Atũmwo 5
1 Na rĩrĩ, mũndũ wetagwo Anania, marĩ hamwe na mũtumia wake Safira o nao nĩmendirie gĩcunjĩ gĩa gĩthaka kĩao.
Leleꞌ naa touꞌ esa, nara na Ananias. Sao na, nara na Safira. Ara o raseo rae ombat esa.
2 Anania agĩĩtigĩria mbeeca imwe, no icio ingĩ agĩcirehe na agĩciiga magũrũ-inĩ ma atũmwo, nake mũtumia wake Safira agĩkorwo nĩooĩ ũhoro ũcio wega.
Te ara rala ralaꞌ esa fo raꞌafuniꞌ doiꞌ ruma mia rae a feli na. Seo basa rae a ma, Ananias neu nafadꞌe Lamatuaꞌ dedenu Nara oi, “Hai feꞌe seo basa rae ombat esa. Hai mae fee basa doi na neu Lamatualain.”
3 Nowe Petero akĩmũũria atĩrĩ, “Anania, nĩ kĩĩ ngoro yaku ĩiyũrĩtwo nĩ Shaitani ũguo, agatũma ũheenie Roho Mũtheru, na ũgetigĩria mbeeca imwe cia iria wendetie gĩthaka?
Te Petrus ai e oi, “Woi! Ananias! Ho seli tebꞌe o! Taꞌo bee de muꞌufuniꞌ doi rae naa? Rala ma deꞌulakaꞌ seli ena, huu ho tungga nitu ra malangga na hihii-nanau na. Ho mumburani lelekoꞌ Lamatualain Dula-dale Meumare Na!
4 Rĩrĩa ũtarakĩendetie-rĩ, githĩ gĩtirarĩ gĩaku? Na thuutha wa gũkĩendia-rĩ, githĩ mbeeca itirakĩrĩ o ciaku wĩke nacio o ũrĩa ũkwenda? Ũreciiririe gwĩka ũguo nĩkĩ? Ti andũ ũheenetie, no nĩ Ngai.”
Matetu na, taꞌo ia! Ho mae seo rae ma, do nda seo sa o, naa siaꞌ a ho. Seo basa ena, mae fee doi na basa e, do hokoꞌ o, naa siaꞌ a ho. Te taꞌo bee de ho tao taꞌo naa e? Ho sobꞌa-sobꞌa munggonggoa hita atahori ia, te nda hambu atahori bisa nanggonggoa Lamatualain sa!”
5 Rĩrĩa Anania aiguire ũguo-rĩ, akĩgũa thĩ na agĩkua. Nao andũ arĩa othe maiguire ũrĩa kwahaana makĩiyũrwo nĩ guoya.
Rena Petrus olaꞌ taꞌo naa boe, aiboiꞌ ma Ananias naꞌaloli, de mate neuꞌ ena. Basa atahori mana rena dudꞌuit naa, ramatau rae mate.
6 Nao aanake magĩũka, makĩoha mwĩrĩ wake na cuka, makĩuumia nja na makĩũthika.
Boe ma ana soruꞌ hira masoꞌ, de mboti-mbalu Ananias ao sisi na, de reu raꞌoi e.
7 Thuutha wa ta mathaa matatũ-rĩ, mũtumia wake agĩtoonya atekũmenya ũrĩa gwekĩkĩte.
Liiꞌ telu fai ma, Ananias sao na nema. Te ana nda bubꞌuluꞌ saa saꞌ boe.
8 Petero akĩmũũria atĩrĩ, “Ta njĩĩra atĩrĩ, ici nĩcio mbeeca iria wee na Anania mũrendirie gĩthaka?” Nake mũtumia ũcio agĩcookia atĩrĩ, “Ĩĩ, nĩcio tũrendirie.”
Ma Petrus natane nae, “Taꞌo bee, inaꞌ? Inaꞌ se seo rae a feli na baꞌu ia, do?” Nataa nae, “Tebꞌe, Amaꞌ. Feli na baꞌu a naa ena.”
9 Petero akĩmwĩra atĩrĩ, “Nĩ kĩĩ gĩtũmĩte mũrĩĩkanĩre mũgerie Roho wa Mwathani? Atĩrĩrĩ, magũrũ ma andũ arĩa maathika mũthuuriguo marĩ mũromo-inĩ, nĩmegũkuumia nja o nawe.”
