Sprueche 30
1 Dies sind die Worte Agurs, des Sohns Jakes, Lehre und Rede des Mannes Leithiel, Leithiel und Uchal.
Słowa Agura, syna Jake, proroctwo tego człowieka do Itiela, do Itiela i Ukala.
2 Denn ich bin der allernärrischste, und Menschenverstand ist nicht bei mir.
Zaprawdę jestem najgłupszym z ludzi i nie mam ludzkiego rozumu.
3 Ich habe Weisheit nicht gelernet, und was heilig sei, weiß ich nicht.
Ani nie nauczyłem się mądrości, ani nie mam wiedzy o tym, co święty.
4 Wer fähret hinauf gen Himmel und herab? Wer fasset den Wind in seine Hände? Wer bindet die Wasser in ein Kleid? Wer hat alle Enden der Welt gestellet? Wie heißt er und wie heißt sein Sohn? Weißt du das?
Któż wstąpił do nieba i zstąpił? Któż zebrał wiatr w swoje garście? Któż zgarnął wody do [swej] szaty? Któż utwierdził wszystkie krańce ziemi? Jakie [jest] jego imię? A jakie [jest] imię jego syna? Czy wiesz?
5 Alle Worte Gottes sind durchläutert und sind ein Schild denen, die auf ihn trauen.
Każde słowo Boga jest czyste; on [jest] tarczą dla tych, którzy mu ufają.
6 Tue nichts zu seinen Worten, daß er dich nicht strafe, und werdest lügenhaftig erfunden.
Nie dodawaj nic do jego słów, aby cię nie strofował i abyś nie okazał się kłamcą.
7 Zweierlei bitte ich von dir, die wollest du mir nicht weigern, ehe denn ich sterbe;
Proszę cię o dwie rzeczy; nie odmawiaj mi [ich], zanim umrę.
8 Abgötterei und Lügen laß ferne von mir sein; Armut und Reichtum gib mir nicht; laß mich aber mein bescheiden Teil Speise dahinnehmen.
Oddal ode mnie marność i słowo kłamliwe; nie dawaj mi ani ubóstwa, ani bogactwa; żyw mnie odpowiednim dla mnie pokarmem;
9 Ich möchte sonst, wo ich zu satt würde, verleugnen und sagen: Wer ist der HERR? Oder wo ich zu arm würde, möchte ich stehlen und mich an dem Namen meines Gottes vergreifen.
Abym będąc syty, nie zaparł się [ciebie] i nie mówił: Kim jest PAN? Albo zubożawszy, nie kradł i nie brał imienia mego Boga [nadaremnie].
10 Verrate den Knecht nicht gegen seinen HERRN; er möchte dir fluchen und du die Schuld tragen müssest.
Nie oczerniaj sługi przed jego panem, aby ci nie złorzeczył i byś nie okazał się winny.
11 Es ist eine Art, die ihrem Vater flucht und ihre Mutter nicht segnet;
[Jest] pokolenie, które złorzeczy swemu ojcu i nie błogosławi swojej matce.
12 eine Art, die sich rein dünkt und ist doch von ihrem Kot nicht gewaschen;
[Jest] pokolenie, które we własnych oczach jest czyste, lecz nie jest obmyte ze swego plugastwa.
13 eine Art, die ihre Augen hoch trägt und ihre Augenlider emporhält;
[Jest] pokolenie, którego oczy są wyniosłe i powieki wzniesione.
14 eine Art, die Schwerter für Zähne hat, die mit ihren Backenzähnen frißt und verzehret die Elenden im Lande und die Armen unter den Leuten.
[Jest] pokolenie, którego zęby [są jak] miecze, a zęby trzonowe [jak] noże, by pożreć ubogich na ziemi i nędzarzy spośród ludzi.
15 Die Igel hat zwo Töchter: Bring her, bring her! Drei Dinge sind nicht zu sättigen, und das vierte spricht nicht: Es ist genug:
Pijawka ma dwie córki, [które mówią]: Daj, daj. Trzy są rzeczy, które nie mogą się nasycić; cztery, które nie mówią: Dość.
