Sprueche 30

1 Worte Agurs, des Sohnes Jakes, der Ausspruch, das Manneswort an Itiel, an Itiel und Ukal, nämlich:

Słowa Agura, syna Jake, proroctwo tego człowieka do Itiela, do Itiela i Ukala.

2 Ich bin unvernünftiger als irgend ein Mann und habe keinen Menschenverstand.

Zaprawdę jestem najgłupszym z ludzi i nie mam ludzkiego rozumu.

3 Ich habe keine Weisheit gelernt, daß ich die Erkenntnis des Heiligen besäße.

Ani nie nauczyłem się mądrości, ani nie mam wiedzy o tym, co święty.

4 Wer stieg zum Himmel empor und fuhr herab? Wer faßte den Wind in seine Fäuste? Wer band die Wasser in ein Kleid? Wer bestimmte alle Enden der Erde? Wie heißt er und wie heißt sein Sohn? Weißt du das?

Któż wstąpił do nieba i zstąpił? Któż zebrał wiatr w swoje garście? Któż zgarnął wody do [swej] szaty? Któż utwierdził wszystkie krańce ziemi? Jakie [jest] jego imię? A jakie [jest] imię jego syna? Czy wiesz?

5 Alle Reden Gottes sind geläutert; er ist ein Schild denen, die ihm vertrauen.

Każde słowo Boga jest czyste; on [jest] tarczą dla tych, którzy mu ufają.

6 Tue nichts zu seinen Worten hinzu, daß er dich nicht strafe und du als Lügner erfunden werdest!

Nie dodawaj nic do jego słów, aby cię nie strofował i abyś nie okazał się kłamcą.

7 Zweierlei erbitte ich mir von dir; das wollest du mir nicht versagen, ehe denn ich sterbe:

Proszę cię o dwie rzeczy; nie odmawiaj mi [ich], zanim umrę.

8 Falschheit und Lügenwort entferne von mir; Armut und Reichtum gib mir nicht, nähre mich mit dem mir beschiedenen Brot,

Oddal ode mnie marność i słowo kłamliwe; nie dawaj mi ani ubóstwa, ani bogactwa; żyw mnie odpowiednim dla mnie pokarmem;

9 damit ich nicht aus Übersättigung dich verleugne und sage: «Wer ist der HERR?» daß ich aber auch nicht aus lauter Armut stehle und mich am Namen meines Gottes vergreife.

Abym będąc syty, nie zaparł się [ciebie] i nie mówił: Kim jest PAN? Albo zubożawszy, nie kradł i nie brał imienia mego Boga [nadaremnie].

10 Verleumde keinen Knecht bei seinem Herrn, damit er dir nicht fluche und du dich versündigest!

Nie oczerniaj sługi przed jego panem, aby ci nie złorzeczył i byś nie okazał się winny.

11 Es gibt ein Geschlecht, das seinen Vater verflucht und seine Mutter nicht segnet;

[Jest] pokolenie, które złorzeczy swemu ojcu i nie błogosławi swojej matce.

12 ein Geschlecht, das rein ist in seinen eigenen Augen und doch von seinem Kot nicht gewaschen ist;

[Jest] pokolenie, które we własnych oczach jest czyste, lecz nie jest obmyte ze swego plugastwa.

13 ein Geschlecht mit was für hohen Augen und erhabenen Augenwimpern!

[Jest] pokolenie, którego oczy są wyniosłe i powieki wzniesione.

14 ein Geschlecht, dessen Zähne Schwerter und dessen Gebisse Messer sind, um die Elenden aus dem Lande wegzufressen und die Armen aus der Mitte der Menschen.

[Jest] pokolenie, którego zęby [są jak] miecze, a zęby trzonowe [jak] noże, by pożreć ubogich na ziemi i nędzarzy spośród ludzi.

15 Der Blutegel hat zwei Töchter: «Gib her, gib her!» Drei Dinge werden nimmer satt, vier sagen nie: «Es ist genug!»:

Pijawka ma dwie córki, [które mówią]: Daj, daj. Trzy są rzeczy, które nie mogą się nasycić; cztery, które nie mówią: Dość.

