Atũmwo 27
1 Na rĩrĩa gwatuirwo atĩ nĩtũkũhaica marikabu tũthiĩ Italia, Paũlũ na andũ arĩa angĩ mooheetwo makĩneanwo kũrĩ mũnene-wa-thigari-igana rĩmwe, warĩ wa mbũtũ ya Agusito, wetagwo Juliasi.
Sekumisiwe ukuthi sizakuya e-Ithali, uPhawuli kanye lezinye izibotshwa banikelwa ezandleni zomphathi wekhulu owayethiwa nguJuliyasi owaye ngoweButho leSikhosini.
2 Tũkĩhaica marikabu yoimĩte Aduramutio ĩrĩa yakirie gũthiĩ icukĩro-inĩ cia marikabu iria ciarĩ ndwere-inĩ cia iria rĩrĩa inene bũrũri-inĩ wa Asia, na ithuĩ tũkĩambĩrĩria rũgendo tũgĩthiĩ. Nake Arisitariko, Mũmakedonia woimĩte Thesalonike, aarĩ hamwe na ithuĩ.
Sagada umkhumbi e-Adramithiya owawusulungele ukuya emathekwini asemakhunjini esifunda sase-Ezhiya, sahle salungena ulwandle. Sasilo-Aristakhasi, owayesuka eThesalonika.
3 Mũthenya ũyũ ũngĩ tũgĩkinya Sidoni; nake Juliasi, nĩ ũndũ wa kũiguĩra Paũlũ tha, akĩmwĩtĩkĩria athiĩ kũrĩ arata aake nĩguo mamũhe kĩrĩa angĩabatarire.
Kusisa sakhuphukela eSidoni; uJuliyasi watshengisa umusa kuPhawuli, wamvumela ukuthi aye kubangane bakhe bamenzele lokho ayengabe ekuswela.
4 Twoima kũu tũkĩambĩrĩria rũgendo rĩngĩ, tũgereire mwena ũrĩa ũtaarĩ rũhuho wa Kuporo, tondũ huho cioimaga na mwena ũrĩa twathiiaga.
Sesisuka lapho saluqonda ulwandle njalo sagudla ethunzini laseSiphrasi ngoba ukuvunguza komoya kwakuphambana lathi.
5 Twaarĩkia gũtuĩkania iria rĩrĩa inene rĩrĩa rĩarĩ gũkuhĩ na mabũrũri ma Kilikia na Pamufilia tũgĩkinya itũũra rĩa Mira, bũrũri-inĩ wa Likia.
Sathi sesiwele sadabula ulwandle olubanzi malungana lasokhunjini lweSilisiya lePhamfiliya, sakhuphukela eMira eseLikhiya.
6 Tũrĩ kũu mũnene ũcio wa thigari igana rĩmwe akĩona marikabu ya Alekisanderia yathiiaga Italia, nake agĩtũhaicia yo.
Khonapho umphathi wekhulu wafumana umkhumbi wase-Alekizandriya uwelela e-Ithali, wasingenisa kuwo.
7 Tũgĩthiĩ kahora ihinda rĩa mĩthenya mĩingĩ na tũrĩ na thĩĩna mũingĩ nginya tũgĩkinya gũkuhĩ na Kinido. Na rĩrĩa rũhuho rwagiririe tũthiĩ ũrĩa twendaga-rĩ, tũgĩthiĩ tũgereire mwena ũrĩa ũtaarĩ rũhuho wa Kirete, kũngʼethera Salimone.
Sahamba sitotoba okwensuku ezinengi, sathwala nzima ukuyafika eKhinidu. Kwathi ngoba umoya usivalela ukuthi sihambe ngendlela yethu, sawela sayagudla ethunzini laseKhrethe, malungana leSalimoni.
8 Nĩtwathiire na thĩĩna mũingĩ tũgereire ndwere-inĩ cia iria rĩrĩa inene na tũgĩkinya handũ heetagwo Gĩcukĩro Kĩega, hakuhĩ na itũũra rĩa Lasea.
Sahamba siceza okhunjini kanzima, safika endaweni ethiwa kuseMathekumahle, eduze ledolobho laseLaseya.
