Sprueche 24

1 Sei nicht neidisch auf böse Menschen und laß dich nicht gelüsten, ihr Genosse zu sein!

به اشخاص شریر حسادت نورز و آرزو نکن که با آنها دوست شوی،

2 Denn ihr Herz sinnt auf Gewalttat, und ihre Lippen reden Unheil.

زیرا تمام فکر و ذکر آنها این است که به مردم ظلم کنند.

3 Durch Weisheit wird ein Haus gebaut und durch Einsicht fest gegründet;

خانه با حکمت بنا می‌شود و با فهم استوار می‌گردد،

4 und durch Klugheit füllen sich die Kammern mit allerlei kostbarem und herrlichem Besitz.

اتاقهایش با دانایی از اسباب نفیس و گرانبها پر می‌شود.

5 Ein weiser Mann ist einem starken überlegen und ein einsichtiger einem kraftvollen;

آدم دانا و فهمیده از قدرت زیاد برخوردار است و دائم به قدرت خویش می‌افزاید.

6 denn mit klugen Maßnahmen wirst du den Krieg glücklich führen, und der Sieg ist da, wo Ratgeber in großer Zahl vorhanden sind.

پیروزی در جنگ بستگی به تدابیر خوب و مشورت زیاد دارد.

7 Unerschwinglich ist für den Toren die Weisheit; darum tut er am Tor den Mund nicht auf.

نادان نمی‌تواند به حکمت دست یابد؛ وقتی موضوع مهمی مورد بحث قرار می‌گیرد، او حرفی برای گفتن ندارد.

8 Wer darauf ausgeht, Böses zu tun, den nennt man einen Bösewicht.

کسی که دائم نقشه‌های پلید در سر بپروراند، عاقبت رسوا خواهد شد.

9 Die Sünde ist ein Vorhaben des Unverstandes, und der Spötter ist ein Greuel für die Menschen.

نقشه‌های آدم جاهل گناه‌آلود است و کسی که دیگران را مسخره می‌کند مورد نفرت همهٔ مردم می‌باشد.

10 Hast du dich in der Zeit (des Glücks) schlaff gezeigt, so ist deine Kraft auch in der Zeit der Not schwach.

اگر نتوانی سختیهای زندگی را تحمل کنی، آدم ضعیفی هستی.

11 Rette die, welche (unschuldig) zum Tode geschleppt werden, und die zur Hinrichtung Wankenden – o befreie sie doch!

از نجات دادن کسی که به ناحق به مرگ محکوم شده است کوتاهی نکن.

12 Wolltest du sagen: »Wir haben ja nichts davon gewußt«: wird nicht er, der die Herzen wägt, es durchschauen und er, der deine Seele beobachtet, es wissen? Ja, er wird jedem nach seinem Tun vergelten.

نگو که از جریان بی‌خبر بوده‌ای، زیرا خدایی که جان تو در دست اوست و از دل تو آگاه است، می‌داند که تو از همه چیز باخبر بوده‌ای. او هر کسی را مطابق اعمالش جزا خواهد داد.

13 Iß Honig, mein Sohn, denn er ist gesund, und Honigseim schmeckt deinem Gaumen süß.

پسرم، همان‌طور که خوردن عسل کام تو را شیرین می‌کند، همچنان کسب حکمت برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی که حکمت بیاموزد آیندهٔ خوبی در انتظارش خواهد بود و امیدهایش بر باد نخواهد رفت.

14 Ebenso heilsam erachte die Weisheit für deine Seele! Hast du sie erlangt, so ist eine Zukunft (für dich) vorhanden, und deine Hoffnung wird nicht zuschanden werden.

15 Belaure nicht, du Gottloser, die Wohnung des Gerechten und verstöre seine Lagerstätte nicht!

ای شریر، در کمین خانۀ شخص عادل نباش و منزلی را که او در آن زندگی می‌کند، تاراج نکن،

16 Denn siebenmal fällt der Gerechte und steht wieder auf, die Gottlosen aber stürzen nieder im Unglück.

زیرا عادل حتی اگر هفت بار هم بیفتد، باز برخواهد خاست، اما شریران گرفتار بلا شده، سرنگون خواهند شد.

