Atũmwo 21
1 Na rĩrĩ, thuutha wa gwĩtigithũkania nao, tũkĩhaica marikabu tũgĩthiĩ tũrũngĩrĩirie tũgĩkinya Kosi. Mũthenya ũcio ũngĩ warũmĩrĩire tũgĩkinya Rodo, na twoima kũu tũgĩthiĩ nginya Patara.
Ninia da ilima dinanuwane asigibio sia: nanu, yolesili asi. Foga ahoasu dusagai ganodini asili, hano degele, ninia Gose ogaga doaga: i. Golale, eso enoga Loudisi ogaga doaga: i. Yolesili asili ninia Ba: dala moilai bai bagadega doaga: i.
2 Tũgĩkora marikabu yaringaga ĩthiĩ Foinike, na ithuĩ tũkĩmĩhaica tũgĩthiĩ.
Ba: dala moilaiga, ninia foga ahoasu dusagai Finisia sogega masunusa: dialebe ba: i. Amoga fila heda: le, ninia Ba: dala yolesili asi.
3 Na rĩrĩa tuonire Kuporo, tũkĩhĩtũkĩra mwena wa gũthini wakuo, tũgĩthiĩ nginya Suriata. Tũgĩkinya Turo, kũrĩa marikabu iitũ yarutagĩrwo mĩrigo ĩrĩa yarĩ nayo.
Ahoanu, ninia Saibalase oga ba: i. Be amoga mae doaga: le, ga (south) bu asili, Silia sogega asi. Daia moilai bai bagadega amoga aligila sa: ili, ilia da liligi ligisisu dusagai ganodini liligi sali, amo fadegai.
4 Tũgĩkora arutwo kuo, na tũgĩikara nao mĩthenya mũgwanja. Nao arutwo acio na ũndũ wa kũmenyithio nĩ Roho Mũtheru magĩthaitha Paũlũ ndagathiĩ Jerusalemu.
Daia moilai bai bagadega, ninia Yesu Ea fa: no bobogesu dunu mogili ba: i. Ninia da ilima hi afadafa sigi esalu. Gode Ea A: silibu da ilima Bolo da se nabimu oleleiba: le, ilia gasawane Bolo da Yelusaleme moilai bai bagade amoga mae masa: ne sia: i.
5 No ihinda riitũ rĩathira, tũkiuma kũu, tũgĩthiĩ na mbere na rũgendo rwitũ. Arutwo othe, hamwe na atumia ao na ciana ciao, magĩtuumagaria, magĩtũkinyia nja ya itũũra, na tũrĩ hau hũgũrũrũ-inĩ cia iria, tũgĩturia ndu, tũkĩhooya Ngai.
Amalalu, ninia ilima sigi ouesalu, dagole, yolesili asi. Ilia huluane, ilia uda amola mano, da sigi asili, moilai gadili asili, hano bagade bega: doaga: le, ninia gilisili muguni bugili, Godema sia: ne gadoi.
6 Twaarĩkia kuganĩra ũhoro, tũkĩhaica marikabu, nao makĩinũka.
Amalalu, asigibio sia: nanu, ninia dusagai amoga fila heda: i. Be ilia da moilaiga buhagi.
7 Twoima Turo, tũgĩthiĩ na mbere na rũgendo rwitũ, tũgĩkinya Putolemai, tũkĩgeithia ariũ na aarĩ a Ithe witũ kuo na tũgĩikarania nao mũthenya ũmwe.
Ninia Daia moilai yolesili asili, Dolema: iese moilaiga doaga: le, Yesu Ea fa: no bobogesu fi dunu gousa: le, eso afadafa ili amola sigi esalu.
8 Mũthenya ũyũ ũngĩ tũkiuma kuo, tũgĩthiĩ, tũgĩkinya Kaisarea, na tũgĩikara mũciĩ kwa Filipu ũrĩa warĩ mũhunjia ũmwe wa arĩa Mũgwanja.
Golale hahabe, fisili asili, ninia Sesalia moilaiga doaga: i. Ninia Filibe ea diasuga golai. Filibe da ifa: gelisidi dunu. (Yesuma fa: no bobogemusa: hiougisu dunu). Asunasi Dunu ilia da musa: Yelusaleme moilai bai bagadega, e amola dunu gafeyale eno, fidisu hawa: hamomusa: ilegei.
