Isaia 37
1 Rĩrĩa Mũthamaki Hezekia aaiguire ũhoro ũcio, agĩtembũranga nguo ciake na akĩĩhumba nguo ya ikũnia, agĩtoonya hekarũ ya Jehova thĩinĩ.
Leng Hezekiah in ahetsahnao thu chu ajah phatnin, avonho chu abot teltan, khaodip pon akikhun Pakai houin achun alut tan ahi.
2 Agĩtũma Eliakimu mũrori wa maũndũ ma nyũmba ya ũthamaki, na Shebina ũrĩa mwandĩki-marũa, na athĩnjĩri-Ngai arĩa atongoria, othe mehumbĩte nguo cia makũnia, mathiĩ kũrĩ mũnabii Isaia mũrũ wa Amozu.
Chuin Eliakim, leng inpi vaipopa, Sheba thutanna'a thuchingpa, chuleh thempu'a pang lamkai cheng chu khaodip pon von pumin Amos chapa Isaiah themgao henga asoltan ahi.
3 Makĩmwĩra atĩrĩ, “Ũũ nĩguo Hezekia ekuuga: Mũthenya wa ũmũthĩ nĩ mũthenya wa mĩnyamaro, na ngũmano, na gĩconoko o ta ihinda rĩa ciana rĩa gũciarwo rĩakinya, naguo hinya wa gũciara ũkaaga.
Amahon Isaiah themgao henga hitihin aseijun ahi. “Leng Hezekiah in hitin aseije: Tuni hi boina, kumna, chuleh jachatna nikho ahitai. Naosen penglha dinga kigosa ahia lah anun naopenlhah nadinga thanei lou tobang ahi.
4 No gũkorwo Jehova Ngai waku nĩekũigua ciugo ciothe cia mũnene ũcio wa mbũtũ cia ita, ũrĩa mwathi wake, mũthamaki wa Ashuri atũmĩte, nĩgeetha oke anyũrũrie Ngai ũrĩa ũrĩ muoyo, na amũkũũme nĩ ũndũ wa ũhoro ũcio Jehova Ngai waku aiguĩte. Nĩ ũndũ ũcio hoera matigari marĩa matigaire muoyo.”
Ahin, hingjing Pathen chouna'a lengpan ahinsol hiche Assyria jalamkaipu thusei hi na Pakai Pathen chun ana hetan tin, athusei ho jouse jeh in gotna pe inte. Aw, keiho amoh chengse din neitao peh un!”
5 Rĩrĩa anene a Mũthamaki Hezekia maakinyire kũrĩ Isaia-rĩ,
Leng Hezekiah vaipo pipu hon lengpa thuhil Isaiah themgao kom alhut jou uvin,
6 Isaia akĩmeera atĩrĩ, “Ĩrai mwathi wanyu atĩrĩ, ‘Ũũ nĩguo Jehova ekuuga: Tiga gwĩtigĩra nĩ ciugo iria ũiguĩte atungati a mũthamaki wa Ashuri makĩĩnuma nacio.
Hitin adonbut in ahi. “Na lengpau kom'a, “Pakai in hitin aseije, tiuvin: Assyria lengpa palai hon keima taitomna'a athusei juchu kisuhboi sah hih in.
7 Ta thikĩrĩria! Niĩ nĩngwĩkĩra roho wa mũthemba mũna thĩinĩ wake, nĩguo rĩrĩa arĩigua ũhoro mũna, acooke bũrũri wake, na arĩ kũu ndũme ooragwo na rũhiũ rwa njora.’”
Ngaijin! keima matah ama douna'a kakalson ding ahi. A in na kona thuhil khatnin lengpa ngaichat khoh ahi ti amu ding, chuleh agam'a hung kile ding, chuteng tah chuleh a chemjam mama'a ka lousah ding ahi.”
8 Rĩrĩa mũnene wa mbũtũ cia ita aaiguire atĩ mũthamaki wa Ashuri nĩoimĩte Lakishi, akĩehera Jerusalemu agĩthiĩ agĩkora mũthamaki akĩrũa mbaara na Libina.