9 Mahinda maingĩ nĩmathirĩte, na gũthiĩ na marikabu kwarĩ na ũgwati tondũ ihinda rĩa Gĩathĩ gĩa Kwĩhinga kũrĩa Irio nĩrĩahĩtũkĩte. Nĩ ũndũ ũcio Paũlũ akĩmataara akĩmeera atĩrĩ,
Sasesilahlekelwe yisikhathi esinengi kakhulu, lokuhamba olwandle kwasekuyingozi kabi ngoba ngalesisikhathi kwasekungemva kwesikhathi sokuzila. Yikho uPhawuli wabaxwayisa wathi,
10 “Athuuri aya, nĩnguona atĩ rũgendo rwitũ nĩ rũgũkorwo na mũtino na rũrehe hathara nene kũrĩ marikabu na mĩrigo o na nginya kũrĩ mĩoyo iitũ yo mĩene.”
“Madoda, ngibona ukuthi uhambo lolu luzakuba lengozi lomonakalo omkhulu, kubhidlike umkhumbi lempahla, lempilo zethu lathi.”
11 No mũnene ũcio wa thigari igana rĩmwe, handũ ha gũthikĩrĩria ũrĩa Paũlũ oigaga, aarũmĩrĩire ũtaari wa mũtwarithia wa marikabu o na wa mwene marikabu ĩyo.
Kodwa umphathi wekhulu, esikhundleni sokulalela lokho okwakutshiwo nguPhawuli, walandela iseluleko somtshayeli womkhumbi kanye lomnikazi wawo.
12 Tondũ gĩcukĩro kĩu gĩtiarĩ kĩega gĩa gũikarwo hĩndĩ ya heho-rĩ, andũ aingĩ magĩtua itua tũthiĩ na mbere, twĩhokete gũkinya Foinike, tũikare kuo hĩndĩ ĩyo ya heho. Gĩkĩ kĩarĩ gĩcukĩro kĩa meeri gĩa Kirete, nakĩo kĩangʼetheire mwena wa gũthini wa ithũĩro, o ũndũ ũmwe na mwena wa gathigathini wa ithũĩro.
Njengoba itheku lalingelihle ukuthi simise khona ebusika, abanengi bakhetha ukuthi siqhubeke ngohambo, bethemba ukuthi sizafika eFenikhe simise khona ebusika lobo. Leli kwakulitheku eliseKhrethe, elalikhangele eningizimu yentshonalanga njalo lenyakatho yentshonalanga.
13 Rĩrĩa rũhuho rumĩte mwena wa gũthini rwambĩrĩirie kũhurutana kahora-rĩ, magĩĩciiria nĩmona kĩrĩa mendaga, na nĩ ũndũ ũcio makĩohora marikabu magĩthiĩ magereire hũgũrũrũ-inĩ cia Kirete.
Kwathi ngokuphephetha komoya opholileyo waseningizimu, banakana ukuthi basebekutholile ababekudinga; ngakho bawukhulula umkhumbi wawela ugudle iKhrethe.
14 Na ihinda rĩtanathiĩ mũno, rũhuho rwa hinya wa kĩhuhũkanio kĩnene rwetagwo “Eurakilo,” rũkĩhurutana ruumĩte gĩcigĩrĩra-inĩ kĩu.
Masinyazana nje, umoya olamandla esivunguvungu owawuthiwa “yiNhlampumalanga” wavunguza usuka esihlengeni.
15 Nayo marikabu ĩkĩnyiitwo nĩ kĩhuhũkanio kĩu ĩkĩremwo nĩgũthiĩ na kũrĩa rũhuho rwoimaga, nĩ ũndũ ũcio tũkĩmĩrekereria ĩtwarwo nĩ rũhuho.
Umkhumbi watshaywa yilesosiphepho wehluleka ukuqondana lomoya; ngakho wasehlula sasesindenda nje siwulandela.
16 Na rĩrĩa twahĩtũkagĩra gacigĩrĩra-inĩ kanini geetagwo Kauda, nĩtwarĩ na thĩĩna wa kũhaicia gatarũ ga kũhonokia andũ igũrũ wa marikabu.
Sathi lapho sidlula ekusithekeni kwesihlenge esincane esithiwa yiKhawuda, kwasekusala lokuthi simise kuhle isikepe sokuphephela siqonde.
