Sprueche 24

1 Sei nicht neidisch auf böse Menschen und laß dich nicht gelüsten, ihr Genosse zu sein!

Ne sekvu malbonajn homojn, Kaj ne deziru esti kun ili;

2 Denn ihr Herz sinnt auf Gewalttat, und ihre Lippen reden Unheil.

Ĉar ilia koro pensas pri perfortaĵo, Kaj ilia buŝo parolas malbonaĵon.

3 Durch Weisheit wird ein Haus gebaut und durch Einsicht fest gegründet;

Per saĝo konstruiĝas domo, Kaj per prudento ĝi fortikiĝas;

4 und durch Klugheit füllen sich die Kammern mit allerlei kostbarem und herrlichem Besitz.

Kaj per sciado la ĉambroj pleniĝas Per ĉia havo grandvalora kaj agrabla.

5 Ein weiser Mann ist einem starken überlegen und ein einsichtiger einem kraftvollen;

Homo saĝa havas forton, Kaj homo prudenta estas potenca.

6 denn mit klugen Maßnahmen wirst du den Krieg glücklich führen, und der Sieg ist da, wo Ratgeber in großer Zahl vorhanden sind.

Kun pripenso faru militon; Kaj venko venas per multe da konsilantoj.

7 Unerschwinglich ist für den Toren die Weisheit; darum tut er am Tor den Mund nicht auf.

Tro alta estas la saĝo por malsaĝulo; Ĉe la pordego li ne malfermos sian buŝon.

8 Wer darauf ausgeht, Böses zu tun, den nennt man einen Bösewicht.

Kiu intencas fari malbonon, Tiun oni nomas maliculo.

9 Die Sünde ist ein Vorhaben des Unverstandes, und der Spötter ist ein Greuel für die Menschen.

Malico de malsaĝulo estas peko; Kaj blasfemanto estas abomenaĵo por homo.

10 Hast du dich in der Zeit (des Glücks) schlaff gezeigt, so ist deine Kraft auch in der Zeit der Not schwach.

Se vi montriĝis malforta en tago de mizero, Via forto estas ja malgranda.

11 Rette die, welche (unschuldig) zum Tode geschleppt werden, und die zur Hinrichtung Wankenden – o befreie sie doch!

Savu tiujn, kiujn oni prenis por mortigi, Kaj ne fortiriĝu de tiuj, kiuj estas kondamnitaj al morto.

12 Wolltest du sagen: »Wir haben ja nichts davon gewußt«: wird nicht er, der die Herzen wägt, es durchschauen und er, der deine Seele beobachtet, es wissen? Ja, er wird jedem nach seinem Tun vergelten.

Se vi diras: Ni tion ne sciis, La esploranto de koroj ja komprenas, Kaj la gardanto de via animo ja scias, Kaj Li redonas al homo laŭ liaj faroj.

13 Iß Honig, mein Sohn, denn er ist gesund, und Honigseim schmeckt deinem Gaumen süß.

Manĝu, mia filo, mielon, ĉar ĝi estas bona; Kaj la mieltavolo estas dolĉa por via gorĝo;

14 Ebenso heilsam erachte die Weisheit für deine Seele! Hast du sie erlangt, so ist eine Zukunft (für dich) vorhanden, und deine Hoffnung wird nicht zuschanden werden.

Tia estas por via animo la sciado de saĝo, se vi ĝin trovis, Kaj ekzistas estonteco, kaj via espero ne pereos.

15 Belaure nicht, du Gottloser, die Wohnung des Gerechten und verstöre seine Lagerstätte nicht!

Ne insidu, ho malvirtulo, kontraŭ la domo de virtulo; Ne ataku lian ripozejon;

16 Denn siebenmal fällt der Gerechte und steht wieder auf, die Gottlosen aber stürzen nieder im Unglück.

Ĉar sep fojojn virtulo falos, kaj tamen leviĝos; Sed malvirtuloj implikiĝas en la malfeliĉo.