9 Nake nĩarĩ na airĩtu aake ana matarĩ ahiku, nao nĩmarathaga mohoro.
Filibe da uda mano biyaduyale galu. Ili da a: fini dunuga hame lai. Ilia Gode Ea Sia: gasa bagadewane olelesu.
10 Na thuutha wa gũkorwo kuo matukũ maingĩ-rĩ, gũgĩũka mũnabii wetagwo Agabo oimĩte Judea.
Ninia da amogawi eso bagahame ouesalu, balofede dunu ea dio amo A: gabase da Yudia soge fisili, ninima doaga: i.
11 Rĩrĩa aakinyire harĩ ithuĩ, akĩoya mũcibi wa Paũlũ, akĩwĩĩoha moko na magũrũ, akiuga atĩrĩ, “Roho Mũtheru aroiga atĩrĩ, ‘Ũũ nĩguo Ayahudi a Jerusalemu marĩoha mwene mũcibi ũyũ, na macooke mamũneane kũrĩ andũ-a-Ndũrĩrĩ.’”
E da ninima doaga: le, Bolo ea beleda lale, A:gabase hi da hina: emo amola lobo amoga la: gili, amane sia: i, “Yu dunu Yelusaleme moilai bai bagadega esala, ilia amo beleda gagui dunu agoane la: gili, Dienadaile dunu ilima imunu!”
12 Hĩndĩ ĩrĩa twaiguire ũguo, ithuĩ na andũ arĩa angĩ maarĩ ho tũgĩthaitha Paũlũ ndakae kwambata Jerusalemu.
Amo sia: nababeba: le, ninia amola eno dunu goega: i esalu, da Boloma e da Yelusaleme moilai bai bagade amoga mae masa: ne ha: giwane sia: i.
13 Hĩndĩ ĩyo Paũlũ agĩcookia atĩrĩ, “Nĩ kĩĩ kĩratũma mũrĩre, na mũkanjũraga ngoro? To kuohwo gwiki ndĩĩhaarĩirie, no nĩndĩhaarĩirie o na gũkua ndĩ kũu Jerusalemu nĩ ũndũ wa rĩĩtwa rĩa Mwathani Jesũ.”
Be e da bu adole i, “Dilia da abuliba: le na bagadewane se nabima: ne disala: ? Na da Yelusaleme moilai bai bagadega enoga la: gimu amola Hina Yesu Gelesu Ea hou fidima: ne enoga bogoma: ne medole legemu, amo hamomu na da momagele esala!”
14 Hĩndĩ ĩrĩa aaregire kũigua ũrĩa twamwĩraga-rĩ, tũgĩtigana nake tũkiuga atĩrĩ, “Wendo wa Mwathani ũrohinga.”
Ninia da ea masa: ne logo hedofamu hamedei ba: i. Amaiba: le, ninia sia: yolesili, amane sia: i, “Defea! Gode Ea hanai liligi fawane hamomu da defea.”
15 Thuutha wa ũguo, tũkĩĩhaarĩria tũkĩambata Jerusalemu.
Amo moilaiga ouesalu, ninia liligi momagele, yolesili, Yelusaleme moilai bai bagade amoga doaga: musa: asi.
16 Arutwo amwe a kuuma Kaisarea magĩthiĩ hamwe na ithuĩ, na magĩtũtwara kwa mũndũ wetagwo Mũnasoni, tũgaikare kuo. Aarĩ mũndũ woimĩte Kuporo, na aarĩ ũmwe wa arutwo arĩa a mbere.
Sesalia soge Yesu Ea Hou ado ba: su dunu da nini sigi asili, Saibalase soge dunu ea dio amo Na: isone (e da hemonega Gode Ea hou lalegagui) amo ea diasuga oule asi.
17 Hĩndĩ ĩrĩa twakinyire Jerusalemu, ariũ na aarĩ a Ithe witũ magĩtwamũkĩra na gĩkeno.
Ninia Yelusaleme moilai bai bagade amoga doaga: beba: le, Yesu Ea fa: no bobogesu fi dunu da nini hahawane yosia: i.
18 Mũthenya ũyũ ũngĩ Paũlũ, na andũ arĩa twarĩ nao tũgĩthiĩ kuona Jakubu, nao athuuri othe maarĩ ho.
Golale hahabe, Bolo amola nini da Ya: mese gousa: musa: asi. Sese asigilai dunu huluane gilisibi ba: i.