Hiche phatsung chun, Assyria jalamkai pun Jerusalem dalhan Assyria lengpa, Lachish dalha'a Libnah ana nokhum laichun kijah topi din achen ahi.
9 Na rĩrĩ, Senakeribu agĩkinyĩrwo nĩ ũhoro wa atĩ Tirihaka, ũrĩa Mũkushi mũthamaki wa Misiri, nĩoimagarĩte oke arũe nake. Nĩ ũndũ ũcio agĩtũma andũ rĩngĩ kũrĩ Hezekia marĩ na ũhoro ũyũ:
Phat chomkhat jou nungin leng Sennacherib in thukhat amun, hichu Ethopia lengpa Tirhakah in amadoudin galsat sepai tampi toh ahung konin ahi, ti ahi. Adou ho kimaitopi masangin Jerusalem'a Hezekiah henga din apalaiho hiche thuhil hi apohsah in ahi:
10 “Ĩrai Hezekia mũthamaki wa Juda atĩrĩ: Ndũgetĩkĩrie Ngai ũcio wĩhokete akũheenie rĩrĩa ekuuga atĩrĩ, ‘Jerusalemu rĩtikũneanwo kũrĩ mũthamaki wa Ashuri.’
“Hiche thuhil hi Judah aum leng Hezekiah ding ahi. Assyria lengpan Jerusalem alah joulou ding ahi tia natah san jing na Pathen chu kilheplhah sah hih in.
11 Ti-itherũ nĩũiguĩte ũrĩa athamaki a Ashuri mekĩte mabũrũri-inĩ mothe, ũrĩa maamaniinire biũ. Inyuĩ mũgũkĩhonoka atĩa?
Assyria lengten achena jouseu va ipi abolna hechen setnin ahi. Alampiu va asuboi ho jouse jong asumanggam hel un ahi! Nang ipi chom nahi deh ding ham?
12 Na rĩrĩ, ngai cia ndũrĩrĩ iria cianiinirwo nĩ maithe maitũ ma tene: ngai cia Gozani, na cia Harani, na cia Rezefu, na andũ a Edeni arĩa maarĩ Telasaru-rĩ, nĩciamahonokirie?
Chidang namdang pathen hon Gojan, Haran, Rezeph chuleh Eden mite Tel-assar a cheng gamho itih a ahuhdoh khah uvem? Kapu kapaten asuhmangsa ahibou uve.
13 Mũthamaki wa itũũra rĩa Hamathu arĩ ha, na mũthamaki wa Aripadi, na mũthamaki wa itũũra rĩrĩa inene rĩa Sefarivaimu, na wa Hena, na wa Iva, rĩu marĩ ha?”
Hamath lengpa leh Arpad lengpa ipi tilhona hitam? Sepharvaim, Hena chuleh Ivvah lengho itiuva hitam?”
14 Nake Hezekia akĩnyiita marũa kuuma kũrĩ andũ arĩa maatũmĩtwo na akĩmathoma. Agĩcooka akĩambata hekarũ-inĩ ya Jehova, akĩmatambũrũkia mbere ya Jehova.
Hezekiah in palaiho akon'a thuhil amujouvin, asimin, Pakai houin na akaltouvin, Pakai anga aphajal tan ahi:
15 Nake Hezekia akĩhooya Jehova, akiuga atĩrĩ:
Chuin Hezekiah Pakai anga hitihin ataotan ahi:
16 “Wee Jehova Ngai Mwene-Hinya-Wothe, Ngai wa Isiraeli, o wee ũikarĩire gĩtĩ kĩa ũnene gatagatĩ ka makerubi, Wee wiki nowe Ngai igũrũ rĩa mothamaki mothe ma thĩ. Nĩwe wombire igũrũ na thĩ.
“Aw Van Janel Pakai, Israel Pathen, vantil thanei holah'a leng changa nahi! Vannoi leiset lenggam jouse chunga Pathen, nangma bou nahi. Vanho leh leiset sem'a nangma bou nahi.