16 die Hölle, der Frauen verschlossene Mutter, die Erde wird nicht Wassers satt, und das Feuer spricht nicht: Es ist genug. (Sheol h7585)
Grób, niepłodne łono, ziemia niesyta wody i ogień, [który] nie mówi: Dość. (Sheol h7585)
17 Ein Auge das den Vater verspottet und verachtet, der Mutter zu gehorchen, das müssen die Raben am Bach aushacken und die jungen Adler fressen.
Oko, [które] wyśmiewa ojca i gardzi posłuszeństwem matce, wydziobią kruki [nad] potokami i wyjedzą orlęta.
18 Drei Dinge sind mir zu wunderlich, und das vierte weiß ich nicht:
Trzy [są] rzeczy dla mnie zbyt zdumiewające, czterech nie znam:
19 des Adlers Weg im Himmel, der Schlangen Weg auf einem Felsen, des Schiffs Weg mitten im Meer und eines Mannes Weg an einer Magd.
Drogi orła w powietrzu, drogi węża na skale, drogi okrętu na środku morza i drogi mężczyzny z młodą kobietą.
20 Also ist auch der Weg der Ehebrecherin; die verschlinget und wischet ihr Maul und spricht: Ich habe kein Übels getan.
Taka [jest] droga kobiety cudzołożnej: je i obciera swoje usta, i mówi: Nie zrobiłam nic złego.
21 Ein Land wird durch dreierlei unruhig, und das vierte mag es nicht ertragen:
Pod trzema rzeczami drży ziemia, czterech nie może znieść:
22 ein Knecht, wenn er König wird; ein Narr, wenn er zu satt ist;
Sługi, kiedy panuje, głupca, kiedy syci się chlebem;
23 eine Feindselige, wenn sie geehelicht wird, und eine Magd, wenn sie ihrer Frauen Erbe wird.
Obmierzłej [kobiety], kiedy wychodzi za mąż, [i] służącej, kiedy dziedziczy po swojej pani.
24 Vier sind klein auf Erden und klüger denn die Weisen:
Cztery są rzeczy najmniejsze na ziemi, jednak mędrsze nad mędrców:
25 die Ameisen, ein schwach Volk, dennoch schaffen sie im Sommer ihre Speise;
Mrówki, lud słaby, a jednak w lecie przygotowują pokarm;
26 Kaninchen, ein schwach Volk, dennoch legt es sein Haus in den Felsen;
Króliki, lud słaby, a jednak budują swój dom w skale;
27 Heuschrecken haben, keinen König, dennoch ziehen sie aus ganz mit Haufen;
Szarańcze nie mają króla, a jednak wszystkie wyruszają chmarą;
28 die Spinne wirkt mit ihren Händen und ist in der Könige Schlössern.
Pająk pracuje rękoma, a bywa w pałacach królewskich.
29 Dreierlei haben einen feinen Gang, und das vierte gehet wohl:
Trzy są rzeczy, które poruszają się wspaniale, cztery kroczą dostojnie:
30 Der Löwe, mächtig unter den Tieren, und kehrt nicht um vor jemand;
Lew, najsilniejszy wśród zwierząt, który przed nikim nie ustępuje;
31 ein Wind von guten Lenden; und ein Widder; und der König, wider den sich niemand darf legen.
Chart i kozioł, i król, przeciw któremu nikt nie powstaje.
32 Hast du genarret und zu hoch gefahren und Böses vorgehabt, so lege die Hand aufs Maul.
Jeśli głupio postąpiłeś, wynosząc się, albo jeśli pomyślałeś źle, [połóż] rękę na ustach.
33 Wenn man Milch stößt, so macht man Butter draus; und wer die Nase hart schneuzet, zwingt Blut heraus; und wer den Zorn reizet, zwingt Hader heraus.
Jak ubijanie mleka daje masło i wycieranie nosa wywołuje krew, tak kto wzbudza gniew, wszczyna kłótnię.
