Sprueche 25

1 Dies sind auch Sprüche Salomos, die hinzugesellt haben die Männer Hiskias, des Königs Judas.

Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.

2 Es ist Gottes Ehre, eine Sache verbergen; aber der Könige Ehre ist's, eine Sache erforschen.

Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.

3 Der Himmel ist hoch und die Erde tief; aber der Könige Herz ist unerforschlich.

Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.

4 Man tue den Schaum vom Silber, so wird ein rein Gefäß draus.

Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.

5 Man tue gottlos Wesen vom Könige, so wird sein Thron mit Gerechtigkeit bestätiget.

Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.

6 Prange nicht vor dem Könige und tritt nicht an den Ort der Großen.

Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;

7 Denn es ist dir besser, daß man zu dir sage: Tritt hie herauf! denn daß du vor dem Fürsten geniedriget wirst, daß deine Augen sehen müssen.

Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.

8 Fahre nicht bald heraus zu zanken; denn was willst du hernach machen, wenn du deinen Nächsten geschändet hast?

Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.

9 Handle deine Sache mit deinem Nächsten und offenbare nicht eines andern Heimlichkeit,

Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;

10 auf daß dir's nicht übel spreche, der es höret, und dein böses Gerücht nimmer ablasse.

By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.

11 Ein Wort, geredet zu seiner Zeit, ist wie güldene Äpfel in silbernen Schalen.

Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.

12 Wer einen Weisen straft, der ihm gehorcht, das ist wie ein gülden Stirnband und gülden Halsband.

Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.

13 Wie die Kälte des Schnees zur Zeit der Ernte, so ist ein getreuer Bote dem, der ihn gesandt hat und erquickt seines HERRN Seele.

Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.

14 Wer viel geredet und hält nicht, der ist wie Wolken und Wind ohne Regen.

Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.

15 Durch Geduld wird ein Fürst versöhnet, und eine linde Zunge bricht die Härtigkeit.

Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.

16 Findest du Honig, so iß sein genug, daß du nicht zu satt werdest und speiest ihn aus.

Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.

17 Entzeuch deinen Fuß vom Hause deines Nächsten, er möchte dein überdrüssig und dir gram werden.

Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.

18 Wer wider seinen Nächsten falsch Zeugnis redet, der ist ein Spieß, Schwert und scharfer Pfeil.

Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.

19 Die Hoffnung des Verächters zur Zeit der Not ist wie ein fauler Zahn und gleitender Fuß.

Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.

20 Wer einem bösen Herzen Lieder singet, das ist wie ein zerrissen Kleid im Winter und Essig auf der Kreide.

Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.

21 Hungert deinen Feind, so speise ihn mit Brot; dürstet ihn, so tränke ihn mit Wasser.

Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;

22 Denn du wirst Kohlen auf sein Haupt häufen; und der HERR wird dir's vergelten.

Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.

23 Der Nordwind bringet Ungewitter, und die heimliche Zunge macht sauer Angesicht.

Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.

24 Es ist besser im Winkel auf dem Dache sitzen denn bei einem zänkischen Weibe in einem Hause beisammen.

Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.

25 Ein gut Gerücht aus fernen Landen in wie kalt Wasser einer durstigen Seele.

Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.

26 Ein Gerechter, der vor einem Gottlosen fällt, ist wie ein trüber Brunnen und verderbte Quelle.

Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.

27 Wer zu viel Honig isset, das ist nicht gut; und wer schwere Dinge forschet, dem wird's zu schwer.

Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.

28 Ein Mann, der seinen Geist nicht halten kann, ist wie eine offene Stadt ohne Mauern.

Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.