17 Tega matũ maku, Wee Jehova, ũigue; hingũra maitho maku Wee Jehova wone, ũigue ciugo ciothe cia Senakeribu iria atũmĩte cia kũruma Ngai ũrĩa ũtũũraga muoyo.
Hungkum lhan lang hung ngaijin Aw Pakai! Namit in hin vetan Aw Pakai! Sennacherib in hing jing Pathen douna'a athusei ho hin ngaijin.
18 “Ti-itherũ, Jehova, athamaki a Ashuri nĩmanangĩte andũ a ndũrĩrĩ na mabũrũri mao biũ.
“Adih e, Pakai, Assyria lengten hiche gamho chu ana suhmangu ahi.
19 Na nĩmaikĩtie ngai ciao mwaki-inĩ na magacithũkangia, tondũ itiarĩ ngai no ciarĩ mĩtĩ na mahiga, nacio ciathondeketwo na moko ma andũ.
Chuleh chidang namdang te pathen semthu ho chu meilhum sunga aleh lut nun, ahallha taovin ahi. Ahin, ahimongin Assyria ten song'a kon mihem khutnin asuitoh ahibou vin, Pathen hinaisai lou u ahi.
20 Rĩu-rĩ, Wee Jehova Ngai witũ, tũhonokie kuuma guoko-inĩ gwake, nĩgeetha mothamaki mothe ma thĩ mamenye atĩ Wee Jehova, o Wee wiki, nĩwe Ngai.”
Tun, Aw Pakai ka Pathen u, athanei na akonin neihuh doh un; chuleh leiset'a lenggam jousen nangma bou, Aw Pakai, Pathen nahi ahetdiu ahi.”
21 Hĩndĩ ĩyo Isaia mũrũ wa Amozu agĩtũma ndũmĩrĩri kũrĩ Hezekia, akĩmwĩra atĩrĩ: “Ũũ nĩguo Jehova Ngai wa Isiraeli ekuuga: Tondũ nĩũũhooete ũhoro wĩgiĩ Senakeribu mũthamaki wa Ashuri-rĩ,
Hichun Amoz chapa Isaiah in Hezekiah henga hiche thuhil hi athot in: Hiche hi Pakai, Israel Pathen in asei ahi: Assyria lengpa Sennacherib chung changa natao jeh in,
22 ũyũ nĩguo ũhoro ũrĩa Jehova aarĩtie wa kũmũũkĩrĩra: “Mũirĩtu Gathirange, Mwarĩ wa Zayuni nĩakũmenete na agakũnyarara. Mwarĩ wa Jerusalemu arainia mũtwe rĩrĩa wee ũroora.
Pakai in hiche thucheng hi ama dounan aseitan ahi: “Zion a nungah theng nun ha kidah in, na nuisat e. Jerusalem chanun najam chu nuisat in alu athinge.
23 Ũcio ũrumĩte na ũkamenereria nũũ? Nũũ ũgũthũkĩire na mũgambo, na ũkamwambararĩria maitho na mwĩtĩĩo? Wee nĩũũkĩrĩire Ũrĩa Mũtheru wa Isiraeli!
Koiham nahsah louleh nuisat'a nakoi jing chu? Koi douna'a na aw nasan sah ham? Ki hoitho sah tah'a koi na navet ham? Israel Mitheng Pachu ahi!
24 Ũtũmĩte andũ aku moke marume Jehova. Na ũkoiga atĩrĩ, ‘Nĩ ũndũ wa ngaari ciakwa nyingĩ cia ita, nĩnyambatĩte ngakinya tũcũmbĩrĩ twa irĩma, o kũu igũrũ mũno Lebanoni. Nĩndemete mĩtarakwa yakuo ĩrĩa mĩraihu mũno, o na mĩthengera ĩrĩa mĩega mũno. Nĩnginyĩte tũcũmbĩrĩ twakuo kũrĩa kũraya mũno, o kũrĩa kũrĩ na mĩtitũ ĩrĩa mĩega mũno.
