Atũmwo 7
1 Nake mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene akĩmũũria atĩrĩ, “Thitango ici nĩ cia ma?”
Kambo nii wabe dur tokki mi digenwuri na ken bicom ka?
2 Nake Stefano agĩcookia atĩrĩ, “Ariũ a Baba na maithe maitũ, ta thikĩrĩriai! Ngai mwene riiri nĩoimĩrĩire ithe witũ Iburahĩmu hĩndĩ ĩrĩa aatũũraga bũrũri wa Mesopotamia, atanathiĩ gũtũũra bũrũri wa Harani.
Stephen toki yimi kange Teemi, kom nuwaye. Dukum kwamaro wo kange Abraham ki kwama me sopotamia, na nyimde ciyi firen Haran.
3 Akĩmwĩra atĩrĩ, ‘Thaama uume bũrũri wanyu na ũtige andũ anyu, ũthiĩ bũrũri ũrĩa ngaakuonia.’
Ci nyico ki, dubom bitine mwe kange tengwanim mwembo na yaken biti wuro ma nungmeven tiye.
4 “Nĩ ũndũ ũcio Iburahĩmu akiuma bũrũri wa Akalidei agĩthiĩ gũtũũra Harani. Thuutha wa gĩkuũ gĩa ithe, Ngai akĩmũruta kuo na agĩũka bũrũri ũyũ mũtũũraga.
Dila chon dubom biten chaidean la yim mwor Haran, di wiri bwiyaka tee cekkori kwama bou ki cho mwor takke wo, fiye mu yimwi naweu.
5 Ndaamũheire igai gũkũ, o na ikinya rĩmwe. No Ngai nĩamwĩrire atĩ we hamwe na njiaro ciake nĩmakegwatĩra bũrũri ũyũ, o na gũtuĩka hĩndĩ ĩyo Iburahĩmu ndaarĩ na mwana.
Chon necho kangem nob wuro wari kange ce na Tikange cho. mani bi duware ce, bwen wo mwa fuwam natiye dor cere, la chon tum fou ner bwentano Abraham manki bweri kon matin necho takke wo ca nyimtiye gwam kange ten gwanim cero bwan tano con bwiyam di
6 Ngai eerire Iburahĩmu atĩrĩ: ‘Njiaro ciaku igaatũũra irĩ ngʼeni bũrũri ũtarĩ wacio, kũrĩa igaatuuo ngombo na inyariirwo ihinda rĩa mĩaka magana mana.’
kwama yico kerti na wuro nubo loca ciya yi bidom bitine nubo kange. Nyo fiyeyinu cho limbo dige bwiye atin bou chinen ki yera na bibei canga catin nuwa dotange na choro kwini kwob naar.
7 Ningĩ Ngai akiuga atĩrĩ, ‘No nĩngaherithia rũrĩrĩ rũu igaatungata irĩ ngombo; na thuutha ũcio-rĩ, nĩikoima bũrũri ũcio, nacio nĩikaahooya irĩ kũndũ gũkũ.’
La man ma bolang kale kowo neci dotange tiye kwama ki ciya cheruw nacin wab ye fiye wo nen.
8 Hĩndĩ ĩyo nĩarĩkanĩire na Iburahĩmu kĩrĩkanĩro kĩa ũhoro wa kũrua. Nake Iburahĩmu agĩtuĩka ithe wa Isaaka na akĩmũruithia thikũ ya kanana thuutha wa gũciarwo gwake. Thuutha-inĩ Isaaka agĩtuĩka ithe wa Jakubu, nake Jakubu agĩtuĩka ithe wa athuuri arĩa ikũmi na eerĩ.
La kwama ne Abraham diker wabka, di la Abraham yi lam tee Ishaku lan wabum cho ki. kume narube, Ishaku yilam Tee, la Jacob yilam tee bibei yo wab culom bo yobe
9 “Na tondũ wa maguuka maitũ kũiguĩra Jusufu ũiru, nĩmamwendirie bũrũri wa Misiri agatuĩke ngombo kuo. No Ngai aarĩ hamwe nake
Kambo yitub cebu ciyabo kange Joseph la cin miyem cho nab yamembo Egypt La kwama kange cho.