16 das Totenreich, der verschlossene Mutterleib, die Erde, die des Wassers nicht satt wird, und das Feuer, das nie spricht: «Es ist genug!» (Sheol h7585)

Grób, niepłodne łono, ziemia niesyta wody i ogień, [który] nie mówi: Dość. (Sheol h7585)

17 Ein Auge, das den Vater verspottet, und verachtet, der Mutter zu gehorchen, das müssen die Raben am Bache aushacken und die jungen Adler fressen!

Oko, [które] wyśmiewa ojca i gardzi posłuszeństwem matce, wydziobią kruki [nad] potokami i wyjedzą orlęta.

18 Drei Dinge sind mir zu wunderbar, ja vier begreife ich nicht:

Trzy [są] rzeczy dla mnie zbyt zdumiewające, czterech nie znam:

19 des Adlers Weg am Himmel, der Schlange Weg auf einem Felsen, des Schiffes Weg mitten im Meer und des Mannes Weg bei einem Mädchen.

Drogi orła w powietrzu, drogi węża na skale, drogi okrętu na środku morza i drogi mężczyzny z młodą kobietą.

20 Ebenso unbegreiflich ist mir der Weg einer Ehebrecherin; sie ißt und wischt ihr Maul und spricht: «Ich habe nichts Böses getan!»

Taka [jest] droga kobiety cudzołożnej: je i obciera swoje usta, i mówi: Nie zrobiłam nic złego.

21 Unter drei Dingen zittert ein Land und unter vieren ist es ihm unerträglich:

Pod trzema rzeczami drży ziemia, czterech nie może znieść:

22 unter einem Knecht, wenn er zur Herrschaft kommt; unter einem Nichtswürdigen, wenn er genug zu essen kriegt;

Sługi, kiedy panuje, głupca, kiedy syci się chlebem;

23 unter einer Verhaßten, wenn sie zur Frau genommen wird; und unter einer Magd, wenn sie ihre Herrin beerbt.

Obmierzłej [kobiety], kiedy wychodzi za mąż, [i] służącej, kiedy dziedziczy po swojej pani.

24 Diese vier sind die Kleinsten im Lande und doch klüger denn die Weisen:

Cztery są rzeczy najmniejsze na ziemi, jednak mędrsze nad mędrców:

25 die Ameisen, kein starkes Volk, aber sie sammeln im Sommer ihre Speise;

Mrówki, lud słaby, a jednak w lecie przygotowują pokarm;

26 die Klippdachsen, kein mächtiges Volk, aber sie legen in Felsspalten ihre Wohnung an;

Króliki, lud słaby, a jednak budują swój dom w skale;

27 die Heuschrecken haben keinen König und ziehen doch ganz geordnet aus;

Szarańcze nie mają króla, a jednak wszystkie wyruszają chmarą;

28 die Eidechse kannst du mit den Händen fangen, und sie findet sich doch in den Palästen der Könige.

Pająk pracuje rękoma, a bywa w pałacach królewskich.

29 Diese drei haben einen schönen Gang, und vier schreiten stattlich einher:

Trzy są rzeczy, które poruszają się wspaniale, cztery kroczą dostojnie:

30 Der Löwe, der stärkste unter den Tieren, kehrt vor niemand um;

Lew, najsilniejszy wśród zwierząt, który przed nikim nie ustępuje;

31 das lendengegürtete [Roß], der Bock, und ein König, der mit seinem Heerbann zieht.

Chart i kozioł, i król, przeciw któremu nikt nie powstaje.

32 Bist du närrisch gewesen und stolz und hast Pläne gemacht, so lege die Hand auf den Mund!

Jeśli głupio postąpiłeś, wynosząc się, albo jeśli pomyślałeś źle, [połóż] rękę na ustach.

33 Denn drückt man die Milch, so gibt es Butter, und drückt man die Nase, so gibt es Blut, und drückt man auf den Zorn, so gibt es Streit.

Jak ubijanie mleka daje masło i wycieranie nosa wywołuje krew, tak kto wzbudza gniew, wszczyna kłótnię.