Sprueche 23
1 Wenn du zu Tische sitzest mit einem Herrscher, so bedenke, wen du vor dir hast!
Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
2 Setze ein Messer an deine Kehle, wenn du allzu gierig bist!
Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
3 Laß dich nicht gelüsten nach seinen Leckerbissen; denn das ist ein trügerisches Brot!
Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
4 Bemühe dich nicht, reich zu werden; aus eigener Einsicht laß davon!
Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
5 Kaum hast du dein Auge darauf geworfen, so ist er nicht mehr da; denn sicherlich schafft er sich Flügel wie ein Adler, der gen Himmel fliegt.
I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
6 Iß kein Brot bei einem Mißgünstigen und sei nicht begierig nach seinen Leckerbissen!
Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
7 Denn so sehr es ihm auch in der Seele zuwider ist, so spricht er doch zu dir: «Iß und trink!» aber er gönnt es dir nicht.
Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
8 Den Bissen, den du gegessen hast, mußt du wieder ausspeien, und deine freundlichen Worte hast du verschwendet.
Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
9 Sprich keinem Toren zu; denn er wird deine weisen Reden nur verachten!
Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
10 Verrücke die Grenze der Witwe nicht und betritt nicht das Feld der Waisen!
Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
11 Denn ihr Erlöser ist stark; der wird ihre Sache wider dich führen.
Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
12 Ergib dein Herz der Zucht und neige deine Ohren zu den Lehren der Erfahrung.
Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
13 Erspare dem Knaben die Züchtigung nicht; wenn du ihn mit der Rute schlägst, stirbt er nicht.
Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Ty go bij rózgą, a duszę jego z piekła wyrwiesz. (Sheol h7585)
15 Mein Sohn, wenn dein Herz weise wird, so ist das auch für mein Herz eine Freude!
Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
16 Und meine Nieren frohlocken, wenn deine Lippen reden, was richtig ist.
I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
17 Dein Herz ereifere sich nicht für die Sünder, sondern für die Furcht des HERRN den ganzen Tag!
Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
18 Denn sicherlich gibt es eine Zukunft, und deine Hoffnung soll nicht vernichtet werden.
Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
19 Höre, mein Sohn, sei weise, und dein Herz wandle den richtigen Weg!
Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
20 Geselle dich nicht zu den Weinsäufern und zu denen, die sich übermäßigem Fleischgenuß ergeben;
Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
21 denn Säufer und Schlemmer verarmen, und Schläfrigkeit kleidet in Lumpen.
Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
22 Gehorche deinem Vater, der dich gezeugt hat, und verachte deine Mutter nicht, wenn sie alt wird.
Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
23 Kaufe Wahrheit und verkaufe sie nicht, Weisheit und Zucht und Vernunft!
Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
24 Ein Vater frohlockt über einen rechtschaffenen Sohn, und wer einen Weisen gezeugt hat, freut sich über ihn.
Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
25 So mögen sich denn Vater und Mutter deiner freuen und frohlocken, die dich geboren hat!
Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
26 Gib mir, mein Sohn, dein Herz, und laß deinen Augen meine Wege wohlgefallen!
Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
27 Denn die Hure ist eine tiefe Grube, und die Fremde ist ein gefährliches Loch.
Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
28 Dazu lauert sie wie ein Räuber und vermehrt die Abtrünnigen unter den Menschen.
Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
29 Wo ist Ach? Wo ist Weh? Wo sind Streitigkeiten? Wo ist Klage? Wo sind Wunden ohne Ursache? Wo sind trübe Augen?
Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
30 Bei denen, die sich beim Wein verspäten, die kommen, um Getränke zu versuchen!
Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
31 Siehe nicht darauf, wie der Wein rötlich schillert, wie er im Becher perlt!
Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
32 Er gleitet leicht hinunter; aber hernach beißt er wie eine Schlange und sticht wie eine Otter!
Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
33 Deine Augen werden seltsame Dinge sehen, und dein Herz wird verworrenes Zeug reden;
Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
34 du wirst sein wie einer, der auf dem Meere schläft und wie einer, der im Mastkorb oben liegt.
I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
35 «Man schlug mich, aber es tat mir nicht weh; man prügelte mich, aber ich merkte es nicht! Wenn ich ausgeschlafen habe, so will ich ihn wieder aufsuchen!»
Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