17 Wenn dein Feind zu Fall kommt, so freue dich nicht, und wenn er strauchelt, so frohlocke dein Herz nicht,

Kiam falas via malamiko, ne ĝoju, Kaj ĉe lia malfeliĉo via koro ne plezuriĝu;

18 damit der HERR es nicht sieht und Mißfallen empfindet und seinen Zorn von ihm weg (gegen dich) wendet.

Ĉar eble la Eternulo vidos, kaj tio ne plaĉos al Li, Kaj Li returnos de li Sian koleron.

19 Erhitze dich nicht über die Übeltäter, ereifere dich nicht über die Gottlosen!

Ne koleru kontraŭ malbonfarantoj, Kaj ne enviu la malvirtulojn;

20 Denn für den Bösen gibt es keine Zukunft, und die Leuchte der Gottlosen erlischt.

Ĉar la malbonulo ne havos estontecon; La lumilo de malvirtuloj estingiĝos.

21 Mein Sohn, fürchte den HERRN und den König und laß dich nicht mit Mißvergnügten ein!

Timu, mia filo, la Eternulon kaj la reĝon; Kun ribeluloj ne komunikiĝu.

22 Denn plötzlich bricht das Verderben über sie herein, und der Untergang der Mißvergnügten kommt unvermutet.

Ĉar subite venos ilia pereo; Kaj kiu scias, kiam venos la puno de ambaŭ?

23 Auch die folgenden Sprüche stammen von Weisen: In einer Rechtssache die Person ansehen, ist ein übel Ding.

Ankaŭ ĉi tio estas vortoj de saĝuloj: Konsideri personojn ĉe juĝado estas ne bone.

24 Wer zu dem Schuldigen sagt: »Du bist im Recht«, den verwünschen die Völker, verfluchen die Völkerschaften;

Kiu diras al malvirtulo: Vi estas virtulo, Tiun malbenos popoloj, tiun malamos gentoj.

25 aber denen, die gerecht entscheiden, ergeht es gut, und reicher Segen wird ihnen zuteil.

Sed kiuj faras riproĉojn, tiuj plaĉas, Kaj sur ilin venos bona beno.

26 Wie ein Kuß auf die Lippen ist eine treffende Antwort.

Kiu respondas ĝustajn vortojn, Tiu kisas per la lipoj.

27 Besorge (zunächst) deine Obliegenheiten draußen und verrichte deine Arbeit auf dem Felde; darnach magst du dir einen (eigenen) Hausstand gründen.

Plenumu vian laboron ekstere, Pretigu ĉion sur via kampo; Kaj poste aranĝu vian domon.

28 Tritt nicht als falscher Zeuge gegen einen andern auf und richte keine Täuschung mit deinen Lippen an.

Ne atestu sen kaŭzo kontraŭ via proksimulo; Ĉu vi trompus per via buŝo?

29 Sage nicht: »Wie er mir getan hat, so will ich ihm wieder tun: ich will dem Manne nach seinem Tun vergelten.«

Ne diru: Kiel li agis kontraŭ mi, tiel mi agos kontraŭ li; Mi redonos al la homo laŭ lia faro.

30 Am Acker eines faulen Mannes kam ich vorüber und am Weinberg eines unverständigen Menschen;

Mi pasis tra kampo de homo maldiligenta Kaj tra vinberĝardeno de sensaĝulo;

31 und siehe da: er war ganz mit Disteln überwachsen, seine Oberfläche mit Unkraut bedeckt und seine Steinmauer eingestürzt.

Kaj jen ĉie elkreskis urtiko, Ĉio estas kovrita de dornoj, Kaj la ŝtona muro estas detruita.

32 Als ich das sah, nahm ich es mir zu Herzen, ich beachtete es und ließ es mir zur Lehre dienen:

Kaj kiam mi vidis, mi prenis ĝin en mian koron, Mi rigardis, kaj ricevis instruon:

33 »Noch ein wenig Schlaf, noch ein wenig Schlummer, noch ein wenig die Hände falten, um auszuruhen!«

Iom da dormo, iom da dormeto, Iom da kunmeto de la manoj por kuŝado;

34 So kommt denn die Armut im Eilschritt über dich und der Mangel über dich wie ein gewappneter Mann.

Kaj venos via malriĉeco kiel rabisto, Kaj via senhaveco kiel viro armita.