17 Hĩndĩ ĩrĩa andũ acio maakahaicirie marikabu-inĩ, makĩhĩtũkĩria mĩkanda rungu rwa marikabu yo nyene nĩgeetha mamĩohe wega. Nĩ ũndũ wa gwĩtigĩra kũhata mũthanga-inĩ wa handũ heetagwo Siriti-rĩ, makĩharũrũkia matanga na makĩrekereria marikabu ĩyo ĩtwarwo o kũrĩa ĩngĩatwarirwo nĩ rũhuho.
Kwathi amadoda esesidonsele phezulu emkhunjini, basebethandela izintambo bebopha umkhumbi ngokwawo ukuze uqine wonke. Bathi ngoba besesaba ukuthi bazatshayeka emhlabathini wetshebetshebe laseSithisi, behlisa iseyili bayekela umkhumbi wazindendela nje.
18 Nĩtwanyariirĩkire mũno nĩ ũndũ wa kĩhuhũkanio kĩu o nginya mũthenya ũyũ ũngĩ makĩambĩrĩria gũikia mĩrigo iria-inĩ.
Isiphepho sasizunguza kabuhlungu kwaze kwathi ngosuku olulandelayo saqalisa ukujikela umthwalo olwandle.
19 Naguo mũthenya wa gatatũ makĩambĩrĩria gũikia indo cia wĩra cia marikabu iria-inĩ na moko mao ene.
Ngosuku lwesithathu baphosela phandle ngezabo izandla izintambo lezinye impahla zokuhambisa umkhumbi.
20 Na rĩrĩa kwaagire kuoneka riũa kana njata ihinda rĩa mĩthenya mĩingĩ, nakĩo kĩhuhũkanio gĩgĩthiĩ na mbere kũhuhũkania-rĩ, tũkĩrigĩrĩria na kwaga mwĩhoko o wothe wa kũhonoka.
Kwathi sekuyizinsuku ezinengi singaliboni ilanga loba izinkanyezi, kodwa isiphepho silokhu sisidla ubhedu, saphelelwa lithemba lokuthi sizaphepha.
21 Thuutha wa andũ gũikara ihinda iraaya matekũrĩa, Paũlũ akĩrũgama mbere yao akĩmeera atĩrĩ: “Andũ aya, nĩ kaba mũngĩetĩkĩrire ũtaaro wakwa mwage kuuma Kirete, hĩndĩ ĩyo nĩmũngĩehonokirie kuumana na ũgwati ũyũ o na hathara ĩno.
Amadoda ayesehlale isikhathi eside engadlanga, uPhawuli wasesima phambi kwabo, wathi, “Madoda, ngabe lingilalele sangasuki eKhrethe; ngabe kalizifakanga phakathi kwale inhlekenhleke lokulahlekelwa lokhu.
22 No rĩrĩ, nĩngũmũthaitha mũthiĩ na mbere kũũmĩrĩria, tondũ gũtirĩ o na ũmwe wanyu ũkũũra; tiga marikabu iiki ĩkwanangĩka.
Kodwa manje ngiyalikhuthaza ukuthi lime isibindi, ngoba kakukho lamunye wenu ozakufa; ngumkhumbi kuphela ozabhidlika.
23 Ũtukũ ũyũ, mũraika wa Ngai ũrĩa niĩ ndĩ wake na ũrĩa ndungataga nĩarũgamire hakuhĩ na niĩ na
Izolo ebusuku ingilosi kaNkulunkulu engingowakhe mina njalo lengimkhonzayo ime phambi kwami
24 aanjĩĩra atĩrĩ, ‘Paũlũ ndũkae gwĩtigĩra. No nginya ũrũgame mbere ya Kaisari ũciirithio; na rĩrĩ, Ngai tondũ wa wega wake, nĩekũhonokia mĩoyo ya andũ arĩa othe ũrĩ nao.’
yathi, ‘Ungesabi, Phawuli. Kumele uyethonisiswa nguKhesari; njalo uNkulunkulu usebe lomusa wokukunika impilo zabo bonke owela labo.’
25 Nĩ ũndũ ũcio, inyuĩ andũ aya, thiĩi na mbere kũũmĩrĩria, nĩgũkorwo ndĩ na wĩtĩkio thĩinĩ wa Ngai atĩ nĩgũkũhaana o ta ũguo aanjĩĩrĩte.