Boe ma Petrus ai e nae, “Taꞌo bee de mo sao ma mala haraꞌ esa fo sobꞌa Lamatualain Dula-dale Na? Mete neu ena! Atahori mana reu raꞌoi sao ma feꞌe baliꞌ ena. Mbei fen te, ara ndoro rendi ao sisi ma fo raꞌoi sia sao ma bobꞌoa na.”
10 O kahinda kau akĩgũa thĩ magũrũ-inĩ make, agĩkua. Nao aanake magĩtoonya, makĩmũkora akuĩte, makĩmuoya, magĩthiĩ, makĩmũthika hakuhĩ na mũthuuriwe.
Rena Petrus oꞌola na, aiboiꞌ ma, inaꞌ naa naꞌaloli de mate neu mamana na. Ana soruꞌ ra baliꞌ ma, ara rita inaꞌ naa mate ena. De ndoro rendi ao sisi na reu raꞌoi e sia sao na bobꞌoa na.
11 Naguo kanitha wothe, hamwe na andũ arĩa othe maiguire maũndũ macio makĩnyiitwo nĩ guoya mũnene.
Basa atahori mana ramahere Yesus ra, ramatau. Ma basa atahori feaꞌ mana rena Ananias no Safira mamate na, ramatau boe.
12 Na rĩrĩ, atũmwo nĩmaringire ciama nyingĩ, na makĩonania morirũ gatagatĩ-inĩ ka andũ. Nao andũ arĩa othe metĩkĩtie nĩmagomanaga hamwe Gĩthaku-inĩ gĩa Solomoni.
Leleꞌ naa, Yesus dedenu nara tao manadadꞌiꞌ naeꞌ seli, de atahori ra rita. Ara hii risiꞌ Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ ma raꞌabꞌue ralaꞌ esa sia mane Soleman ume los na.
13 Gũtirĩ mũndũ wacookire kũgeria gwĩturanĩra nao, o na gũtuĩka andũ nĩmamaheete gĩtĩĩo mũno.
Leleꞌ naa atahori hetar koa Lamatuaꞌ Yesus atahori Nara. Mete ma hambu atahori nda feꞌe namahere Yesus sa, ana nda nambarani masoꞌ naꞌabꞌue no se sa.
14 O na kũrĩ ũguo-rĩ, arũme na andũ-a-nja aingĩ nĩmetĩkirie Mwathani, naguo mũigana wao ũkĩongerereka.
Te atahori mana ramahere Yesus, boe ramaheta. Hambu touꞌ ma inaꞌ boe.
15 Nĩ ũndũ wa ũguo, andũ nĩmareehaga andũ arĩa arũaru njĩra-inĩ, makamakomeria itanda na ibarĩ, nĩguo naarĩ amwe ao mahutio nĩ kĩĩruru gĩa Petero.
Leleꞌ naa dadꞌi onaꞌ naa, losa atahori ra rendi atahori mamahedꞌiꞌ ra, de tao neu neneiꞌ ata sia dalaꞌ suu na. Ara dudꞌuꞌa oi, “Wii! Mete ma Petrus no Yohanis laoꞌ tungga ia, mae akaꞌ a ruꞌa se salao na dai atahori mamahedꞌiꞌ ia ra o, ara hai.”
16 Ningĩ andũ aingĩ nĩmonganaga hamwe moimĩte matũũra-inĩ marĩa maathiũrũrũkĩirie Jerusalemu, makareehaga andũ ao arĩa arũaru, na arĩa maanyariiragwo nĩ ngoma thũku, nao othe makahonio.
Leleꞌ naa, atahori ra rema nda ramaꞌetu mia kambo-kamboꞌ sia Yerusalem suu na sa. Ara rendi atahori hedꞌis ra, de Lamatuaꞌ dedenu Nara rahaiꞌ basa se. Ara o rendi atahori nitu taoꞌ ra, de Lamatuaꞌ dedenu Nara mbuu hendi basa nitu ra dea reu.
17 Na rĩrĩ, mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene na andũ arĩa othe maakoragwo nake, arĩa maarĩ a thiritũ ya Asadukai, makĩiyũrwo nĩ ũiru.
Leleꞌ naa, atahori mana tungga Lamatuaꞌ Yesus dedenu Nara, boe ramaheta. Naa de, malangga monaeꞌ mia agama Yahudi no nonoo nara mia partei Saduki, rambedꞌaꞌ rala.
18 Makĩnyiita atũmwo, makĩmaikia njeera ĩrĩa ya mũingĩ.
De ara reu humu rala Yesus dedenu nara, fo tao se bui rala reu.
