Sprueche 1
1 Sprüche Salomos, des Sohnes Davids, des Königs von Israel,
Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
2 daß man Weisheit und Zucht erlerne und verständige Reden verstehe,
Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
3 daß man Gedankenzucht erlange, Rechtssinn, Urteilskraft und Aufrichtigkeit;
Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 damit den Einfältigen Klugheit, den Jünglingen Erkenntnis und Besonnenheit verliehen werde.
Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
5 Wer weise ist, hört darauf und vermehrt seine Kenntnisse, und wer verständig ist, eignet sich Fertigkeiten an,
Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
6 damit er Sprichwörter und bildliche Rede verstehe, die Worte der Weisen und ihre Rätsel.
Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
7 Die Furcht des HERRN ist der Anfang der Erkenntnis; nur Toren verachten Weisheit und Zucht!
Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
8 Höre, mein Sohn, die Unterweisung deines Vaters und verwirf nicht die Lehre deiner Mutter!
Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
9 Denn sie sind ein schöner Kranz für dein Haupt und ein Geschmeide um deinen Hals.
Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
10 Mein Sohn, wenn dich Sünder überreden wollen, so willige nicht ein,
Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
11 wenn sie sagen: «Komm mit uns, wir wollen auf Blut lauern, wir wollen dem Unschuldigen ohne Ursache nachstellen;
Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
12 wir wollen sie verschlingen wie der Scheol die Lebendigen, als sänken sie unversehens ins Grab! (Sheol h7585)
Pożremy ich żywcem jak grób, całych, jak zstępujących do dołu; (Sheol h7585)
13 Wir wollen allerlei kostbares Gut gewinnen und unsre Häuser füllen mit Raub;
Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
14 schließe dich uns auf gut Glück an, wir wollen gemeinsame Kasse führen!»
Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
15 Mein Sohn, geh nicht mit ihnen auf dem Wege, halte deinen Fuß zurück von ihrem Pfad!
Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
16 Denn ihre Füße laufen zum Bösen und eilen Blut zu vergießen.
Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
17 Denn vergeblich wird das Netz ausgespannt vor den Augen aller Vögel;
Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
18 sie aber lauern auf ihr eigenes Blut und stellen ihrem eigenen Leben nach.
Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
19 Dies ist das Schicksal aller, die nach [ungerechtem] Gewinn trachten: er kostet seinen Besitzern die Seele!
Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
20 Die Weisheit ruft draußen laut, öffentlich läßt sie ihre Stimme hören;
Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
21 im ärgsten Straßenlärm schreit sie, an den Pforten der Stadttore hält sie ihre Reden:
Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
22 Wie lange wollt ihr Einfältigen die Einfalt lieben und ihr Spötter Lust am Spotten haben und ihr Toren Erkenntnis hassen?
Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
23 Kehret um zu meiner Zurechtweisung! Siehe, ich will euch meinen Geist sprudeln lassen, euch meine Worte kundtun!
Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
24 Darum, weil ich rufe und ihr mich abweiset, weil ich meine Hand ausstrecke und niemand darauf achtet,
Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
25 weil ihr vielmehr allen meinen Rat verwerfet und meine Zurechtweisung nicht begehret,
Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
26 so werde auch ich eures Unglücks lachen und euer spotten,
Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
27 wenn das, was ihr fürchtet, wie ein Wetter über euch kommt und euer Schicksal euch wie ein Wirbelsturm überraschen wird, wenn euch Angst und Not überfällt.
Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
28 Dann werden sie mich anrufen, aber ich werde nicht antworten; sie werden mich eifrig suchen und nicht finden,
Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
29 darum, daß sie die Erkenntnis gehaßt und die Furcht des HERRN nicht erwählt haben,
Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
30 daß sie meinen Rat nicht begehrt und alle meine Zurechtweisung verschmäht haben.
Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
31 Darum sollen sie von der Frucht ihres eigenen Weges essen und von ihren eigenen Ratschlägen genug bekommen!
Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
32 Denn ihre Verirrung bringt die Einfältigen um, und ihre Sorglosigkeit stürzt die Toren ins Verderben.
Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
33 Wer aber mir gehorcht, wird sicher wohnen und kein Unheil fürchten müssen.
[Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