10 na akĩmũhonokia mathĩĩna-inĩ make mothe. Nĩaheire Jusufu ũũgĩ na akĩmũhotithia atuĩke wa kwendeka nĩ Firaũni mũthamaki wa Misiri; nĩ ũndũ ũcio akĩmũtua wa gwathaga Misiri o na nyũmba yake yothe ya ũthamaki.
La cercho mor dotange cenen. La neeh Joseph fofka kange yomka kabum Pharaoh liya Egypt wo yocho dur nubero gwam mor Egypt kange mor lowenen gwam.
11 “Thuutha ũcio gũkĩgĩa ngʼaragu bũrũri-inĩ wothe wa Misiri, na Kaanani, na ĩkĩrehe gũthĩĩnĩka kũingĩ mũno, namo maithe maitũ makĩaga irio.
Kambo ci ma wura dure di titen macar kange kan ana kange dotange durko tebbebbo nuwa la ci fiyabo cari.
12 Rĩrĩa Jakubu aiguire atĩ Misiri nĩ kwarĩ na ngano, agĩtũma maithe maitũ kuo hĩndĩ ya mbere.
La Jacob wo nuwa carito wini masar di cho ci tom tomange ciya bou ki bwo kabo.
13 Na rĩrĩa maathiire riita rĩa keerĩ-rĩ, Jusufu akĩĩmenyithania kũrĩ ariũ a ithe, nake Firaũni akĩmenya ũhoro wa nyũmba ya Jusufu.
kambo chiya boka na yobe ceri, la Yusufu fweltang keb cebonen dor cer ki kwa curo fir auna nyimom yitub Yusufu.
14 Thuutha wa ũguo-rĩ, Jusufu agĩtũmanĩra ithe Jakubu na nyũmba yake yothe moke, nao othe maarĩ andũ mĩrongo mũgwanja na atano.
Yusufu yi yitub cebo chiya bou ki tee che Yakubu kange diker ciyero kange bibei yo locheu firen Masar, gwam ciye nubo cibi kwini niber culombou nung.
15 Nake Jakubu agĩikũrũka, agĩthiĩ Misiri, kũrĩa we na maithe maitũ maakuĩrĩire.
Yakubu choken yim firen biten Masar la chon bwiyam kange Tee ce.
16 Mĩĩrĩ yao nĩyacookirio Shekemu na ĩgĩthikwo mbĩrĩra-inĩ ĩrĩa Iburahĩmu aagũrĩte na mbeeca kuuma kũrĩ ariũ a Hamori kũu Shekemu.
Chin tucho mor Shechem la chin yoken cho mor tuwi wo Abraham Teni ki kyemer bibwe Hamor nen Shechem.
17 “Rĩrĩa ihinda rĩakuhĩrĩirie rĩa Ngai kũhingia kĩĩranĩro gĩake kũrĩ Iburahĩmu-rĩ, mũigana wa andũ aitũ kũu Misiri nĩwongererekete mũno.
La ki kwama bi bwiyer kwamaro bidomeri Kwama yi Abraham nubo an duwi mor Egypt be.
18 Hĩndĩ ĩyo mũthamaki ũngĩ ũtooĩ ũhoro wa Jusufu agĩtuĩka wa gũthamaka Misiri.
La chin yoh kange liya wi Masar wuro yumbo Yakubu.
19 Agĩĩka andũ aitũ ũũru mũno na akĩhinyĩrĩria maithe maitũ na ũndũ wa kũmaringĩrĩria na hinya mate tũkenge twao nĩgeetha tũkue.
Liya chiro bol nubo ne tebyebbo dotange kambou ken chin dukchi tebyebo ki ciya cukou dor cero fiye dotange mani ciya dobchiti.
20 “Ihinda-inĩ rĩu Musa nĩaciarirwo, nake aarĩ mwana mũthaka mũno. Akĩrererwo mũciĩ gwa ithe ihinda rĩa mĩeri ĩtatũ.