Na palai ho mangchan Pakai chu nahsahlou vin na nakoije. “Ka sakol kangtalai tamtah mangchan, mol le lhang sangtah ho kana loukhum jouvin ahi,” tin aseije-ahi, Lebanon lhang leh, molchung vum ahi. Cedar thingphungho asangpen jong kaphuh lhun chuleh chahthing thingphungho asangpen jong kaphuh lhun chuleh chahthing phapen ho geijin ka phuh lhun ahi. Asangpen tah gei kaphan chuleh gammang sunggil ho gei jin ka khol chil soh kei tai.
25 Nĩnyenjete ithima mabũrũri ma kũngĩ na nganyua maaĩ kuo. Nĩhũithĩtie tũrũũĩ twa Misiri na makinya ma magũrũ makwa.’
Gamchom mun tamtah'a tuikhuh ho ka laijin, atuija chun keima leh keima kaki sulip jin ahi. Ka kengto'a Egypt vadung ho ka sutangin ahi.
26 “Kaĩ ũtaiguĩte? Kuuma tene nĩndamũrĩte ũndũ ũcio. Matukũ-inĩ macio ma tene nĩndabangĩte ũndũ ũcio: rĩu nĩndĩũhingĩtie, atĩ wee nĩũtũmĩte matũũra manene marĩa mairigĩre na thingo cia hinya matuĩke hĩba cia mahiga.
“Ahin na najah khah lou ham? Hiche masanga patna kana gel lhuhsa ahitai. Sotna patna kana gon ahitan, ahin tua hi kalhun sah ahitai. A khopiu kulpi ho songbong kiselom banga na suhchip dinga kana gontup peh ahitai.
27 Andũ akuo maagithĩtio hinya, nao makagegeare na magaconorithio. Mahaana mĩmera ĩrĩ mũgũnda, makoororoa o ta thuuna nduru, kana ta nyeki ĩmerete nyũmba igũrũ, ĩrĩa yũmaga ĩtanakũra.
Hijeh a chu amiteu vin tha lhahsam na aneiyun, kichat leh lungboi in aum taovin ahi. Hampa bangin alhachom uvin, aum taovin ahi. Hampa bangin alhachom uvin, ajih don doh ho hetman louva kichotpa tobang ahi. Inchung vum'a hampa hung thah dondoh ho tamtah ahung kedoh masanga nisa in akahvoi tobang ahi.
28 “No nĩnjũũĩ kũrĩa ũikaraga, na ngamenya ũkiumagara na ũgĩcooka, o na ũrĩa ũndakaragĩra.
Ahin, hoilai nache'a hoilai na um, chuleh itih a na kondoh'a nahung vailhun kahe chen setnin ahi. Ka chunga na lunghan dan jong kahe chen set ne.
29 Tondũ nĩũndakarĩire na rũngʼathio rwaku nĩrũkinyĩire matũ makwa, nĩngũgwĩkĩra gĩcũhĩ gĩakwa iniũrũ, na matamu ndĩmoohe kanua-inĩ gaku, na nĩngatũma ũcookere njĩra o ĩyo wokĩire.
Ka chunga na lunghan jeh leh na hoithona jeh in thihkoi'a na nahkui kahin koiding chuleh sakol kamvo na kam'a kabupeh ding ahi. Na hungna lampi mama achu kakinung le sah ding ahi.”
30 “Gĩkĩ nĩkĩo gĩgaakorwo kĩrĩ kĩmenyithia gĩaku, wee Hezekia: “Mwaka ũyũ ũkũrĩa irio cia maitĩka, naguo mwaka wa keerĩ ũrĩe kĩrĩa gĩgaathundũka harĩ mo. No mwaka wa gatatũ-rĩ, nĩũkahaanda na ũgethe, ũhaande mĩgũnda ya mĩthabibũ, na ũrĩe maciaro mayo.
Hichun Hezekiah henga Isaiah in aseijin, “Ka thusei adih photchenna chu hiche hi ahi: “Tukum leh amacham'a hung kehdoh hobou naneh ding ahin, akum kit leh hiche'a kon'a hung sohdoh ho naneh ding ahi. Ahin a kumthhum channa leh nangman chang le mim na tua na kikhol tup ding ahi; lengpi lei phate nabol'a agasoh naneh ding ahi.
