Atũmwo 28

1 Twaarĩkia gũkinya hũgũrũrũ-inĩ tũtarĩ na ũũru, nĩguo twamenyire atĩ gĩcigĩrĩra kĩu gĩetagwo Malita.

Basa hai losa madꞌaꞌ ata no masodꞌaꞌ, dei de hai bubꞌuluꞌ naa, pulu Malta.

2 Nao atũũri a gĩcigĩrĩra kĩu magĩtuonia ũtugi wa mwanya. Magĩtwakĩria mwaki tondũ nĩ kuoiraga na kwarĩ na heho na magĩtũnyiita ũgeni ithuothe.

Nusaꞌ naa atahori nara simbo hai no maloleꞌ. Huu udꞌan ma maꞌariniꞌ seli, de ara raniꞌi ai monaeꞌ sia retaan, ma roꞌe hai mi dꞌara.

3 Nake Paũlũ akĩoya gĩkundi gĩa tũkũ, na rĩrĩa aatũĩkagĩra riiko-rĩ, nduĩra ĩkiumĩra nĩ ũndũ wa ũrugarĩ wa mwaki, ĩkĩĩoherera guoko-inĩ gwake.

Paulus o neu hehere hau anaꞌ, fo nae tao neu ai a. Te ana ndae hau ra risiꞌ ai a, aiboiꞌ ma, mengge marasoꞌ esa dꞌea nema, huu nda naꞌatataaꞌ ai a matobꞌi na sa. De ana ero nakandika Paulus lima na.

4 Rĩrĩa andũ a gĩcigĩrĩra kĩu moonire nduĩra ĩcuuhĩte guoko-inĩ gwake makĩĩrana atĩrĩ, “Mũndũ ũyũ no nginya akorwo nĩ mũũragani, nĩgũkorwo o na gũtuĩka nĩahonokire kuuma iria-inĩ, kĩhooto gĩtimwĩtĩkĩrĩtie atũũre muoyo.”

Atahori Malta ra rita mengge a ero nahereꞌ Paulus lima na ma, ara ola-ola oi, “Atahori ia, mana nisa atahori. Mae ana nasodꞌa mia rii-ree ra ena o, uanale na taꞌo naa ena. Naa de, ana nda bisa nasodꞌa sa ena. Huu seka tao deꞌulakaꞌ, naa, ana musi lemba-doi e.”

5 Nowe Paũlũ akĩribaribĩra nyoka ĩyo mwaki-inĩ na ndaigana kuona ũndũ mũũru.

Atahori naa ra duꞌa rae, mbeifen te, Paulus lima na mbae, do nggengger te, ana mate neuꞌ ena. Te Paulus birus hendi mengge a ai rala neu. Ma ana nda medꞌa nambeta mbei saꞌ boe. Boe ma, atahori naa ra mete-meteꞌ, te Paulus nda taꞌo bee saꞌ boe. Ma ara duꞌa oi, “Seꞌu te atahori ia, atahori ra songgoꞌ a!”

6 Andũ maataanyaga kuona akĩimba kana agwe o rĩmwe akue, no thuutha wa gweterera hĩndĩ ndaaya, makĩona gũtirĩ ũndũ ũtarĩ wa ndũire ũrekĩka harĩ we, makĩĩricũkwo makiuga atĩ aarĩ ngai.

7 Na rĩrĩ, hakuhĩ na hau maarĩ, nĩ kwarĩ na gĩthaka kĩarĩ kĩa mũndũ wetagwo Pabulio, ũrĩa warĩ mũnene wa gĩcigĩrĩra kĩu. Nake nĩatũnyiitire ũgeni gwake, na kwa ihinda rĩa mĩthenya ĩtatũ agĩtũtuga wega arĩ na ũtaana.

Nda dooꞌ no mamanaꞌ naa sa, hambu hofernor ume no rae loa na. Hofernor a nara na, Publius. Ana nema simbo hai mia retaan a, de noꞌe hai mi leo sia ume na. De ana mete-seꞌu hai fai telu.

8 Nake ithe aarĩ ũrĩrĩ arĩ mũrũaru mũrimũ wa kũhiũha mwĩrĩ na kũharwo thakame. Paũlũ agĩtoonya nyũmba kũmuona, na thuutha wa kũmũhoera akĩmũigĩrĩra moko akĩmũhonia.

Leleꞌ naa, hofernor ama bꞌonggi na namahedꞌi mafeo-matobꞌiꞌ, ma sali nda naloeꞌ sa. De Paulus neu seꞌu e mia kama na rala. Ana ndae lima na neu atahori mamahedꞌiꞌ naa, de hule-oꞌe fee ne. Ma ana hai neuꞌ ena.