17 Wenn dein Feind zu Fall kommt, so freue dich nicht, und wenn er strauchelt, so frohlocke dein Herz nicht,

وقتی دشمنت دچار مصیبتی می‌شود شادی نکن و هنگامی که می‌افتد دلشاد نشو،

18 damit der HERR es nicht sieht und Mißfallen empfindet und seinen Zorn von ihm weg (gegen dich) wendet.

زیرا ممکن است خداوند این کار تو را نپسندد و از مجازات او دست بردارد!

19 Erhitze dich nicht über die Übeltäter, ereifere dich nicht über die Gottlosen!

به سبب بدکاران خودت را ناراحت نکن و به آنها حسادت نورز،

20 Denn für den Bösen gibt es keine Zukunft, und die Leuchte der Gottlosen erlischt.

زیرا شخص بدکار آینده‌ای ندارد و چراغش خاموش خواهد شد.

21 Mein Sohn, fürchte den HERRN und den König und laß dich nicht mit Mißvergnügten ein!

پسرم، از خداوند و پادشاه بترس و با کسانی که بر ضد ایشان شورش می‌کنند همدست نشو،

22 Denn plötzlich bricht das Verderben über sie herein, und der Untergang der Mißvergnügten kommt unvermutet.

کیست که بداند خداوند یا پادشاه چه بلایی بر سر چنین کسان خواهد آورد؟

23 Auch die folgenden Sprüche stammen von Weisen: In einer Rechtssache die Person ansehen, ist ein übel Ding.

قاضی نباید در داوری از کسی طرفداری کند.

24 Wer zu dem Schuldigen sagt: »Du bist im Recht«, den verwünschen die Völker, verfluchen die Völkerschaften;

هر که به مجرم بگوید: «تو بی‌گناهی»، مورد لعنت و نفرت همهٔ مردم واقع خواهد شد،

25 aber denen, die gerecht entscheiden, ergeht es gut, und reicher Segen wird ihnen zuteil.

ولی آنکه گناهکار را محکوم کند سعادت و برکت نصیبش خواهد گردید.

26 Wie ein Kuß auf die Lippen ist eine treffende Antwort.

جواب صادقانه مانند بوسهٔ دوست دلچسب است.

27 Besorge (zunächst) deine Obliegenheiten draußen und verrichte deine Arbeit auf dem Felde; darnach magst du dir einen (eigenen) Hausstand gründen.

اول کسب و کاری داشته باش بعد خانه و خانواده تشکیل بده.

28 Tritt nicht als falscher Zeuge gegen einen andern auf und richte keine Täuschung mit deinen Lippen an.

علیه همسایهٔ خود شهادت دروغ نده و سخنان نادرست درباره‌اش بر زبان نیاور.

29 Sage nicht: »Wie er mir getan hat, so will ich ihm wieder tun: ich will dem Manne nach seinem Tun vergelten.«

نگو: «هر چه بر سرم آورده تلافی خواهم کرد.»

30 Am Acker eines faulen Mannes kam ich vorüber und am Weinberg eines unverständigen Menschen;

از کنار مزرعهٔ شخص تنبل و کم‌عقل گذشتم؛

31 und siehe da: er war ganz mit Disteln überwachsen, seine Oberfläche mit Unkraut bedeckt und seine Steinmauer eingestürzt.

همه جا خار روییده بود، علفهای هرز زمین را پوشانده و دیوار مزرعه فرو ریخته بود.

32 Als ich das sah, nahm ich es mir zu Herzen, ich beachtete es und ließ es mir zur Lehre dienen:

با دیدن این منظره به فکر فرو رفتم و این درس را آموختم:

33 »Noch ein wenig Schlaf, noch ein wenig Schlummer, noch ein wenig die Hände falten, um auszuruhen!«

کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر،

34 So kommt denn die Armut im Eilschritt über dich und der Mangel über dich wie ein gewappneter Mann.

و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد.