Sprueche 22
1 Ein guter Name ist wertvoller als großer Reichtum, und Anmut ist besser als Silber und Gold.
Cenniejsze [jest] dobre imię niż wielkie bogactwa, a przychylność lepsza niż srebro i złoto.
2 Reiche und Arme begegnen einander; der HERR hat sie alle gemacht.
Bogaty i ubogi spotykają się, PAN jest stwórcą obydwu.
3 Der Kluge sieht das Unglück und verbirgt sich; aber die Einfältigen tappen hinein und müssen es büßen.
Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, ale prości idą dalej i ponoszą karę.
4 Der Lohn der Demut und der Furcht des HERRN ist Reichtum, Ehre und Leben.
Owocem pokory i bojaźni PANA jest bogactwo, chwała i życie.
5 Dornen und Schlingen sind auf dem Wege des Verkehrten; wer seine Seele bewahren will, bleibe fern davon!
Ciernie i sidła [są] na drodze przewrotnego; kto strzeże swej duszy, trzyma się z dala od nich.
6 Gewöhnt man einen Knaben an den Weg, den er gehen soll, so läßt er nicht davon, wenn er alt wird!
Pouczaj dziecko w drodze, którą ma iść, a gdy się zestarzeje, nie odstąpi od niej.
7 Der Reiche herrscht über die Armen, und wer borgt, ist des Gläubigers Knecht.
Bogaty panuje nad ubogimi, a ten, co pożycza, jest sługą tego, który mu pożycza.
8 Wer Unrecht sät, wird Unheil ernten, und die Rute seines Übermuts liegt bereit.
Kto sieje nieprawość, będzie żąć cierpienie, a rózga jego gniewu przepadnie.
9 Gesegnet wird der Mitleidige; denn er gibt dem Armen von seinem Brot.
Kto ma dobrotliwe oko, będzie błogosławiony, bo dzieli się swym chlebem z ubogim.
10 Vertreibe den Spötter, so nimmt der Streit ein Ende, und das Zanken und Schmähen hört auf.
Wyrzuć szydercę, a ustanie spór, owszem, zakończy się kłótnia i zniewaga.
11 Wer Herzensreinheit liebt und anmutige Lippen hat, dessen Freund ist der König.
Kto kocha czystość serca, tego wdzięk warg sprawi, że król [będzie] jego przyjacielem.
12 Die Augen des HERRN behüten die Erkenntnis, aber er verwirrt die Reden des Betrügers.
Oczy PANA strzegą wiedzy, a on obala słowa przewrotnego.
13 Der Faule spricht: «Es ist ein Löwe draußen; der könnte mich auf offener Straße zerreißen!»
Leniwy mówi: Lew jest na dworze, będę zabity na środku ulicy.
14 Ein Hurenmaul ist eine tiefe Grube; wen der HERR strafen will, der fällt hinein.
Usta obcych [kobiet są] głębokim dołem; wpadnie tam ten, na kogo PAN się gniewa.
15 Torheit steckt dem Knaben im Herzen; aber die Rute der Zucht wird sie ihm austreiben.
Głupota jest przywiązana do serca dziecka, ale rózga karności wypędzi ją z niego.
16 Wer einen Armen drückt, bereichert ihn; wer einem Reichen gibt, schadet ihm nur.
Kto ciemięży ubogiego, aby przysporzyć sobie [bogactwa, i] kto daje bogatemu, pewnie zubożeje.
17 Neige dein Ohr und höre die Worte der Weisen, und dein Herz merke auf meine Lehre!
Nadstaw ucha i słuchaj słów mędrców, i skłoń swe serce do mojej wiedzy;
18 Denn das ist lieblich, wenn du sie in deinem Innern bewahrst, wenn sie allzumal bereitstehen auf deinen Lippen.
Bo to miło, jeśli zachowasz je w swoim sercu, będą razem ułożone na wargach.
19 Damit du dein Vertrauen auf den HERRN setzest, lehre ich dich heute, ja, dich!
Oznajmiłem to dzisiaj właśnie tobie, abyś pokładał ufność w PANU.
20 Habe ich dir nicht Vortreffliches geschrieben mit Ratschlägen und Lehren,
Czy nie napisałem ci znamienitych rzeczy zawierających rady i wiedzę;
21 daß ich dir kundtäte die zuverlässigen Worte der Wahrheit, damit du wahrheitsgetreuen Bescheid gebest denen, die dich senden?
Aby dać ci poznać pewność słów prawdy; abyś umiał odpowiedzieć słowami prawdy tym, którzy do ciebie posyłają?
22 Beraube den Schwachen nicht, weil er schwach ist, und unterdrücke den Elenden nicht im Tor!
Nie okradaj nędzarza, ponieważ jest ubogi, ani nie uciskaj w bramie biednego.
23 Denn der HERR wird ihre Sache führen und wird denen, die sie berauben, das Leben rauben.
PAN bowiem będzie bronił ich sprawy i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
24 Geselle dich nicht zu einem Zornmütigen und begib dich zu keinem Hitzkopf,
Nie przyjaźnij się z człowiekiem gniewliwym i nie obcuj z człowiekiem porywczym.
25 damit du dir nicht seinen Wandel angewöhnest und er dir nicht zum Fallstrick deiner Seele werde.
Byś nie przywykł do jego dróg i nie zastawił sideł na swą duszę.
26 Sei nicht unter denen, welche in die Hand geloben, die sich für Schulden verbürgen;
Nie bądź z tych, którzy dają porękę, ani z tych, którzy ręczą za długi;
27 denn wenn du nicht bezahlen kannst, warum soll man dir dein Bett wegnehmen?
Jeśli nie masz czym zapłacić, dlaczego miałby ktoś zabrać spod ciebie posłanie?
28 Verrücke die ewige Grenze nicht, welche deine Väter gemacht haben.
Nie przesuwaj dawnej granicy, którą ustalili twoi ojcowie.
29 Siehst du jemand emsig in seinem Geschäft, der darf sich vor Könige stellen; er wird nicht bei unbedeutenden Leuten dienen.
Widzisz człowieka pilnego w swoich sprawach? On będzie stał przed królami, nie będzie stał przed podłymi.