19 Nake Paũlũ akĩmageithia na akĩmeera ũrĩa wothe Ngai eekĩire andũ-a-Ndũrĩrĩ agereire ũtungata-inĩ wake.
Bolo da ilima asigi sia: sa: i. Amalalu, ea hawa: hamobeba: le, Gode da Dienadaile dunu ilia fifi asi gala amo ganodini hawa: hamosu, amo sia: ne iasu ilima olelei.
20 Rĩrĩa maaiguire ũguo, makĩgooca Ngai. Magĩcooka makĩĩra Paũlũ atĩrĩ, “Mũrũ wa ithe witũ, nĩwonete ũrĩa Ayahudi ngiri nyingĩ metĩkĩtie, na othe marĩ na kĩyo gĩa kũhingia watho.
Amo sia: nababeba: le, ilia Godema nodoi. Amalalu, ilia Boloma amane sia: i, “Ninia fi dunu, Bolo! Yu dunu bagohamedafa da Yesu Gelesu Ea hou lalegagui dagoi, amo di da ba: sa. Ilia da Mousese ea Sema amoma bagadewane asigisa.
21 Nao nĩmamenyithĩtio atĩ nĩ ũrutaga Ayahudi othe arĩa matũũranagia na andũ-a-Ndũrĩrĩ atĩ magarũrũke matigane na watho wa Musa, ũkĩmeeraga matikaruithie ciana ciao na matigaikare kũringana na mĩtugo iitũ.
Eno dunu da guiguda: Yu fi dunu ilima olelei amane, `Bolo da Yu fi dunu Dienadaile soge ganodini esala, ilima ilia Mousese ea Sema yolesili, ilia mano gadofo mae damuni, Yu dunu ilia hou huluane yolesima: ne olelesa,’ ilia da olelei.
22 Tũgwĩka atĩa? Hatirĩ ngaanja nĩmekũigua atĩ nĩũũkĩte.
Di da guiguda: doaga: i dagoi ilia da nabimu. Ninia da adi hamoma: bela: ?
23 Nĩ ũndũ ũcio ĩka ũrĩa tũgũkwĩra. Tũrĩ na andũ ana mehĩtĩte mwĩhĩtwa.
Agoane hamomu da defea. Guiguda: da dunu biyaduyale esala. Ilia gasa bagadewane Godema ilegele sia: su hamoi dagoi.
24 Thiĩ na andũ aya, ũgwatanĩre nao igongona-inĩ rĩao rĩa gwĩtheria, na ũmarĩhĩre mahũthĩro mao, nĩgeetha menjwo mĩtwe. Hĩndĩ ĩyo andũ othe nĩmekũmenya atĩ ũhoro ũrĩa maiguĩte ũgũkoniĩ ti wa ma, no atĩ wee mwene nĩwathĩkĩire watho.
Dia ili sigi asili, di amola ili gilisili Gode da dili da hadigi hamoi ba: ma: ne, dodofesu sema hou hamoma. Amo hamoma: ne, ilia dabe imunu dia ima. Amalalu, ilia dialuma waga: mu ilia defele ba: mu. Agoane hamosea, dunu huluane da di da Mousese ea Sema wadela: sa, amo sia: da ogogosa ilia ba: mu. Amola di da Mousese ea Sema mae giadofale hahawane hamosa, ilia ba: mu.
25 Ha ũhoro wa andũ-a-Ndũrĩrĩ arĩa metĩkĩtie-rĩ, nĩtwamandĩkĩire, tũkĩmamenyithia itua riitũ, atĩ o metheeme kũrĩa irio iria irutĩirwo mĩhianano, na thakame, na nyama cia nyamũ cia gũitwo, o na ũmaraya.”
Be Dienadaile dunu amo da Gode Ea hou lalegagui, ninia da ilima meloa amane dedei, ‘Nini fofada: nanu dilima agoane sia: musa: dawa: i. Ha: i manu ogogosu ‘gode’ loboga hamoi liligi ilima imunusa: lai, amo mae moma. Maga: me mae moma, amola ohe fi amo ganodini maga: me bagade diala amo mae moma. Wadela: i uda lasu agoaiwane hou mae hamoma!’”
26 Mũthenya ũyũ ũngĩ Paũlũ agĩthiĩ na andũ acio, na agĩĩtheria hamwe nao. Agĩcooka agĩthiĩ hekarũ-inĩ akamenyithanie rĩrĩa mĩthenya ya gwĩtheria ĩkaarĩka, na o ũmwe wao arutĩrwo igongona.