9 Rĩrĩa gwekĩkire ũguo, andũ arĩa angĩ maarĩ arũaru gĩcigĩrĩra-inĩ kĩu magĩũka, makĩhonio.

Ara rita hofernor ama na hai ma, atahori mamahedꞌiꞌ feaꞌ ra rema risiꞌ Paulus. Ara roꞌe tulun neu e, de ana naꞌahahaiꞌ se.

10 Nĩmatuonirie gĩtĩĩo na njĩra nyingĩ, na rĩrĩa twehaarĩirie gũthiĩ magĩtũhe kĩrĩa gĩothe twabataire.

Basa ma, atahori ra ratudꞌu makasi de rendi sudꞌiꞌ a saa naeꞌ fee hai. Hai leo mia Malta fula telu, losa fai rii-ree ra raloeꞌ. Leleꞌ naa, ofaꞌ esa mia kota Aleksandria mananafu eniꞌ a fai rii-ree sia pulu na. Ofaꞌ a nara na, Ana Duaꞌ, huu hambu paton sosonggot ana duaꞌ sia ofaꞌ a mataꞌ na. Hai mae sae ofaꞌ naa mikindoo Roma mi. De hai mae sae ofaꞌ a ma, atahori Malta ra rendi fee hai lepa-ngges ma sudꞌi a saa fo hai parlu sia ofaꞌ.

11 Thuutha wa mĩeri ĩtatũ tũkĩhaica marikabu yaikarĩte kũu gĩcigĩrĩra-inĩ hĩndĩ ya heho. Nayo yarĩ marikabu ya kuuma Alekisanderia na yarĩ na rũũri rwa ngai cia mahatha iria cietagwo Kasitori na Poluke.

12 Twakinya Sirakusi tũgĩikara kuo ihinda rĩa thikũ ithatũ.

Hai lao koe-koe, losa kota Sirakusa sia pulu Sisilia. Boe ma, hai nafu mia naa fai telu.

13 Twoima kũu tũgĩthiĩ tũgĩkinya Regio. Mũthenya ũyũ ũngĩ gũkĩgĩa na rũhuho rwa kuuma mwena wa gũthini, naguo mũthenya ũcio ũngĩ warũmĩrĩire tũgĩkinya Puteoli.

Mia naa, hai lao tungga-tunggaꞌ a tasi Sisilia suun, de losa kota Regium. Mbila fefetun fai, ani onas a fela, de hai lao mikindoo lai-lai. Finiesa na ma, hai losa namo, sia kota esa naran Putioli.

14 Kũu tũgĩkora ariũ na aarĩ a Ithe witũ amwe, arĩa maatũnyiitire ũgeni, na magĩtũũria tũikaranie nao ihinda rĩa kiumia kĩgima. Ũguo noguo twacookire tũgĩkinya Roma.

Basa ma, hai onda hela ofaꞌ a, de mi sangga Yesus atahori nara. Hai mindaa mo se ma, ara roꞌe fo hai leo mo sira. De hai numban mo se, nggarei esa. Basa de, hai lao eiꞌ a Roma mi.

15 Ariũ na aarĩ a Ithe witũ arĩa maarĩ kũu nĩmaiguĩte atĩ nĩtuokaga, nao magĩũka o nginya ndũnyũ ya Apio, na handũ hetagwo Nyũmba Ithatũ cia Ageni gũtũthaagaana. Nake Paũlũ ona andũ acio, agĩcookeria Ngai ngaatho na akĩigua omĩrĩria.

Yesus atahori mana sia Roma nara rena oi hai mae naa mi ma, ara rema soru hai mia dalaꞌ taladꞌa na. Ruma randaa ro hai mia pasar Apius; ma ruma randaa ro hai mia mamanaꞌ sa, naran Ume Tutuliꞌ Telu. Paulus nita se ma, ana noꞌe makasi nae-nae neu Lamatualain, ma rala na dadꞌi manggatee.

16 Rĩrĩa twakinyire Roma, Paũlũ nĩetĩkĩririo aikare arĩ wiki, arĩ na mũthigari wa kũmũrangĩra.

Losa Roma ma, [soldꞌadꞌu ra tao atahori bui ra bui rala reu.] Te ara fee Paulus sebꞌa ume esa. Ana leo no soldꞌadꞌu esa fo nanea nahereꞌ e. Ruꞌa se lima nara nenepaꞌaꞌ no rante.