Ngakho manini isibindi, madoda, ngoba ngiyamethemba uNkulunkulu ukuthi kuzakwenzakala njengokungitshela kwakhe.
26 No o na kũrĩ ũguo no nginya tũhate gĩcigĩrĩra-inĩ kĩna.”
Kodwa phela sisezake sitshayeke phansi sikhaphazelwe esihlengeni esithile.”
27 Na rĩrĩ, ũtukũ wa mũthenya wa ikũmi na ĩna wakinya, o tũgĩtwarithagio ũũ na ũũ nĩ rũhuho tũtuĩkanĩirie iria rĩrĩa rĩĩtagwo Adiria-rĩ, ũtukũ gatagatĩ atwarithia a marikabu makĩgereria nĩmakuhĩrĩirie thĩ nyũmũ.
Ngobusuku betshumi lane sasilokhu siyaluziswa oLwandle lwe-Adriyathi, lapho okwathi phakathi kobusuku abaqhubi bomkhumbi bezwa kungathi basebesondela emhlabathini.
28 Nao makĩoya kĩgeri kĩa ũriku wa maaĩ makĩona atĩ maaĩ maarĩ na ũriku wa buti igana rĩa mĩrongo ĩĩrĩ. Thuutha wa kahinda kanini magĩthima rĩngĩ makĩona atĩ maaĩ maarĩ na ũriku wa buti mĩrongo kenda.
Baphosa izintambo zokulinganisa bafumana ukuthi amanzi ayezike okwezingalo ezilikhulu elilamatshumi amabili. Ngemva kwesikhatshana baphinda baziphosa njalo bafumana izingalo ezingamatshumi ayisificamunwemunye ukuzika.
29 Nĩ ũndũ wa gwĩtigĩra tũtikaagũthithio rwaro rwa ihiga, makĩrekia nanga inya kuuma mwena wa na thuutha wa marikabu, na makĩhooya gũkĩe.
Bathi ngoba besesaba ukuthi sasizasakazeka ematsheni basebesehlisa insika zokumisa umkhumbi ngemuva bekhalela ukuthi kuse.
30 Na rĩĩrĩa maageragia kũũra moime marikabu-inĩ, atwarithia a marikabu makĩharũrũkia gatarũ ga kũhonokia andũ iria-inĩ, metuĩte atĩ marenda kũharũrũkia nanga imwe kuuma mũthia wa na mbere wa marikabu.
Abaqhubi bomkhumbi bazama ukunyenya babaleke emkhunjini ngokwehlisela isikepe sokusinda olwandle bezenza abafuna ukuyakwehlisa ezinye insika ngaphambili komkhumbi.
31 Hĩndĩ ĩyo Paũlũ akĩĩra mũnene ũcio wa thigari igana rĩmwe hamwe na thigari atĩrĩ, “Andũ aya maga gũikara marikabu-inĩ, inyuĩ mũtingĩhonoka.”
UPhawuli wasesithi kumphathi wekhulu lasemabuthweni, “Nxa amadoda la engahlali emkhunjini, ngeke lisinde.”
32 Nĩ ũndũ ũcio thigari igĩtinia mĩkanda ĩrĩa yanyiitĩte gatarũ ga kũhonokia andũ, makĩreka koore.
Ngakho amabutho asequma izintambo ezazibambe isikepe sokusinda asiyekela sayagxumukela emanzini.
33 Gwakuhĩrĩria gũkĩa, Paũlũ akĩmathaitha othe marĩe irio, akĩmeera atĩrĩ, “Kwa ihinda rĩa mĩthenya ikũmi na ĩna mĩthiru, mũkoretwo mũikarĩte o ũguo mwĩimĩte irio, mũteekũrĩa kĩndũ.
Sekubanga emathathakusa, uPhawuli wabakhuthaza bonke ukuthi badle. Wathi, “Okwensuku ezilitshumi lane ezidluleyo belihlezi libambe amaphaphu enu; lisehluleka lokudla; kalizange lidle lutho.
34 Rĩu ndamũthaitha mũrĩe irio. Nĩmũbatarĩte kũrĩa irio nĩguo imũige muoyo. Gũtirĩ rũcuĩrĩ rwa mũtwe wa mũndũ o na ũmwe wanyu rũkũũra.”
