Sprueche 20

1 Der Wein ist ein Spötter, der Rauschtrank ein Lärmmacher, und keiner, der von ihm taumelt, ist weise. –

Wino [jest] szydercą, mocny trunek – wrzaskliwy, a każdy, kto zostaje zwiedziony przez nie, jest niemądry.

2 Des Königs Drohen ist wie das Knurren eines Löwen; wer ihn zum Zorn reizt, frevelt gegen sein Leben. –

Strach, [który budzi] król, jest jak ryk lwa; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko swojej duszy.

3 Ehrenvoll ist es für den Mann, vom Streit fernzubleiben; jeder Narr aber fängt Händel an. –

Zaprzestać sporu jest zaszczytem dla człowieka, ale [każdy] głupiec się w niego wdaje.

4 Mit Eintritt des Herbstes mag der Faule nicht pflügen; wenn er dann in der Erntezeit (nach Früchten) verlangt, so ist nichts da. –

Leniwy nie orze z powodu zimna; dlatego będzie żebrać we żniwa, ale nic nie [otrzyma].

5 Ein tiefes Wasser sind die Pläne im Herzen eines Menschen, aber ein kluger Mann weiß sie doch zu schöpfen. –

Rada w sercu człowieka jest jak głęboka woda, lecz człowiek roztropny zaczerpnie jej.

6 Viele Menschen werden gütige Leute genannt, aber einen wirklich treuen Mann – wer findet den? –

Większość ludzi przechwala się swoją dobrocią, ale wiernego człowieka któż znajdzie?

7 Wer in seiner Unsträflichkeit als gerechter Mann wandelt: wohl seinen Kindern nach ihm! –

Sprawiedliwy postępuje uczciwie, błogosławione [są] po nim jego dzieci.

8 Ein König, der auf dem Richterstuhl sitzt, macht, mit seinen Augen sichtend, alles Böse ausfindig. –

Król siedzący na swoim sędziowskim tronie rozprasza swoimi oczami wszelkie zło.

9 Wer darf sagen: »Ich habe mein Herz unbefleckt erhalten, ich bin rein von Sünde geblieben«? –

Któż może powiedzieć: Oczyściłem swoje serce, jestem czysty od swego grzechu?

10 Zweierlei Gewicht und zweierlei Maß, die sind alle beide dem HERRN ein Greuel. –

Dwojakie odważniki i dwojaka miara – obydwa budzą odrazę w PANU.

11 Schon ein Kind gibt durch sein Tun zu erkennen, ob seine Sinnesart lauter und aufrichtig ist. –

Nawet dziecko poznaje się po uczynkach, czy jego czyn jest czysty i prawy.

12 Ein hörendes Ohr und ein sehendes Auge, die hat der HERR alle beide geschaffen. –

Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, oba uczynił PAN.

13 Liebe den Schlaf nicht, sonst verarmst du; halte die Augen offen, so wirst du satt zu essen haben. –

Nie kochaj spania, byś nie zubożał; otwórz oczy, a nasycisz się chlebem.

14 »Schlecht, schlecht!« sagt der Käufer; wenn er aber weggeht, dann lacht er sich ins Fäustchen. –

[To] liche, [to] liche, mówi kupujący, ale chwali się, gdy odchodzi.

15 Mögen auch Gold und Korallen in Fülle vorhanden sein: das kostbarste Gerät sind doch einsichtsvolle Lippen. –

Istnieje złoto i obfitość pereł, ale wargi rozumne są kosztownym klejnotem.

16 Nimm ihm seinen Rock, denn er hat für einen andern gebürgt; um fremder Leute willen pfände ihn aus. –

Zabierz szatę tego, [który ręczył] za obcego, a od tego, [który ręczył] za cudzą kobietę, zabierz zastaw.

17 Süß schmeckt dem Menschen das durch Betrug erworbene Brot, hinterdrein aber hat er den Mund voll Kies. –

Chleb oszustwa smakuje człowiekowi, ale potem jego usta będą napełnione piaskiem.

18 Pläne kommen durch Beratschlagung zustande; darum führe Krieg (nur) mit kluger Überlegung. –

Zamysły są utwierdzone dzięki radzie, a wojnę prowadź z rozwagą.

19 Geheimnisse verrät, wer als Verleumder umhergeht; darum laß dich nicht ein mit einem, der seine Lippen aufsperrt. –

Plotkarz zdradza tajemnice; dlatego nie zadawaj się z tym, który pochlebia wargami.

20 Wer seinem Vater und seiner Mutter flucht, dessen Leuchte wird zur Zeit tiefster Finsternis erlöschen. –

Kto złorzeczy swemu ojcu albo matce, tego pochodnia zgaśnie w gęstych ciemnościach.

21 Ein Besitz, den man mit Überstürzung gleich im Anfang erlangt hat, wird schließlich ungesegnet sein. –

Dziedzictwo prędko nabyte na początku nie będzie błogosławione na końcu.

22 Sage nicht: »Ich will das Böse vergelten!« Harre auf den HERRN, so wird er dir helfen. –

Nie mów: Odpłacę złem. Czekaj na PANA, a wybawi cię.

23 Zweierlei Gewichtsteine sind dem HERRN ein Greuel, und falsche Waage ist ein übel Ding. –

Dwojakie odważniki budzą odrazę w PANU, a fałszywa waga nie jest dobra.

24 Vom HERRN hängen die Schritte eines jeden ab; der Mensch aber – was versteht der von seinem Wege? –

Od PANA pochodzą drogi człowieka; jakże może człowiek zrozumieć własną drogę?

25 Ein Fallstrick ist es für den Menschen, unbesonnen auszusprechen: »Geweiht!« und erst nach dem Geloben zu überlegen. –

Sidłem dla człowieka jest pożreć to, co święte, i zastanowić się dopiero po złożeniu ślubów.

26 Ein weiser König macht die Frevler ausfindig und läßt den Dreschwagen über sie hingehen. –

Mądry król rozprasza niegodziwych i wywiera na nich zemstę.

27 Eine vom HERRN verliehene Leuchte ist der Geist des Menschen: er durchforscht alle Kammern des Leibes. –

Duch człowieka [jest] pochodnią PANA, [która] bada wszystkie skrytości wnętrza.

28 Liebe und Treue beschirmen den König, und durch Liebe stützt er seinen Thron. –

Miłosierdzie i prawda strzegą króla, a jego tron oparty jest na miłosierdziu.

29 Der Jünglinge Ruhm ist ihre Kraft, und der Greise Schmuck ist das graue Haar. –

Chlubą młodzieńców jest ich siła, a ozdobą starców – sędziwość.

30 Blutige Striemen scheuern das Böse weg, und Schläge säubern die Kammern des Leibes.

Siność ran oczyszcza zło, a razy – głębię wnętrza.