Ki kwama wo chi bou Musa, Cho yori kabo nanimde kwama na yocho chuwakko taar mor loh tee ce.
21 Rĩrĩa aigirwo nja-rĩ, mwarĩ wa Firaũni akĩmuoya akĩmũrera ta mwana wake.
kambo chi yoken cho kaleri bwebubya Pharaoh's tumcho kung cho na yilam bibwe che.
22 Musa agĩthomithio na ũũgĩ wothe wa andũ a Misiri na aarĩ na hinya wa mĩario na ciĩko.
Musa wiki yulang merang biten Egypt kange bikwan keret kange nangen.
23 “Rĩrĩa Musa aakinyirie mĩaka mĩrongo ĩna-rĩ, agĩtua itua rĩa gũceerera andũ ao a Isiraeli.
kambo cho dou choroti kwini naar re ri chin kwabi mor nere ce ki cha tou yice bibei Israila.
24 Nĩonire mũndũ ũmwe wao akĩnyariirwo nĩ mũndũ wa Misiri. Nĩ ũndũ ũcio agĩthiĩ kũmũũrĩria na akĩmũrĩhĩria na ũndũ wa kũũraga mũndũ ũcio Mũmisiri.
La chon to nii kange ti Musa tikaan niwa ci nuwa dotange ki twalka bama care.
25 Musa eeciirĩtie atĩ andũ ao nĩmangĩonire atĩ Ngai nĩamũhũthagĩra nĩgeetha amahonokie, no-o matiamenyire ũguo.
Kwaneri Musa na ci ciya takali kwama bou cinenne di la mani nyo. Chin yombo Kwamaki kancak cha chok chi la chi yombo.
26 Mũthenya ũyũ ũngĩ Musa agĩthiĩ agĩkora andũ eerĩ a Isiraeli makĩrũa. Akĩgeria kũmaiguithania akĩmeeraga atĩrĩ, ‘Andũ aya, inyuĩ mũrĩ a ithe ũmwe; nĩ kĩĩ kĩratũma mwende gwĩkana ũũru?’
Chelfini chin bou irsailawa kangumbo ki kwalkangi bwiti chi la chin mani nacho bouchinen ki filang bwiti yichi ki yebwi kom kwerkanti bwitikume?
27 “No mũndũ ũrĩa wekĩte ũcio ũngĩ ũũru agĩikania Musa, akĩmwĩra atĩrĩ, ‘Nũũ wagũtuire mwathi na mũtuithania wa maciira maitũ?
Dila nii wo ter keceu tuken cho firen yi ki necho liyar do wo more che?
28 Ũrenda kũnjũraga o ta ũrĩa ũrooragire Mũmisiri ira?’
Muki cwi muki namun twalum yoh kambo mwa twalum Israilawa wure ka?
29 Rĩrĩa Musa aiguire ũguo akĩũra agĩthiĩ bũrũri wa Midiani, kũrĩa aatũũrire arĩ ta mũgeni na akĩgĩa na ariũ eerĩ.
Musa chawaken kambo cha nuwa wori chon yilachinendiker yumankar biten Midian, wo cha yilam Tee bibeiyo yobou.
30 “Na rĩrĩ, mĩaka mĩrongo ĩna yarĩkia gũthira-rĩ, mũraika akiumĩrĩra Musa arĩ nĩnĩmbĩ-inĩ cia mwaki iria ciakanaga kĩhinga-inĩ kũu werũ-inĩ hakuhĩ na Kĩrĩma gĩa Sinai.
Kambo choro kwini naare chum meri bibei tomange cher cenen mor Yeri bang sinai ki biyen kiret mor yere.
31 Rĩrĩa onire ũguo, akĩgega nĩ kĩrĩa onire. Na rĩrĩa aakuhagĩrĩria nĩguo one wega-rĩ, akĩigua mũgambo wa Mwathani ũkiuga atĩrĩ:
Kambo Musa toh kirak keri yimanka lan fiyacho, lan chi kutau ten bidom na chi toh yora, chin nuwa dir kwama tok ti ki, Mo mi kwama tee mwe, Ibrahim kange Ishaku, kange Yakubu, kange Masu cwam tai fwe ki kungka dor nacir to.