19 No ũtukũ-rĩ, mũraika wa Mwathani akĩhingũra mĩrango ya njeera, na akĩmoimia nja.
Te tembaꞌ neu boe, Lamatualain ate Na esa mia sorga nema nisiꞌ bui a, de soi lelesu a. Basa de no se dea reu. Ana denu se nae,
20 Akĩmeera atĩrĩ, “Thiĩi mũrũgame hekarũ-inĩ, mwĩre andũ ũhoro wothe wa muoyo ũyũ mwerũ.”
“Mii memaꞌ sia Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ. Mifadꞌe basaꞌ e neu atahori sia naa, fo ara tungga Lamatualain Dala Masodꞌa feu na ia.”
21 Na rĩrĩ, ruoro rũgĩtema magĩtoonya hekarũ-inĩ, na makĩambĩrĩria kũruta andũ o ta ũrĩa meerĩĩtwo. Rĩrĩa mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene na andũ arĩa maakoragwo nake maakinyire-rĩ, magĩcookanĩrĩria Kĩama, kĩũngano gĩa athuuri othe a Isiraeli, na magĩtũmana njeera atũmwo magĩĩrwo.
Mbila fefetu ana na, ara tungga Lamatualain ate Na parenda na. Ara risiꞌ Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ a sodꞌa na, de ranori atahori ra sia naa. Nda dooꞌ sa ma, malangga monaeꞌ a no nonoo nara rema ro atahori monaen no lasi-lasi adat mia basa Israꞌel. Ara raꞌabꞌue fo rae paresaꞌ dedꞌea agama soꞌal Lamatuaꞌ Yesus dedenu Nara. Basa de ara denu mana maneaꞌ ra reu haꞌi Petrus se mia bui, fo rae nggero dedꞌeat naa.
22 No rĩrĩa thigari ciakinyire njeera-rĩ, itiamakorire kuo. Nĩ ũndũ ũcio, magĩcookia ũhoro makĩmeera atĩrĩ,
Mana manea ra losa bui a te, Petrus se nese. De ara reu rafadꞌe atahori monaen ra sia mamana dedꞌeat naa.
23 “Twakora mĩrango ya njeera ĩrĩ mĩhinge wega, nao arangĩri marũgamĩte mĩrango-inĩ; no twamĩhingũra, tũtinakora mũndũ kũu thĩinĩ.”
Rafadꞌe oi, “Ama nggare! Afiꞌ miminasa. Hai losa bui a ma, hai mita lelesu ra mana nggoe mates. Ma atahori mana raneaꞌ bui ra rambariiꞌ sia naa. Hai denu se soi lelesu a fo masoꞌ te, hai nda mita saa saꞌ boe.”
24 Rĩrĩa mũnene wa arangĩri a hekarũ na athĩnjĩri-Ngai arĩa anene maiguire ũhoro ũcio makĩmaka na makĩrigwo nĩ ũrĩa gũgũikara.
Rena taꞌo naa ma, malangga agama Yahudi ra, no malangga mana manea Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ, basa se onaꞌ mamanggonggoaꞌ ra, huu mopo dudꞌuꞌa nara.
25 Hĩndĩ ĩyo hagĩũka mũndũ, akiuga atĩrĩ, “Ta rorai! Andũ arĩa mũraikirie njeera marũgamĩte hekarũ-inĩ makĩruta andũ.”
Basa naa, hambu atahori esa nema nafadꞌe oi, “Ama nggare! Rena dei! Atahori fo amaꞌ se tao mia bui a, ara sia dꞌeaꞌ ia sie! Ara ranori atahori ra sia Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ a!”
26 Maigua ũguo, mũnene wa arangĩri a hekarũ agĩthiĩ na anene a thigari ciake na makĩrehe atũmwo. Matiigana kũhũthĩra hinya, tondũ nĩmetigagĩra andũ matikamahũũre na mahiga nyuguto.
Rena taꞌo naa ma, malangga mana manea Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ a noꞌe ana boa nara, fo reu humu seluꞌ Petrus no nonoo nara. Te ana boa nara ramatau, huu atahori naeꞌ rena Petrus ola-olaꞌ. Afiꞌ losa ara ramue, ma mbia risa mana manea ra. Naa de, ara reu humu seluꞌ Petrus se, te ara nda rambarani haꞌi no deres sa.
27 Maarĩkia kũrehe atũmwo-rĩ, makĩmarũgamia mbere ya Kĩama nĩguo morio ciũria nĩ mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene.
