mũrũwe, akĩmũhĩmbĩria na akĩmũmumunya.
Aí ele saiu de lá e voltou à casa do seu pai. Mas quando ele ainda estava bem distante da casa, o pai dele o viu. Ele tinha pena dele. Ele correu para seu filho e o abraçou e o beijou na face.
21 “Nake mũriũ akĩmwĩra atĩrĩ, ‘Baba, nĩnjĩhĩirie Ngai o na ngakwĩhĩria. Ndiagĩrĩirwo nĩgũcooka gwĩtagwo mũrũguo rĩngĩ.’
Seu filho disse a ele, Pai, tenho pecado contra Deus [MTY/EUP] e contra o senhor. Já não sou mais digno do senhor me chamar do seu filho.
22 “No ithe akĩĩra ndungata ciake atĩrĩ, ‘Thiĩi narua mũrehe nguo ĩrĩa njega mũno mũmũhumbe, na mũmwĩkĩre gĩcũhĩ kĩara, na iraatũ magũrũ.
Mas o pai dele disse aos seus servos, Vão rápido e me tragam a melhor roupa na casa! Então coloca-a no meu filho. Ponham um anel no dedo dele para mostrar que estou honrando-o outra vez como meu filho. Ponham sandálias nos seus pés para mostrar que não o considero como escravo!
23 Ningĩ mũrehe njaũ ya gĩcegũ ĩrĩa noru mũmĩthĩnje. Mũreke tũgĩe na iruga na tũkũngũĩre.
Então tragam o bezerro gordo e matem-no e assem-no! Nós (inc) devemos comer e estar alegres/festejar,
24 Nĩgũkorwo mũriũ ũyũ wakwa ararĩ mũkuũ na nĩariũkĩte; nĩarorĩte na rĩu nĩonekete.’ Nĩ ũndũ ũcio makĩambĩrĩria gũkũngũĩra.
porque este é o meu filho! É como se estivesse morto e já está vivo outra vez. É como se estivesse perdido e agora alguém o achou! Então fizeram isso, e todos começaram a festejar.
25 “Na rĩrĩ, hĩndĩ ĩyo mũriũ ũrĩa mũkũrũ aarĩ mũgũnda. Na rĩrĩa aakuhĩrĩirie mũciĩ akĩinũka-rĩ, akĩigua gũkĩinwo nyĩmbo na ndũhiũ.
Enquanto isso estava acontecendo, o filho mais velho estava fora [trabalhando ]na roça. Quando ele chegou perto da casa, ele ouviu [pessoas tocando ]música e dançando.
26 Nĩ ũndũ ũcio mũriũ ũcio agĩĩta ndungata ĩmwe ya mũciĩ, akĩmĩũria gĩtũmi kĩa maũndũ macio.
Ele chamou um dos servos e perguntou o que estava acontecendo.
27 Nayo ndungata ĩyo ĩkĩmwĩra atĩrĩ, ‘Mũrũ wa maitũguo nĩokĩte, nake thoguo nĩamũthĩnjĩire njaũ ya gĩcegũ ĩrĩa noru, tondũ nĩamũcookereire arĩ mwega na arĩ mũgima.’
O servo disse a ele, Seu irmão [mais novo ]já voltou [para casa]! O pai de você [nos disse para ]matar o bezerro gordo [para festejar], porque ele voltou são e salvo.
28 “Mũrũ wa nyina ũcio mũkũrũ akĩrakara na akĩrega gũtoonya nyũmba. Nĩ ũndũ ũcio ithe akiuma nja, akĩmũthaitha atoonye thĩinĩ.
[Mas ]o irmão mais velho estava zangado. Ele recusou entrar [na casa]. Então o pai saiu e insistiu com ele [para que entrasse].
29 No akĩĩra ithe atĩrĩ, ‘Ta thikĩrĩria! Ndũire ngũrutagĩra wĩra mĩaka ĩyo yothe, na ndirĩ ndarega gũgwathĩkĩra. No rĩrĩ, ndũrĩ waahe o na koori nĩguo tũkũngũĩre na arata akwa.
mas ele respondeu ao seu pai, Ouça! Faz muitos anos que trabalho para o senhor como um escravo. Eu sempre obedeci tudo que o senhor me mandou fazer. Mas o senhor nunca me deu nem um cabrito, para que eu [pudesse matar e cozinhar e ]festejar com meus amigos.
30 No rĩrĩa mũrũguo ũyũ ũitangĩte indo ciaku na maraya ainũka, ũkamũthĩnjĩra njaũ ya gĩcegũ ĩrĩa noru!’
Mas esse filho seu gastou todo o [dinheiro que recebeu daquilo ]que o senhor deu a ele. Ele o gastou [para pagar por dormir com ]prostitutas! Agora ele já voltou para casa, [mas não é justo que os servos ]do senhor tenham matado o bezerro gordo [e o tenham cozinhado ]para ele!
31 “Ithe akĩmwĩra atĩrĩ, ‘Mũrũ wakwa, wee tũtũũraga nawe hĩndĩ ciothe, na indo ciothe iria ndĩ nacio nĩ ciaku.
Mas o pai dele lhe disse, Meu filho, você sempre tem estado comigo, e toda a minha propriedade [que eu não dei ao irmão de você ]é seu/de você.
32 No nĩtwagĩrĩirwo gũkũngũĩra na gũcanjamũka, tondũ mũrũ wa maitũguo ũyũ ararĩ mũkuũ na rĩu nĩariũkĩte; nĩarorĩte na rĩu nĩonekete.’”
mas [é como se ]seu irmão estivesse morto e é vivo de novo! [É como se ]ele estivesse perdido e alguém já o achou! Portanto, é apropriado que nós estejamos felizes e festejemos!