32 ‘Niĩ nĩ niĩ Ngai wa maithe manyu, Ngai wa Iburahĩmu, na Isaaka, o na Jakubu.’ Musa akĩinaina nĩ gwĩtigĩra na ndaigana kũrora.
kwama yi cho ki chukom tai mweu fiyemin tim wiyeu. liyar kwama.
33 “Nake Mwathani akĩmwĩra atĩrĩ, ‘Ruta iraatũ ciaku, nĩgũkorwo hau ũrũgamĩte nĩ handũ hatheru.
Kwama yi cho ki chukom taa mweu namwek fiye mun tim wiyeu nku wabe.
34 Ti-itherũ nĩnyonete kũhinyĩrĩrio kwa andũ akwa kũu bũrũri wa Misiri. Nĩnjiguĩte gũcaaya kwao, na nĩnjikũrũkĩte thĩ nĩguo ndĩmohorithie. Rĩu ũka nĩngũgũtũma ũcooke Misiri.’
Kebo koni nubo lomi nuwa dotangeti masar la min nuwa fubom ciyembo, no nyori manya na chukom chi sanakowo, bou na twom nen Masar.
35 “Ũyũ nowe Musa ũrĩa maaregete makiuga atĩrĩ, ‘Nũũ ũgũtuĩte mwathi witũ na mũtũciirithia?’ Ngai we mwene nĩamũtũmire atuĩke mũnene na mũkũũri wao, na ũndũ wa mũraika ũrĩa wamuumĩrĩire kĩhinga-inĩ.
wuro cho Musa chi kuwe dila kom ki we doknen ni warka dor nyere cho niwo kwama tomou na yilam ni dure kange ni cerka kwama ni bwirer kambo cho tou mor kiye.
36 Akĩmatongoria makiuma Misiri na agĩĩka morirũ na akĩringa ciama arĩ kũu Misiri, o na Iria-inĩ Itune, na ihinda rĩa mĩaka mĩrongo ĩna kũu werũ-inĩ.
Musa yaki chi mor masar kambo cha madukum mor chachi ki kume kwini naar.
37 “Ũyũ nowe Musa ũrĩa werire andũ a Isiraeli atĩrĩ, ‘Ngai nĩakamũtũmĩra mũnabii ta niĩ kuuma kũrĩ andũ anyu kĩũmbe.’
Musa yi nubo Israilawa ki kwaka an yoh kumen nyi wabe dur bitine kume, yotob kumeb na mou.
38 We aarĩ kĩũngano-inĩ kũu werũ-inĩ, arĩ hamwe na mũraika ũrĩa wamwarĩirie Kĩrĩma-inĩ gĩa Sinai, na aarĩ hamwe na maithe maitũ; nake nĩamũkĩrire ciugo irĩ muoyo nĩgeetha atũkinyĩrie.
Won cho nii wo wari kange nobe mwor kiye ki no tob kange nob dukkumen wuro bwangten ka cho chi mane tokkang ker dor ter Sinail cho wo wari kange teb yebbo wuro cho ni wuro ne nyo ker kwama.
39 “No rĩrĩ, maithe maitũ nĩmaregire kũmwathĩkĩra. Handũ ha ũguo-rĩ, o makĩmũrega, na thĩinĩ wa ngoro ciao makĩĩrirĩria gũcooka Misiri.
Won cho niwuro tebyebbo ko neka ko bidwiyere ci chikom cho more ciye, chin ne birum neri chiki yang masar.
40 Nao makĩĩra Harũni atĩrĩ, ‘Tũthondekere ngai iria irĩtũtongoragia. Nĩgũkorwo mũndũ ũyũ ũgwĩtwo Musa, ũrĩa watũtongoririe tũkiuma bũrũri wa Misiri, tũtiũĩ ũrĩa onete!’