17 Thuutha wa thikũ ithatũ, Paũlũ agĩĩta atongoria a Ayahudi mongane hamwe. Rĩrĩa maagomanire, Paũlũ akĩmeera atĩrĩ, “Ariũ na aarĩ a Ithe witũ, o na gũtuĩka ndirĩ ũndũ mũũru njĩkĩte andũ aitũ kana ngathũkia mĩtugo ya maithe maitũ-rĩ, nĩndanyiitĩirwo Jerusalemu na ngĩneanwo kũrĩ andũ a Roma.

Fai telu ma, Paulus noꞌe lasiꞌ Yahudi ra sia naa, fo rema randaa ro e. Ara raꞌabꞌue ma, ana nafadꞌe se nae, “Toronoo nggare! Au sia ia, huu malangga Yahudi ra toꞌu au mia Yerusalem. Basa de, ara fee au isiꞌ mana parenda Roma lima na. Te, au nda tao sala saa saꞌ boe. Au nda tao saa fo labꞌan neu hita atahori nara sa. Au o nda labꞌan hita atoran adat fo simbo mia hita bei-baꞌi nara sa.

18 Nao magĩĩthuthuuria na makĩenda kũndekia tondũ ndiarĩ na ihĩtia rĩa ũgeri wa ngero rĩa gũtũma njũragwo.

Manaparenda ra paresaꞌ au dedꞌea ngga sia naa ena. Te ara nda hambu sala ngga saa saꞌ boe, nandaa no hukun mates. Naa de, ara rae mboꞌi au.

19 No rĩrĩa Ayahudi maareganire na itua rĩu, ndirĩ ũndũ ũngĩ ingĩekire tiga gũcookia ciira riiko gwa Kaisari, no ti atĩ ndaarĩ na ũndũ wagũthitangĩra andũ akwa.

Te malangga Yahudi ra nda simbo mana parenda ra neꞌetuꞌ na sa. Naa de, nau nda nau sa o, au musi hene isiꞌ mana parenda ataꞌ a. Au tao taꞌo naa, te nda ae kalaak au atahori nggara sa.

20 Kĩu nĩkĩo gĩtũmĩte njũũrie tuonane na inyuĩ na twaranĩrie. Njohetwo na mũnyororo ũyũ nĩ ũndũ wa kĩĩrĩgĩrĩro kĩa andũ a Isiraeli.”

Huu dedꞌeat naa, au uꞌubꞌue basa toronooꞌ se sia ia. Naa fo, ata ola-olaꞌ saa fo atahori Yahudi ra rahaniꞌ a. Basa hita hule-huleꞌ neu Maneꞌ fo Lamatualain nae haitua fo tao nasodꞌa hita atahori Israꞌel ra. Huu naa, ara paꞌa au no rante ia.”

21 Nao makĩmũcookeria atĩrĩ, “Ithuĩ tũtirĩ twanyiita marũa magũkoniĩ kuuma Judea, na gũtirĩ mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ ũũkĩte kuuma kuo agatũkinyĩria ũhoro kana akaaria ũndũ mũũru waku.

Boe ma ara rataa oi, “Losa faiꞌ ia, hai nda feꞌe simbo susura esa saꞌ boe mia Yudea nafadꞌe toronooꞌ dedꞌea ma ia sa. Ma toronooꞌ mana rema mia naa ra o, nda olaꞌ saa-saa soꞌal toronooꞌ Paul sa.”

22 No nĩtũkwenda kũigua woni waku nĩ ũrĩkũ, nĩgũkorwo nĩtũũĩ atĩ kũndũ guothe andũ nĩmararia magokĩrĩra gĩkundi gĩkĩ.”

Te hai hii rena saa fo toronooꞌ namahereꞌ, huu hai rena sia bee-bꞌee atahori ra nda simbo partei Kristen nenori na sa. Te hai nda feꞌe bubꞌuluꞌ matetu na sa. De toronooꞌ mufadꞌe hai dei.”

23 Nao makĩbanga gũcemania na Paũlũ mũthenya mũna, na magĩũka kũrĩa aaikaraga marĩ gĩkundi kĩnene gũkĩra mbere. Kuuma rũciinĩ nginya hwaĩ-inĩ akĩmataara na akĩmoimbũrĩra ũhoro wa ũthamaki wa Ngai, na akĩgeria kũmaiguithia ũhoro wa Jesũ kuuma Watho-inĩ wa Musa na kuuma Maandĩko-inĩ ma Anabii.