31 O rĩngĩ matigari ma nyũmba ya Juda nĩmagaikũrũkia mĩri na thĩ, na maciare maciaro na igũrũ.
Chuleh Judah a kidalha galmite a kon'a sohcha jouse na leiset noi langa jung hinkholet untin, chuleh ninglhing setna hung khanglen diu ahi.
32 Nĩgũkorwo Jerusalemu nĩgũkoima matigari ma andũ, nakuo Kĩrĩma-inĩ gĩa Zayuni kuume gĩkundi kĩa arĩa mahonokete. Kĩyo kĩa Jehova Mwene-Hinya-Wothe nĩkĩo gĩkaahingia ũguo.
Ajehchu kamite amoh chengse chu Jerusalem'a konin hung potdoh untinm chuleh asohcha ahing cheng chu Zion lhanga kon'a hung potdoh diu ahi. Van janel Pakai tomngainan hiche hi atah'a ahin sosah ding ahi!
33 “Nĩ ũndũ ũcio Jehova ekuuga ũũ igũrũ rĩa mũthamaki wa Ashuri: “Ndagatoonya itũũra rĩĩrĩ inene kana arathũkie mũguĩ kuo. Ndagooka mbere yarĩo na ngo kana arĩrigiicĩrie na ihumbu cia tĩĩri, arĩũkĩrĩre.
Chuleh Assyria lengpa chunchanga Pakai in hitin aseije: “Agalsat sepai ho Jerusalem lutlou diu ahi. Thel changkhat jong alhalut loudiu ahi. Kidalna pho pum'a akot mai dunga kijot le lou diu, chuleh abangho dung'a jong leipal asetlou diu ahi.
34 Njĩra ĩrĩa agookĩra no yo agaacookera; ndagatoonya itũũra rĩĩrĩ inene,” ũguo nĩguo Jehova ekuuga.
Lengpa jong ahungna lampi mama'a agam'a kinung lekit ding ahi. Ama chu khopi lutlou ding ahi, tin Pakai in aseije.
35 “Nĩngagitĩra itũũra rĩĩrĩ inene na ndĩrĩhonokie, nĩ ũndũ wakwa na nĩ ũndũ wa Daudi ndungata yakwa!”
'Ajehchu keima jal le, kasohpa David jal'a, hiche khopi hi kahonbit na ka ventup ding ahi.”
36 Hĩndĩ ĩyo mũraika wa Jehova agĩthiĩ na akĩũraga andũ ngiri igana rĩmwe rĩa mĩrongo ĩnana na atano kũu kambĩ-inĩ ya Ashuri. Rĩrĩa andũ mookĩrire rũciinĩ tene, magĩkora kũu no ciimba theri!
Hiche jan Pakai vantil chu Assyria te ngahmun'a achen, Assyria sepai mi sang jakhat leh sang somget leh nga athatnin ahi. Assyria mi asohcha honkhat jingkah ahung kithophat un muntina thilong amutaovin ahi.
37 Nĩ ũndũ ũcio Senakeribu mũthamaki wa Ashuri agĩtharia kambĩ agĩthiĩ; agĩcooka Nineve, agĩikara kuo.
Hichun Assyria lengpa Sennacherib chun ngahmun chu asusen agam'a akinung letai. A in lama achen, Nineveh khopi achun a umtan ahi.
38 Na rĩrĩ, mũthenya ũmwe rĩrĩa ahooyaga arĩ hekarũ-inĩ ya ngai yake Nisiroku-rĩ, ariũ ake eerĩ Adarameleki na Sharezeru makĩmũũraga na rũhiũ rũa njora, na makĩũrĩra bũrũri wa Ararati. Nake mũriũ Esari-Hadoni agĩtuĩka mũthamaki ithenya rĩake.
Nikhat a pathen Nisroch ahoupet nin, achapa teni Adrammelech leh Sharezer in achemjam lhona ana that lhon tan ahi. Hichun anigel lhonin Ararat gam'a ana jam lhon tan, achapa holah a khat Esarhaddon chu Assyria lengin apantan ahi.