Basa ma ara ro Petrus se risiꞌ mamana paresaꞌ dedꞌeat. Boe ma malangga monaeꞌ a natane se oi
28 Nake akĩmeera atĩrĩ, “Githĩ tũtiramũkaanirie biũ mũtikarutane na rĩĩtwa rĩĩrĩ, no rĩu mũiyũrĩtie Jerusalemu ũrutani wanyu, na nĩmwĩrutanĩirie gũtũma tũcookererwo nĩ thakame ya mũndũ ũcio.”
“Hai ai hei fo afiꞌ minori soꞌal Atahori mana nae tao dala masodꞌa feuꞌ naa, to? Hei ia ra, langga fatu! Hei nda tao-afiꞌ neu hai parenda ma sa, te hei tunggaꞌ a hihii-nanau mara! Hei mii minori ndule Yerusalem. Onaꞌ a hei mbia salaꞌ nema hai, mae hai mana denu atahori tao risa Yesus.”
29 Petero na atũmwo acio angĩ magĩcookia atĩrĩ, “Ithuĩ no nginya twathĩkĩre Ngai gũkĩra gwathĩkĩra andũ!
Basa de Petrus nambariiꞌ dadꞌi basa dedenuꞌ ra mana ola-olaꞌ na. De ana nataa nae, “Ama nggare! Mete ma atahori parenda na labꞌan Lamatualain hihii-nanau Na, hai nda tungga e sa. Huu hai musi tunggaꞌ a Lamatualain parenda Na!
30 Ngai wa maithe maitũ nĩariũkirie Jesũ kuuma kũrĩ arĩa akuũ, ũrĩa mworagire na ũndũ wa kũmwamba mũtĩ-igũrũ.
Atahori mana soi hai dala masodꞌa feu ma, naeni Yesus. Eni, atahori fo hei mbaku misa sia hau ngganggeꞌ. Mia dalahulu na, hita baꞌi nara hule-oꞌe neu Lamatualain. Lamatualain ia, mana fee Yesus nasodꞌa baliꞌ.
31 Ngai nĩamũtũgĩririe akĩmũiga guoko-inĩ gwake kwa ũrĩo arĩ Mũthamaki na Mũhonokia nĩguo Isiraeli merire na marekerwo mehia.
Ma Lamatualain o soꞌu E dadꞌi lima ona na. Dadꞌi ia naa, Yesus toꞌu koasa onaꞌ mane monaeꞌ. Ana soi dalaꞌ fo atahori ra nenemboꞌit mia sala nara. Ana nau fee dalaꞌ neu hita atahori Israꞌel ia ra, fo hahae mia sala-singgo tara. No taꞌo naa, Lamatualain rala Na maꞌasufu losa nda mete hita atahori Israꞌel ra sala nara sa ena.
32 Ithuĩ tũrĩ aira a maũndũ macio, nake Roho Mũtheru, ũrĩa Ngai aheete andũ arĩa mamwathĩkagĩra-rĩ, o nake nĩ mũira.”
Te hita ia ra, tita no hita mata nara tae Yesus memaꞌ mate ena, te Ana nasodꞌa baliꞌ. Ia naa Lamatualain Dula-dale Meumare Na boe o nafadꞌe dalaꞌ ia neu atahori mana tungga Yesus Dala Masodꞌa na.”
33 Rĩrĩa maiguire ũguo makĩrakara mũno makĩenda kũmooraga.
Petrus olaꞌ basa ma, atahori mana endoꞌ paresaꞌ dedꞌeat naa, ramue rae tao risa Lamatuaꞌ dedenu Nara.
34 No rĩrĩ, Mũfarisai wetagwo Gamalieli, mũrutani wa watho na watĩĩtwo nĩ andũ othe akĩrũgama Kĩama-inĩ, agĩathana atĩ andũ acio mambe moimio nja gwa kahinda kanini.
Te sia naa o hambu atahori esa tungga paresaꞌ dedꞌeat naa. Nara na Gamaliel. Atahori naeꞌ fee hadat neu e, huu eni meser mahineꞌ sia partei agama Farisi. Petrus olaꞌ basa, ma ara rae tao risa e, te Gamaliel nambariiꞌ de denu atahori ra rendi Petrus se dea reu.
35 Nake akĩĩra Kĩama atĩrĩ, “Andũ aya a Isiraeli, cũraniai wega ũrĩa mũratanya gwĩka andũ aya.
Ara dea reu boe ma, ana olaꞌ no malangga ra sia naa oi, “Toronoo nggare! Ata besa-bꞌesa, o! Afiꞌ losa hita haelai tao deꞌulakaꞌ atahori ia ra. Ata duꞌa naruꞌ dei.