Basa ma, ara rala haraꞌ esa, de helu fai esa, fo randaa seluꞌ. Losa fai na ma, atahori naeꞌ rema raꞌabꞌue sia Paulus ume na. De ana dui se Lamatualain parenda Na. Ana olaꞌ nendiꞌ baꞌi Musa ma Lamatualain mana ola-ola Nara susura nara, fo tao se ramahere Yesus. Ana olaꞌ mia fefetun losa bobꞌoꞌ.

24 Amwe magĩĩtĩkia ũrĩa aameerire, no angĩ makĩaga gwĩtĩkia.

Ara rena basa Paulus oꞌola na ma, ruma ramahere, te ruma hokoꞌ.

25 Nao makĩaga kũiguithania o ene, na makĩambĩrĩria gũthiĩ rĩrĩa maaiguire mũthia-inĩ Paũlũ oiga atĩrĩ, “Roho Mũtheru nĩeerire maithe manyu ũhoro wa ma rĩrĩa aaririe na kanua ka Isaia ũrĩa mũnabii, akiuga atĩrĩ:

Ara rareresi losa ruma rae baliꞌ. Te Paulus olaꞌ nae, “Hei mireresi ma ia ra, ndaa no saa fo dalahulun Lamatualain Dula-dale Meumare Na nafadꞌe neu Baꞌi Yesaya,

26 “‘Thiĩ kũrĩ andũ aya, ũmeere atĩrĩ, “Inyuĩ mũgũtũũra mũiguaga, no mũtikamenya ũndũ; mũgũtũũra muonaga, no mũtigakuũkĩrwo.”

nae, ‘Muu mufadꞌe atahori nusaꞌ ia mae, “Dei fo hei rena mikindooꞌ a Au ola-ola Ngga, te nda mihine mbei saꞌ boe! Dei fo hei mete mikindooꞌ a Au tatao Ngga, te nda tao-afiꞌ neu sa.”

27 Nĩgũkorwo ngoro cia andũ aya itirĩ tha; matũ mao matingĩhota kũigua, na nĩmahingĩte maitho mao. Tondũ maahota kuona na maitho mao, na maigue na matũ mao, nacio ngoro ciao igĩe na ũmenyo, nao manjookerere, na niĩ ndĩmahonie.’

Huu atahori nusaꞌ ia rala nara manggatee na seli. Naa de, ara nda nau rena sa ena, ma ara nda nau rita sa ena. De hela neu fo ara sudꞌi boe rena fai, ma ara sudꞌi boe rita fai. Hela neu fo rala nara o raꞌateme rakandoo, losa ara nda rahine dalaꞌ baliꞌ nisiꞌ Au sa ena. De au nda parlu uꞌuhahaiꞌ se fai sa.’”

28 “Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, nĩngwenda mũmenye atĩ ũhonokio wa Ngai nĩũtũmĩtwo kũrĩ andũ-a-Ndũrĩrĩ, nao nĩmegũthikĩrĩria!”

Boe ma, Paulus olaꞌ nateꞌe nae, “Toronoo nggare, taꞌo ia! Hei musi bubꞌuluꞌ ia naa Lamatualain sadꞌia masodꞌaꞌ fee atahori nda Yahudi ra sa, huu ara o rae rena E boe.”

29 (Na aarĩkia kuuga ũguo-rĩ, Ayahudi magĩthiĩ magĩkararanagia mũno o ene.)

[Paulus olaꞌ basa ma, atahori naa ra baliꞌ. Te dudꞌuꞌa nara nda randaa sa, huu ara balaban.]

30 Na kwa ihinda rĩa mĩaka ĩĩrĩ mĩgima, Paũlũ agĩikara kũu, arĩ nyũmba yake ya gũkombora, na akanyiitaga ũgeni andũ arĩa othe mokaga kũmuona.

Basa naa ma, Paulus leo mia ume sesebꞌa na too rua. Ana simbo malole basa atahori mana rema randaa ro e.

31 Nĩahunjagia ũhoro wa ũthamaki wa Ngai, na akarutana ũhoro ũkoniĩ Mwathani Jesũ Kristũ arĩ na ũcamba, na hatarĩ na ũndũ ũngĩmũrigĩrĩria.

No taꞌo naa, ana hambu dui se, Lamatualain parenda Na, ma nanori se Lamatuaꞌ Yesus Dala Masodꞌa Na. Ana mbarani olaꞌ relo-relo, ma nda hambu saa kai-baa saꞌ boe. Ama Teofilus, au dudꞌui ngga losaꞌ a ia ena. Makasi. Mia au, Lukas