Okwamanje ngilicela ukuthi lidle. Kumele lidle ukuze liphile. Kakho loyedwa wenu ozalahlekelwa lalunwele ekhanda lakhe.”
35 Aarĩkia kuuga ũguo, akĩoya mũgate, agĩcookeria Ngai ngaatho mbere yao othe. Agĩcooka akĩwenyũranga, akĩambĩrĩria kũrĩa.
Esekutshilo lokhu, wathatha isinkwa wabonga kuNkulunkulu phambi kwabo bonke. Wasesihlephuna wadla.
36 Nao othe makĩigua momĩrĩria, makĩoya irio makĩrĩa.
Bonke baqunga isibindi basebesidla labo.
37 Ithuothe twarĩ andũ 276 arĩa twarĩ marikabu-inĩ.
Sisonke sasingabantu abangamakhulu amabili lamatshumi ayisikhombisa lesithupha emkhunjini.
38 Rĩrĩa maarĩire makĩhũũna, maacookire magĩikia ngano iria-inĩ nĩgeetha marikabu ĩhũthe.
Bathi sebedlile basutha, baphungula ukusindwa komkhumbi ngokuchithela amabele olwandle.
39 Kwarooka gũkĩa-rĩ, atwarithia matiigana kũmenya bũrũri ũcio, no makĩona gĩcongoco kĩarĩ na mũthanga hũgũrũrũ-inĩ, magĩĩciiria magerie kũhatithia marikabu ho.
Kwathi sokusile kabawunanzelelanga umhlabathi, kodwa babona itheku elaligcwele itshebetshebe, basebezimisela ukuthi umkhumbi bayewumisa khona nxa kuvuma.
40 Nao makĩrenga nanga, igĩtigwo iria-inĩ, na o hau makĩohora mĩkanda ĩrĩa yohete thukani. Magĩcooka makĩhaicia taama ũrĩa wĩkagĩrwo mbere ya marikabu nĩguo ũnyiite rũhuho, magĩthiĩ meerekeire hũgũrũrũ-inĩ.
Baquma insika bazitshiya zicwila olwandle, baphinda banyomula lezintambo ezazibambe okokugwedlisa. Basebephakamisa iseyili yaphambili beyiqondisa emoyeni, basebeqonda ekhunjini.
41 No rĩrĩ, marikabu ĩkĩgũtha mũthanga na ĩkĩhata. Mũthia wa na mbere wayo ũkĩhata na ũkĩrũma biũ, naguo mũthia wa na thuutha ũkiunĩkanga nĩ ũndũ wa kũhũũrwo nĩ makũmbĩ ma maaĩ.
Kodwa umkhumbi watshayelela esidulini setshebetshebe olwandle wahle wabhajwa. Isihloko sawo sathi ngxi phansi asabe sisanyikinyeka, ingemuva yona yahlakazeka itshaywa ngamagagasi.
42 Thigari ikĩbanga ciũrage ohwo nĩgeetha gũtikagĩe o na ũmwe wao ũngĩthambĩra oore.
Amabutho asesithi kungcono abulale izibotshwa ukuze kungabikhona esizantsheza sibaleke.
43 No tondũ mũnene ũcio wa thigari igana rĩmwe nĩendaga kũhonokia muoyo wa Paũlũ, agĩcigiria ciĩke ũguo ciabangĩte. Agĩathana atĩ andũ arĩa mangĩahotire gũthambĩra mambe marũũge maaĩ-inĩ mathiĩ thĩ nyũmũ.
Kodwa umphathi wekhulu wayefuna ukuvikela impilo kaPhawuli, yikho wabalela ukuthi bakwenze lokho abasebekumisile. Walaya labo ababelamandla okuntsheza ukuba bazithele olwandle bona kuqala baqonde emhlabathini.
44 Nao andũ acio angĩ makinye kuo menyiitĩrĩire mbaũ kana icunjĩ cia marikabu. Ũguo nĩguo andũ othe maakinyire thĩ nyũmũ matarĩ na ũũru.
Inengi lalizandenda ngamapulanka liye khona loba ngasiqa bani somkhumbi. Ngale indlela wonke umuntu wafika emhlabathini ephephile.
