Sprueche 20
1 Der Wein, das starke Getränk, macht übermütig und wild, und keiner, der sich damit berauscht, wird weise.
Wino [jest] szydercą, mocny trunek – wrzaskliwy, a każdy, kto zostaje zwiedziony przez nie, jest niemądry.
2 Der König ist zu fürchten wie ein brüllender Löwe; wer sich seinen Zorn zuzieht, verwirkt sein Leben.
Strach, [który budzi] król, jest jak ryk lwa; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko swojej duszy.
3 Abzulassen vom Zank ist für den Mann eine Ehre; jeder Narr aber kann die Zähne zeigen.
Zaprzestać sporu jest zaszczytem dla człowieka, ale [każdy] głupiec się w niego wdaje.
4 Im Herbst will der Faule nicht pflügen; begehrt er dann in der Ernte, so ist nichts da!
Leniwy nie orze z powodu zimna; dlatego będzie żebrać we żniwa, ale nic nie [otrzyma].
5 Tiefes Wasser ist der Rat im Herzen eines Mannes; ein verständiger Mann aber schöpft es aus.
Rada w sercu człowieka jest jak głęboka woda, lecz człowiek roztropny zaczerpnie jej.
6 Viele Menschen werden gnädige Herren genannt; wer findet aber einen treuen Mann?
Większość ludzi przechwala się swoją dobrocią, ale wiernego człowieka któż znajdzie?
7 Ein Gerechter, der in seiner Unsträflichkeit wandelt, wohlgehe es seinen Kindern nach ihm!
Sprawiedliwy postępuje uczciwie, błogosławione [są] po nim jego dzieci.
8 Ein König, der auf dem Richterstuhl sitzt, findet mit seinen Augen jeden Bösen heraus.
Król siedzący na swoim sędziowskim tronie rozprasza swoimi oczami wszelkie zło.
9 Wer kann sagen: Ich habe mein Herz geläutert, ich bin rein geworden von meiner Sünde?
Któż może powiedzieć: Oczyściłem swoje serce, jestem czysty od swego grzechu?
10 Zweierlei Gewicht und zweierlei Maß, die sind beide dem HERRN ein Greuel!
Dwojakie odważniki i dwojaka miara – obydwa budzą odrazę w PANU.
11 Schon ein Knabe gibt durch seine Handlungen zu erkennen, ob er lauter und redlich werden will.
Nawet dziecko poznaje się po uczynkach, czy jego czyn jest czysty i prawy.
12 Ein hörendes Ohr und ein sehendes Auge, die hat beide der HERR gemacht.
Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, oba uczynił PAN.
13 Liebe den Schlaf nicht, sonst wirst du arm; tue deine Augen auf, so hast du zu essen genug!
Nie kochaj spania, byś nie zubożał; otwórz oczy, a nasycisz się chlebem.
14 «Es ist schlecht, es ist schlecht!» spricht der, welcher etwas kaufen will; nimmt er's aber doch, so rühmt er sich hernach.
[To] liche, [to] liche, mówi kupujący, ale chwali się, gdy odchodzi.
15 Es gibt Gold und viele Perlen; aber ein kostbares Geschmeide sind verständige Lippen.
Istnieje złoto i obfitość pereł, ale wargi rozumne są kosztownym klejnotem.
16 Nimm ihm sein Kleid; denn er hat sich für einen Fremden verbürgt; und statt der Unbekannten pfände ihn aus!
Zabierz szatę tego, [który ręczył] za obcego, a od tego, [który ręczył] za cudzą kobietę, zabierz zastaw.
17 Erschwindeltes Brot schmeckt dem Manne süß; aber hernach wird sein Mund voll Kies.
Chleb oszustwa smakuje człowiekowi, ale potem jego usta będą napełnione piaskiem.
18 Pläne kommen durch Beratung zustande, und mit Überlegung führe Krieg!
Zamysły są utwierdzone dzięki radzie, a wojnę prowadź z rozwagą.
19 Ein umhergehender Verleumder plaudert Geheimnisse aus; darum, weil er das Maul nicht halten kann, laß dich gar nicht mit ihm ein!
Plotkarz zdradza tajemnice; dlatego nie zadawaj się z tym, który pochlebia wargami.
20 Wer seinem Vater und seiner Mutter flucht, dessen Leuchte wird erlöschen in der dichtesten Finsternis.
Kto złorzeczy swemu ojcu albo matce, tego pochodnia zgaśnie w gęstych ciemnościach.
21 Ein Erbe, das man zuerst kaum erwarten mag, wird schließlich nicht gesegnet sein.
Dziedzictwo prędko nabyte na początku nie będzie błogosławione na końcu.
22 Du sollst nicht sagen: «Ich will Böses vergelten!» Harre des HERRN, der wird dir helfen!
Nie mów: Odpłacę złem. Czekaj na PANA, a wybawi cię.
23 Zweierlei Gewicht ist dem HERRN ein Greuel, und falsche Waage ist nicht gut.
Dwojakie odważniki budzą odrazę w PANU, a fałszywa waga nie jest dobra.
24 Vom HERRN hangen die Schritte des Mannes ab; was versteht der Mensch von seinem Weg?
Od PANA pochodzą drogi człowieka; jakże może człowiek zrozumieć własną drogę?
25 Es ist dem Menschen ein Fallstrick, überstürzt zu rufen: «Geweiht!» und erst nach dem Gelübde zu überlegen.
Sidłem dla człowieka jest pożreć to, co święte, i zastanowić się dopiero po złożeniu ślubów.
26 Ein weiser König worfelt die Gottlosen und zerdrischt sie mit dem Rad.
Mądry król rozprasza niegodziwych i wywiera na nich zemstę.
27 Der Geist des Menschen ist eine Leuchte des HERRN; sie durchforscht alle Kammern des Leibes.
Duch człowieka [jest] pochodnią PANA, [która] bada wszystkie skrytości wnętrza.
28 Gnade und Wahrheit werden den König behüten; durch Gnade befestigt er seinen Thron.
Miłosierdzie i prawda strzegą króla, a jego tron oparty jest na miłosierdziu.
29 Der Jünglinge Zier ist ihre Kraft, und der Greise Schmuck ist ihr graues Haar.
Chlubą młodzieńców jest ich siła, a ozdobą starców – sędziwość.
30 Blutige Striemen reinigen vom Bösen, und Schläge treffen die Kammern des Leibes.
Siność ran oczyszcza zło, a razy – głębię wnętrza.
