Sprueche 23
1 Wenn du zu Tische sitzest mit einem Herrscher, so bedenke, wen du vor dir hast!
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 Setze ein Messer an deine Kehle, wenn du allzu gierig bist!
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 Laß dich nicht gelüsten nach seinen Leckerbissen; denn das ist ein trügerisches Brot!
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Bemühe dich nicht, reich zu werden; aus eigener Einsicht laß davon!
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 Kaum hast du dein Auge darauf geworfen, so ist er nicht mehr da; denn sicherlich schafft er sich Flügel wie ein Adler, der gen Himmel fliegt.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Iß kein Brot bei einem Mißgünstigen und sei nicht begierig nach seinen Leckerbissen!
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 Denn so sehr es ihm auch in der Seele zuwider ist, so spricht er doch zu dir: «Iß und trink!» aber er gönnt es dir nicht.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 Den Bissen, den du gegessen hast, mußt du wieder ausspeien, und deine freundlichen Worte hast du verschwendet.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 Sprich keinem Toren zu; denn er wird deine weisen Reden nur verachten!
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Verrücke die Grenze der Witwe nicht und betritt nicht das Feld der Waisen!
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 Denn ihr Erlöser ist stark; der wird ihre Sache wider dich führen.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Ergib dein Herz der Zucht und neige deine Ohren zu den Lehren der Erfahrung.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 Erspare dem Knaben die Züchtigung nicht; wenn du ihn mit der Rute schlägst, stirbt er nicht.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 Mein Sohn, wenn dein Herz weise wird, so ist das auch für mein Herz eine Freude!
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 Und meine Nieren frohlocken, wenn deine Lippen reden, was richtig ist.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Dein Herz ereifere sich nicht für die Sünder, sondern für die Furcht des HERRN den ganzen Tag!
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 Denn sicherlich gibt es eine Zukunft, und deine Hoffnung soll nicht vernichtet werden.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Höre, mein Sohn, sei weise, und dein Herz wandle den richtigen Weg!
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Geselle dich nicht zu den Weinsäufern und zu denen, die sich übermäßigem Fleischgenuß ergeben;
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 denn Säufer und Schlemmer verarmen, und Schläfrigkeit kleidet in Lumpen.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Gehorche deinem Vater, der dich gezeugt hat, und verachte deine Mutter nicht, wenn sie alt wird.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Kaufe Wahrheit und verkaufe sie nicht, Weisheit und Zucht und Vernunft!
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 Ein Vater frohlockt über einen rechtschaffenen Sohn, und wer einen Weisen gezeugt hat, freut sich über ihn.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 So mögen sich denn Vater und Mutter deiner freuen und frohlocken, die dich geboren hat!
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 Gib mir, mein Sohn, dein Herz, und laß deinen Augen meine Wege wohlgefallen!
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 Denn die Hure ist eine tiefe Grube, und die Fremde ist ein gefährliches Loch.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 Dazu lauert sie wie ein Räuber und vermehrt die Abtrünnigen unter den Menschen.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 Wo ist Ach? Wo ist Weh? Wo sind Streitigkeiten? Wo ist Klage? Wo sind Wunden ohne Ursache? Wo sind trübe Augen?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 Bei denen, die sich beim Wein verspäten, die kommen, um Getränke zu versuchen!
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Siehe nicht darauf, wie der Wein rötlich schillert, wie er im Becher perlt!
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 Er gleitet leicht hinunter; aber hernach beißt er wie eine Schlange und sticht wie eine Otter!
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Deine Augen werden seltsame Dinge sehen, und dein Herz wird verworrenes Zeug reden;
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 du wirst sein wie einer, der auf dem Meere schläft und wie einer, der im Mastkorb oben liegt.
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 «Man schlug mich, aber es tat mir nicht weh; man prügelte mich, aber ich merkte es nicht! Wenn ich ausgeschlafen habe, so will ich ihn wieder aufsuchen!»
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