Ki kwama chi tokti ki Aruna na ywel chimen kwama wo a yati ki chi mor masar reu. diker Musa ro churou firen masare nya nyombo diker bwikange ceu.
41 Hĩndĩ ĩyo nĩguo maathondekire mũhianano watariĩ ta njaũ. Makĩũrutĩra magongona, na makĩgĩa na hĩndĩ ya gũkũngũĩra kĩrĩa maathondekete na moko mao.
La chin ywel be kwame chi bo bi bwitin chukko na ywel kako koce, chin bilangi diker chi mani ki kang chekeu.
42 No Ngai akĩmahutatĩra, na akĩmarekereria mahooyage ciũmbe cia igũrũ. Ũhoro ũyũ ũtwaranĩte na ũrĩa kwandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa anabii, atĩrĩ: “‘Nĩmwandutĩire magongona na maruta mĩaka mĩrongo ĩna kũu werũ-inĩ, inyuĩ nyũmba ya Isiraeli?
Kwama kangum chi la chin ya bilang bitenrendo diye kambo mu langum bifumer nob duktanka kom neye twimen kundo fichangeu. firen ki choro kwini naar wuro kom Israilawa?
43 Nĩmũtũũgĩrĩtie ihooero rĩa Moleku, na njata ya ngai yanyu ĩrĩa ĩĩtagwo Refani, mĩhianano ĩrĩa mwathondekire ya kũhooyaga. Tondũ ũcio, nĩngatũma mũtahwo mũtwarwo’ kũhĩtũka Babuloni.
Kom ciya kange kwama Molech kange kwama biteiren wo Rephan, kange wolo kom yulange. na kom wabci, man yi kikom firen kah Babila ki den canga.
44 “Maithe maitũ maarĩ na hema ĩrĩa yetagwo gĩikaro kĩa Ũira kũu werũ-inĩ. Nayo yathondeketwo o ta ũrĩa Ngai eerĩte Musa, kũringana na mũhianĩre ũrĩa onete.
Tuka kume kibi kur fulen firen ki na nungi chin wi. kambo kwama ma nagen ki Musa ki cha mani na wuro chi nung chineneu.
45 Maarĩkia kwamũkĩra hema-rĩ, maithe maitũ, matongoretio nĩ Joshua magĩũka nayo rĩrĩa menyiitĩire bũrũri kuuma kũrĩ ndũrĩrĩ iria Ngai aarutũrũrire ciehere mbere yao. Nayo ĩgĩtũũra kũu bũrũri ũcio o nginya hĩndĩ ya Daudi,
Wo cho bikur fulendo tuka kume bou chike ki kwama Joshua wuro bou ki kwama chi yo bitine kange wo nubo kange ce wo kwama ywachiye wi kabum tuka kume nen na choro nyo yaken ki kwama Dauda.
46 ũrĩa wakenire nĩ gwĩtĩkĩrĩka nĩ Ngai, na akĩhooya etĩkĩrio aakĩre Ngai wa Jakubu gĩikaro.
Wo fiya bilangka kwama nen diker bwiyeu chin ywel ku wabka kwama ki kwama yakubu ce.
47 No Solomoni nĩwe wamwakĩire nyũmba.
La Suleimanu ywel ku kwama.
48 “No rĩrĩ, Ũrĩa-ũrĩ-Igũrũ-Mũno ndaikaraga nyũmba ciakĩtwo nĩ andũ. O ta ũrĩa mũnabii oigĩte atĩrĩ:
Di la nii liyare mani yi fiye nubo yulangi ki kange na wuro nii dukkome tokke.
49 “‘Igũrũ nĩkuo gĩtĩ gĩakwa kĩa ũnene, nayo thĩ nĩ gaturwa ka makinya makwa. Ũngĩkĩnjakĩra nyũmba ya mũthemba ũrĩkũ? Ũguo nĩguo Mwathani ekũũria. Kana kĩhurũko gĩakwa kĩngĩkorwo kũ?