Amaiba: le, Bolo da amo dunu biyaduyale gala oule asili, Gode noga: iwane ba: ma: ne dodofesu hou gilisili hamoi. Amalalu, e da Debolo Diasu amo ganodini golili sa: ili, gobele salasu dunu ilima eso fesuale aligili, amo dunu ilia dodofesu hou hamoi amo da afae afae da gobele salasu imunu, amo e da olelei.
27 Rĩrĩa matukũ macio mũgwanja maakuhĩrĩirie gũthira-rĩ, Ayahudi amwe moimĩte bũrũri wa Asia makĩona Paũlũ hekarũ-inĩ. Magĩthogotha kĩrĩndĩ gĩothe na makĩmũnyiita,
Be amo eso fesuale gala da gadenei dagoloba, eno A: isia sogega esalu Yu dunu, ilia Bolo Debolo Diasu ganodini esalebe ba: i. Ilia dunu huluane gilisi amo ougima: ne wili gala: le, Bolo gagulaligi.
28 makĩanagĩrĩra atĩrĩ, “Andũ a Isiraeli, tũteithiei! Mũndũ ũyũ nĩ we ũrutaga andũ kũndũ guothe ũhoro wa gũũkĩrĩra andũ aitũ, na watho witũ, na handũ haha. Na hamwe na ũguo-rĩ, nĩarehete Ayunani hekarũ-inĩ, agathaahia handũ haha hatheru.”
Ilia ha: giwane halasu, “Isala: ili dunu! Dilia! Fidima! Amo dunu e da soge huluane lala. E da dunu huluane ilima Isala: ili dunu fi da wadela: i amola Mousese ea Sema, gui Debolo Diasu amola da wadela: i sia: sa. Amola wali e da ninia hadigi Debolo Diasu wadela: musa: , e da Dienadaile dunu amo ganodini oule misi dagoi!”
29 (Nĩmonete Tirofimo ũrĩa Mũefeso marĩ na Paũlũ kũu itũũra-inĩ, no magĩĩciiria atĩ Paũlũ nĩamũtoonyetie hekarũ-inĩ.)
(Dalofimase, Efesase dunu, amo amola Bolo, da Yelusaleme moilai bai bagade amo ganodini gilisili lelebe ilia ba: i dagoiba: le, amola ilia giadofale Bolo da amo dunu Debolo Diasu ganodini oule asi dawa: beba: le, amane sia: i.)
30 Narĩo itũũra rĩothe rĩkĩambũrũrũka nao andũ magĩũka mahanyũkĩte moimĩte mĩena yothe. Makĩnyiita Paũlũ, makĩmũguucũrũria makĩmũruta hekarũ, na o hĩndĩ ĩyo ihingo ikĩhingwo.
Amo halabe nababeba: le, dunu huluane Yelusaleme moilai bai bagade ganodini da fofogadigili, gegemusa: dawa: i galu. Dunu huluane da hehenane, gilisili, Bolo gagulaligili, Debolo Diasu amo gadili hiougili, Debolo Diasu logo ga: su da hedolowane ga: sibi ba: i.
31 Na rĩrĩ, rĩrĩa maageragia kũmũũraga ũhoro ũgĩkinya harĩ mũnene wa mbũtũ ya thigari cia Roma atĩ itũũra rĩothe rĩa Jerusalemu rĩarĩ na ngũĩ.
Dunu huluane gilisi da Bolo medole legemusa: fananu, eno dunu da Louma dadi gagui ouligisu dunu ilima Yelusaleme dunu huluane da gilisili wili gala: beiya adole iasu.
32 Nake o rĩmwe akĩoya anene na thigari magĩikũrũka harĩ kĩrĩndĩ matengʼerete. Rĩrĩa andũ acio maarutaga ngũĩ moonire mũnene ũcio na thigari ciake magĩtiga kũhũũra Paũlũ.
Mae aligili, amo ouligisu da dadi gagui ouligisu dunu eno ili amola dadi gagui dunu mogili oule asili, dunu gilisisu amoga doaga: i. Yu dunu da ouligisu dunu amola dadi gagui dunu ba: beba: le, Boloma fananu yolei.