36 Ihinda rĩhĩtũku mũndũ wetagwo Theuda nĩeyumĩririe agĩĩtuuaga atĩ we nĩ mũndũ ma, na akĩgĩa na arũmĩrĩri ta magana mana. Nĩooragirwo, nao arũmĩrĩri aake othe makĩhurunjwo na ũhoro ũcio wothe ũgĩtuĩka wa tũhũ.
Hei feꞌe misinedꞌa atahori esa nara na Teudas, to? Ana mate dooꞌ ena, te feꞌe masodꞌa na, ana soꞌu ao na oi, eni atahori monaeꞌ, losa mbei ma atahori natun haa tungga e. Te leleꞌ atahori tao risa e, ana mana tungga nara rela sea-saranggaa, losa ia nda hambu esa saꞌ boe. Ara rela raeo ena!
37 Thuutha wake, Judasi ũrĩa woimĩte Galili akĩĩyumĩria matukũ-inĩ ma kwĩyandĩkithia na agĩtongoria mbũtũ ya andũ nĩguo makararie watho. O nake akĩũragwo, na arũmĩrĩri aake othe makĩhurunjwo.
Hei musi misinedꞌa dudꞌuit esa fai. Leleꞌ naa mana parenda ra reken atahori sia nusaꞌ ia. Hambu atahori esa, nara na, Yudꞌas, mia propinsi Galilea. Atahori naeꞌ tungga e boe. Te atahori tao risa e. De basa atahori mana tungga e o rela dii-ona losa mopo se.
38 Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, igũrũ rĩkoniĩ ũhoro ũyũ ngũmũtaara atĩrĩ, tiganai na andũ aya! Marekeei mathiĩ! Nĩ ũndũ angĩkorwo muoroto kana ciĩko ciao ciumanĩte na ũmũndũ-rĩ, ũndũ ũcio nĩũgũthira.
Dadꞌi toronoo nggare! Au duꞌa taꞌo ia: ata afiꞌ tao tisa se. Hela se neuꞌ ena. Mete ma nenori nara no leleo-lalao nara lao mia atahori, mae taꞌo bee o nda naꞌatataaꞌ nala dooꞌ sa, te mopo se neuꞌ ena.
39 No angĩkorwo ũndũ ũyũ uumanĩte na Ngai, mũtingĩhota kũgirĩrĩria andũ aya; mũgwĩkora mũkĩhũũrana na Ngai.”
Te mete ma nenori nara nema mia Lamatualain, naa hei nda bisa mitudꞌaꞌ se sa. De hei besa-bꞌesa dei. Afiꞌ losa hei labꞌan Lamatualain.” Gamaliel ola basa ma, ara raꞌaheiꞌ tungga e.
40 Nao magĩĩtĩkania na mĩario yake. Nao magĩĩta atũmwo matoonye makĩmahũũrithia iboko. Magĩcooka makĩmaatha matikaarie thĩinĩ wa rĩĩtwa rĩa Jesũ, magĩcooka makĩmarekereria mathiĩ.
Basa naa ma, ara roꞌe dedenuꞌ naa ra ralaꞌ reu, de ara denu atahori ra filo se. Ara ai se sudꞌi ingga-inggaꞌ Yesus nara na. Basa de, ara mboꞌi hendi se.
41 Nao atũmwo makiuma Kĩama-inĩ makenete tondũ wa ũrĩa maatuĩtwo aagĩrĩru a gũconorithio nĩ ũndũ wa Rĩĩtwa rĩu.
De Lamatuaꞌ dedenuꞌ naa ra lao hela mamana nggero dedꞌeat naa. Ara duꞌa rae mae nara nara maꞌafo huu tungga Yesus, te ramahoꞌo huu Lamatualain nita se randaa hambu sususaꞌ onaꞌ naa. Naa de, rala nara ramahoꞌo seli.
42 Mũthenya o mũthenya, marĩ hekarũ-inĩ o na marĩ mĩciĩ-inĩ, matiigana gũtiga kũrutana na kũhunjia ũhoro ũcio mwega atĩ Jesũ nĩwe Kristũ.
Tungga fai, ara reu ranori atahori rae, “Atahori fo Lamatualain dudꞌu mia dalahulu na, naeni Yesus.” Ara rafadꞌe dalaꞌ naa nakandoo a sia atahori ra ume nara, ma sia Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ a.