Di kwama na liyar ce kalewuro ceu na yoka nanice di la luwe wini ka mumentiye? kwama toki nyowe, kakka fiye wuni wo ma fubomtiye?
50 Githĩ ti guoko gwakwa gwathondekire indo ici ciothe?’
Kebo nuremi kom manag diwura?
51 “Inyuĩ andũ aya aremi, o inyuĩ mũtarĩ aruu ngoro na matũ! Inyuĩ mũtariĩ o ta maithe manyu: Inyuĩ mũtũũraga mũreganĩte na Roho Mũtheru!
kom nubo ki kwichi duweu, wo nero biyebe kange wuro tuni mani nuware, nachuro nyo kom cwibo bibwiyer bifumero kom mati dike tuka kume mane.
52 Nĩ kũrĩ mũnabii ũtaanyariirirwo nĩ maithe manyu? Mooragire o na andũ arĩa maarathire ũhoro wa gũũka kwa Ũrĩa Mũthingu. Na rĩu nĩmũmũkunyanĩire na mũkamũũraga;
Nob dukkomen wuni tuka kume nebo dotange chin twalangum nob dukommeb wuro baurangu ki kabawuro ki liayre kom yilam nob kange ceb kange nubo twalang chiye.
53 o inyuĩ mwamũkĩrire watho ũrĩa waathanirwo kũgerera araika no mũkĩaga kũwathĩkĩra.”
Kom nob mulang kako, kom yuwou bolange wo nob bi bwiyeror bouchike di kom mabo nangen chiko.
54 Rĩrĩa maiguire maũndũ macio-rĩ, makĩrakara mũno, na makĩmũhagaranĩria magego.
Kambo bibei tomange nuwa nyori nar chero kayam kambo ken, di chin ku mum chiyero ti chi ciyabo ki Istifanus.
55 No Stefano, aiyũrĩtwo nĩ Roho Mũtheru, Agĩcũthĩrĩria igũrũ akĩona riiri wa Ngai, na Jesũ arũgamĩte guoko-inĩ kwa ũrĩo kwa Ngai.
Di la Chi dim ki yuwa tangbek chin kung nuwe ce di kwama, chin duktang kwama mati chin taou kiriti timye kango catiyet wo kwama ce.
56 Akiuga atĩrĩ, “Onei, nĩndĩrona igũrũ rĩhingũkĩte nake Mũrũ wa Mũndũ arũgamĩte guoko-inĩ kwa ũrĩo kwa Ngai.”
Istifanus toki to mitodi kwama wumom, fou bibwe nifirenen tim tiye foh kang ko chatiyer kwama ce.
57 Maigua ũguo makĩhumbĩra matũ mao, makĩhanyũka harĩ we makiugagĩrĩria na mũgambo mũnene.
La nob tareu chin kungi chin kwa diro kibi kwan, la chin kumo tuniciye chu ki keciye win chin kwencinenten.
58 makĩmũkururia, makĩmumia nja ya itũũra, na makĩambĩrĩria kũmũhũũra na mahiga nyuguto. Nao, aira makĩiga nguo ciao magũrũ-inĩ ma mwanake wetagwo Saũlũ.
Chin chukom cinar lower choci mubang ce ki ter, na nung dike bwiye, la chin cikangum bellen cero durko chi yoti kabum bwe kange chi chuwoti ki Sawulu
59 Rĩrĩa maamũhũũraga na mahiga nyuguto, Stefano nĩahooire Ngai, akiuga atĩrĩ, “Mwathani Jesũ, amũkĩra roho wakwa.”
Ki kwama mubang Istifanus cho yila chuwoti chi tokti teluwe me Kiriti yo bibwiyer miro.
60 Agĩcooka agĩturia ndu, akĩanĩrĩra, akiuga atĩrĩ, “Mwathani, ndũkamoorie rĩĩhia rĩĩrĩ.” Na aarĩkia kuuga ũguo, agĩkoma.
Chon chungi chon kwa diro kibi kwan choki Tee me kwama tare bwirang kero dor cher kambbo toki nyeri la chin damdum.