33 Mũnene ũcio wa thigari agĩũka akĩmũnyiita na agĩathana ohwo na mĩnyororo ĩĩrĩ. Agĩcooka akĩũria aarĩ ũ na nĩ atĩa ekĩte.
Dadi gagui ouligisu da Boloma doaga: le, sa: ine aduna amoga la: gima: ne sia: i. Amalalu, e amane adole ba: i, “Amo dunu da nowala: ? E da adi hou hamobela: ?”
34 Andũ amwe thĩinĩ wa kĩrĩndĩ maanagĩrĩra makoiga ũũ na arĩa angĩ makoiga ũũ; na tondũ mũnene ũcio wa thigari ndangĩamenyire ma ya ũhoro nĩ ũndũ wa mbugĩrĩrio, agĩathana Paũlũ ahingĩrwo nyũmba ya thigari.
Dunu gilisisu amo ganodini, dunu eno da sia: afae olelei. Eno da sia: eno olelei. Ilia udigili mae dawa: iwane, sia: bagade dalebeba: le, dadi gagui ouligisu da amo gegesu ea bai dawa: mu hamedeiwane ba: i. Amaiba: le, e da dadi gagui dunu ilia da Bolo gagili sali diasuga oule masa: ne sia: i.
35 Hĩndĩ ĩrĩa Paũlũ aakinyire ngathĩ-inĩ kĩrĩndĩ kĩu gĩgĩthũka mũno o nginya Paũlũ agĩkuuo nĩ thigari.
Gagili sali diasu fa: gua doaga: loba, dunu gilisi da nimi bagadedafa hamobeba: le, dadi gagui dunu ilia Bolo gaguia gadole gisa asi.
36 Kĩrĩndĩ kĩrĩa kĩamuumĩte thuutha kĩanagĩrĩra gĩkoiga atĩrĩ, “Mweheriei!”
Dunu huluane nimi bagade fili, Bolo medoma: ne doagala: musa: dawa: beba: le ema fa: no bobogei. “Medoma! Medoma!” ilia bagadewane halasu.
37 Rĩrĩa thigari ciarĩ o hakuhĩ gũtoonyia Paũlũ nyũmba ya thigari-rĩ, akĩũria mũnene wacio atĩrĩ, “Nĩũkũnjĩtĩkĩria ngwĩre ũndũ?” Nake mũnene ũcio akĩmũũria atĩrĩ, “Wee anga nĩwaragia Kĩyunani?
Dadi gagui dunu da Bolo gagili sali diasu amo ganodini oule masusa: dawa: lalebeba: le, Bolo da dadi gagui ouligisu dunuma amane sia: i., “Na dima sia: mu da defeala: ?” Hina dunu da bu adole i, “Di da Galigi sia: dawa: na ba: sa.
38 Githĩ we tiwe Mũmisiri ũrĩa wambĩrĩirie ngũĩ hĩndĩ ĩmwe, na ũgĩtongoria itoi ngiri inya, mũkiumagara nacio mũgĩthiĩ werũ-inĩ?”
Amaiba: le, amo Idibidi dunu e da musa: gegei amola 4,000 nimi bagade dunu, dunu hame esalebe sogega bisili asi, di da amo dunula: ?”
39 Paũlũ akĩmũcookeria atĩrĩ, “Niĩ ndĩ Mũyahudi wa kuuma Tariso, bũrũri wa Kilikia, na itũũra rĩrĩa ndaciarĩirwo rĩrĩ igweta. Ndagũthaitha, reke njarĩrie andũ aya.”
Bolo da bu adole i, “Na da Yu fi dunu. Na da mimogo moilai bai bagade amo Dasase, Silisia soge ganodini amoga lalelegei. Na da dunu gilisi ilima sia: mu da defeala: ?”
40 Paũlũ aarĩkia kũheo rũũtha nĩ mũnene ũcio wa thigari, akĩrũgama ngathĩ-inĩ agĩkiria kĩrĩndĩ kĩu na moko. Rĩrĩa kĩrĩndĩ gĩakirire, agĩkĩarĩria na rũthiomi rwa Kĩhibirania. Agĩkĩĩra atĩrĩ:
Dadi gagui ouligisu da ‘defea’ ea sia: beba: le, Bolo da fa: gu da: iya lelu. Dunu huluane ouiya: ma: ne, Bolo da ea loboga wei. Ouiya: iba: le, Bolo da Hibulu sia: ga ilima sia: i, amane,
