Sprueche 1
1 Sprüche Salomos, des Sohnes Davids, des Königs von Israel,
Przypowieści Salomona, syna Dawidowego, króla Izraelskiego,
2 daß man Weisheit und Zucht erlerne und verständige Reden verstehe,
Dla poznania mądrości i ćwiczenia, ku wyrozumieniu powieści roztropnych;
3 daß man Gedankenzucht erlange, Rechtssinn, Urteilskraft und Aufrichtigkeit;
Dla pojęcia ćwiczenia w rozumie, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 damit den Einfältigen Klugheit, den Jünglingen Erkenntnis und Besonnenheit verliehen werde.
Dla podania prostakom ostrożności, młodemu umiejętności, i opatrzności.
5 Wer weise ist, hört darauf und vermehrt seine Kenntnisse, und wer verständig ist, eignet sich Fertigkeiten an,
Tych gdy mądry słuchać będzie, przybędzie mu nauki, a roztropny w radach opatrzniejszy będzie,
6 damit er Sprichwörter und bildliche Rede verstehe, die Worte der Weisen und ihre Rätsel.
Aby zrozumiał przypowieści, i wykłady ich, słowa mądrych i zagadki ich.
7 Die Furcht des HERRN ist der Anfang der Erkenntnis; nur Toren verachten Weisheit und Zucht!
Bojaźń Pańska jest początkiem umiejętności; ale głupi mądrością i ćwiczeniem gardzą.
8 Höre, mein Sohn, die Unterweisung deines Vaters und verwirf nicht die Lehre deiner Mutter!
Słuchaj, synu mój! ćwiczenia ojca twego, a nie opuszczaj nauki matki twojej.
9 Denn sie sind ein schöner Kranz für dein Haupt und ein Geschmeide um deinen Hals.
Bo to przyda wdzięczności głowie twojej, i będzie łańcuchem kosztownym szyi twojej.
10 Mein Sohn, wenn dich Sünder überreden wollen, so willige nicht ein,
Synu mój! jeżliby cię namawiali grzesznicy, nie przyzwalaj.
11 wenn sie sagen: «Komm mit uns, wir wollen auf Blut lauern, wir wollen dem Unschuldigen ohne Ursache nachstellen;
Jeźlićby rzekli: Pójdź z nami, czyhajmy na krew, zasadźmy się na niewinnego bez przyczyny;
12 wir wollen sie verschlingen wie der Scheol die Lebendigen, als sänken sie unversehens ins Grab! (Sheol h7585)
Pożremyż ich żywo, jako grób, a całkiem, jako zstępujących w dół; (Sheol h7585)
13 Wir wollen allerlei kostbares Gut gewinnen und unsre Häuser füllen mit Raub;
Wszelkiej majętności kosztownej nabędziemy, napełnimy domy nasze korzyścią;
14 schließe dich uns auf gut Glück an, wir wollen gemeinsame Kasse führen!»
Rzuć między nas los twój; mieszek jeden wszyscy mieć będziemy.
15 Mein Sohn, geh nicht mit ihnen auf dem Wege, halte deinen Fuß zurück von ihrem Pfad!
Synu mójâ nie chodźże z nimi w drogę; zawściągnij nogi twojej od ścieżek ich.
16 Denn ihre Füße laufen zum Bösen und eilen Blut zu vergießen.
Albowiem nogi ich ku złemu bieżą, i spieszą się na wylanie krwi.
17 Denn vergeblich wird das Netz ausgespannt vor den Augen aller Vögel;
Bo jako próżno zastawiają sieci przed oczyma wszelkiego ptaka skrzydlastego:
18 sie aber lauern auf ihr eigenes Blut und stellen ihrem eigenen Leben nach.
Tak i ci na krew swoję czyhają, a zasadzają się na duszę swoję.
19 Dies ist das Schicksal aller, die nach [ungerechtem] Gewinn trachten: er kostet seinen Besitzern die Seele!
Takieć są ścieszki każdego czyhającego na zysk, który duszę pana swego odbiera.
20 Die Weisheit ruft draußen laut, öffentlich läßt sie ihre Stimme hören;
Mądrość na dworzu woła, głos swój na ulicach wydaje.
21 im ärgsten Straßenlärm schreit sie, an den Pforten der Stadttore hält sie ihre Reden:
W największym zgiełku woła, u wrót bram, w miastach powieści swoje opowiada, mówiąc:
22 Wie lange wollt ihr Einfältigen die Einfalt lieben und ihr Spötter Lust am Spotten haben und ihr Toren Erkenntnis hassen?
Prostacy! dokądże się kochać będziecie w prostocie? a naśmiewcy pośmiewisko miłować będziecie? a głupi nienawidzieć umiejętności będziecie?
23 Kehret um zu meiner Zurechtweisung! Siehe, ich will euch meinen Geist sprudeln lassen, euch meine Worte kundtun!
Nawróćcież się na karanie moje; oto wam wydam ducha mojego, a podam wam do znajomości słowa moje.
24 Darum, weil ich rufe und ihr mich abweiset, weil ich meine Hand ausstrecke und niemand darauf achtet,
Ponieważem wołała, a nie chcieliście; wyciągałam rękę moję, a nie był, ktoby uważał;
25 weil ihr vielmehr allen meinen Rat verwerfet und meine Zurechtweisung nicht begehret,
Owszem odrzuciliście wszystkę radę moję, a karności mojej nie chcieliście przyjąć;
26 so werde auch ich eures Unglücks lachen und euer spotten,
Przetoż ja w zginieniu waszem śmiać się będę, będę z was szydziła, gdy przyjdzie, czego się strachacie.
27 wenn das, was ihr fürchtet, wie ein Wetter über euch kommt und euer Schicksal euch wie ein Wirbelsturm überraschen wird, wenn euch Angst und Not überfällt.
Gdy przyjdzie jako spustoszenie, czego się strachacie, i gdy zginienie wasze przypadnie jako wicher, gdy przyjdzie na was ucisk i utrapienie;
28 Dann werden sie mich anrufen, aber ich werde nicht antworten; sie werden mich eifrig suchen und nicht finden,
Tedy mię wzywać będą, a nie nie wysłucham; szukać mię będą z poranku, a nie znajdą mię.
29 darum, daß sie die Erkenntnis gehaßt und die Furcht des HERRN nicht erwählt haben,
Przeto, iż mieli w nienawiści umiejętność, a bojaźni Pańskiej nie obrali sobie,
30 daß sie meinen Rat nicht begehrt und alle meine Zurechtweisung verschmäht haben.
Ani przestawali na radzie mijej, ale gardzili wszelką karnością moją:
31 Darum sollen sie von der Frucht ihres eigenen Weges essen und von ihren eigenen Ratschlägen genug bekommen!
Przetoż będą używać owocu dróg swoich, a radami swemi nasyceni będą.
32 Denn ihre Verirrung bringt die Einfältigen um, und ihre Sorglosigkeit stürzt die Toren ins Verderben.
Bo odwrócenie prostaków pozabija ich, a szczęście głupich wytraci ich.
33 Wer aber mir gehorcht, wird sicher wohnen und kein Unheil fürchten müssen.
Ale kto mię słucha, bezpiecznie mieszkać będzie, a będzie wolny od strachu złych rzeczy.
