Sprueche 24
1 Beneide böse Menschen nicht und begehre nicht, es mit ihnen zu halten;
Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;
2 denn ihr Herz trachtet nach Schaden, und ihre Lippen reden Unheil!
Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.
3 Durch Weisheit wird ein Haus gebaut, und durch Verstand wird es sich behaupten;
Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.
4 auch werden durch Einsicht seine Kammern mit allerlei köstlichem und lieblichem Gut gefüllt.
Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.
5 Ein weiser Mann ist stark, und ein verständiger Mensch stählt seine Kraft.
Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.
6 Denn durch kluge Maßregeln gewinnst du die Schlacht und durch die Menge der Ratgeber den Sieg.
Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.
7 Die Weisheit ist dem Narren zu hoch; er tut seinen Mund nicht auf im Tor!
Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.
8 Wer vorsätzlich Böses tut, den nenne man einen Bösewicht!
Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.
9 Dummheiten ersinnen ist Sünde, und ein Spötter ist ein abscheulicher Mensch!
Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.
10 Zeigst du dich schwach am Tage der Not, so ist deine Kraft beschränkt!
Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.
11 Errette, die zum Tode geschleppt werden, und die zur Schlachtbank wanken, halte zurück!
Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.
12 Wenn du sagen wolltest: «Siehe, wir haben das nicht gewußt!» wird nicht der, welcher die Herzen prüft, es merken, und der deine Seele beobachtet, es wahrnehmen und dem Menschen vergelten nach seinem Tun?
Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?
13 Iß Honig, mein Sohn, denn er ist gut, und Honigseim ist süß für deinen Gaumen!
Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;
14 So erkenne auch, daß die Weisheit gut ist für deine Seele; wenn du sie gefunden hast, so hast du eine Zukunft, und deine Hoffnung wird nicht vernichtet werden.
Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.
15 Du Gottloser, laure nicht auf die Wohnung des Gerechten und störe seine Ruhe nicht!
Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.
16 Denn der Gerechte fällt siebenmal und steht wieder auf; aber die Gottlosen stürzen nieder im Unglück.
Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.
17 Freue dich nicht über den Fall deines Feindes, und wenn er strauchelt, so frohlocke nicht!
Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;
18 daß nicht der HERR es sehe und es ihm mißfalle und er seinen Zorn abwende von ihm.
Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.
19 Erzürne dich nicht über die Bösen, sei nicht neidisch auf die Übeltäter!
Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;
20 Denn der Böse hat keine Zukunft, und die Leuchte der Gottlosen wird erlöschen.
Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.
21 Fürchte den HERRN, mein Sohn, und den König, und laß dich nicht mit Neuerungssüchtigen ein!
Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;
22 Denn ihr Unglück wird plötzlich kommen und ihrer beider Verderben; wer kennt es?
Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?
23 Auch diese Sprüche kommen von den Weisen: die Person ansehen im Gericht, ist nicht gut.
I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.
24 Wer zum Gottlosen spricht: «Du bist gerecht!» dem fluchen die Völker, und die Leute verwünschen ihn;
Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.
25 aber an denen, die recht richten, hat man Wohlgefallen, und über sie kommt der Segen des Guten.
Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.
26 Eine rechte Antwort ist wie ein Kuß auf die Lippen.
Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.
27 Verrichte zuerst draußen dein Geschäft und besorge deine Feldarbeit, darnach baue dein Haus.
Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.
28 Tritt nicht ohne Ursache als Zeuge auf wider deinen Nächsten! Was willst du irreführen mit deinen Lippen?
Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.
29 Sage nicht: «Wie er mir getan, so will ich ihm tun; ich will dem Mann vergelten nach seinem Werk!»
Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.
30 Ich ging vorüber an dem Acker des Faulen und an dem Weinberge des Unverständigen
Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;
31 und siehe, er ging ganz in Disteln auf, und Nesseln überwucherten ihn, und seine Mauer war eingestürzt.
A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.
32 Das sah ich und nahm es zu Herzen; ich betrachtete es und zog eine Lehre daraus:
Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.
33 «Ein wenig schlafen, ein wenig schlummern, die Hände ein wenig ineinanderlegen, um zu ruhen»;
Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;
34 so kommt deine Armut wie ein Landstreicher dahergeschritten und dein Mangel wie ein gewappneter Mann!
A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.
