Sprueche 22

1 Das Gerücht ist köstlicher denn großer Reichtum und Gunst besser denn Silber und Gold.

نیکنامی برتر از ثروت هنگفت است و محبوبیت گرانبهاتر از طلا و نقره.

2 Reiche und Arme müssen untereinander sein; der HERR hat sie alle gemacht.

دارا و ندار یک وجه مشترک دارند: هر دوی آنها را خداوند آفریده است.

3 Der Witzige siehet das Unglück und verbirgt sich; die Albernen gehen durchhin und werden beschädigt.

شخص زیرک خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید ولی آدم جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌سازد.

4 Wo man leidet in des HERRN Furcht, da ist Reichtum, Ehre und Leben.

ثمرهٔ تواضع و خداترسی، ثروت و احترام و عمر طولانی است.

5 Stacheln und Stricke sind auf dem Wege des Verkehrten; wer aber sich davon fernet, bewahret sein Leben.

راه اشخاص فاسد از خارها و دامها پوشیده است، پس اگر جان خود را دوست داری از رفتن به راه آنها خودداری کن.

6 Wie man einen Knaben gewöhnt, so läßt er nicht davon, wenn er alt wird.

بچه را در راهی که باید برود تربیت کن و او تا آخر عمر از آن منحرف نخواهد شد.

7 Der Reiche herrschet über die Armen, und wer borget, ist des Lehners Knecht.

فقیر اسیر ثروتمند است و قرض گیرنده غلام قرض دهنده.

8 Wer Unrecht säet, der wird Mühe ernten und wird durch die Rute seiner Bosheit umkommen.

هر که ظلم بکارد مصیبت درو خواهد کرد و قدرتش در هم خواهد شکست.

9 Ein gut Auge wird gesegnet; denn er gibt seines Brots den Armen.

شخص سخاوتمندی که غذای خود را با فقرا تقسیم می‌کند، برکت خواهد یافت.

10 Treibe den Spötter aus, so gehet der Zank weg, so höret auf Hader und Schmach.

مسخره کننده را بیرون بینداز تا نزاع و مجادله و فحاشی خاتمه یابد.

11 Wer ein treu Herz und liebliche Rede hat, des Freund ist der König.

اگر کسی پاکی قلب را دوست بدارد و سخنانش دلنشین باشد، حتی پادشاه نیز دوست او خواهد شد.

12 Die Augen des HERRN behüten guten Rat; aber die Worte des Verächters verkehret er.

خداوند آدمهای درستکار را محفوظ نگه می‌دارد، اما نقشه‌های بدکاران را باطل می‌کند.

13 Der Faule spricht: Es ist ein Löwe draußen, ich möchte erwürget werden auf der Gasse.

آدم تنبل در خانه می‌ماند و می‌گوید: «اگر بیرون بروم شیر مرا می‌خورد.»

14 Der Huren Mund ist eine tiefe Grube; wem der HERR ungnädig ist, der fället drein.

سخنان زن بدکار مانند یک دام خطرناک است و هر که مورد غضب خداوند باشد در آن می‌افتد.

15 Torheit steckt dem Knaben im Herzen; aber die Rute der Zucht wird sie ferne von ihm treiben.

حماقت در وجود کودک نهفته است، ولی چوب تأدیب آن را از او بیرون می‌کند.

16 Wer dem Armen unrecht tut, daß seines Guts viel werde, der wird auch einem Reichen geben und mangeln.

کسی که به خاطر نفع خودش به فقرا ظلم کند و به ثروتمندان هدیه دهد، عاقبت گرفتار فقر خواهد شد.

17 Neige deine Ohren und höre die Worte der Weisen und nimm zu Herzen meine Lehre.

به این سخنان مردان حکیم که به تو یاد می‌دهم گوش فرا ده و با تمام وجود از آنها پیروی کن؛

18 Denn es wird dir sanft tun, wo du sie wirst bei dir behalten, und werden miteinander durch deinen Mund wohl geraten,

زیرا حفظ کردن آنها در دل و قرار دادن آنها بر زبان، کار پسندیده‌ای است.

19 daß deine Hoffnung sei auf den HERRN. Ich muß dich solches täglich erinnern dir zu gut.

این سخنان را امروز به تو تعلیم می‌دهم تا اعتماد تو بر خداوند باشد.

20 Hab ich dir's nicht mannigfaltiglich vorgeschrieben mit Raten und Lehren,

این کلمات گزیده را که مملو از حکمت و اندرز است، برای تو نوشته‌ام

21 daß ich dir zeigete einen gewissen Grund der Wahrheit, daß du recht antworten könntest denen, die dich senden?

تا حقیقت را آنچنان که هست به تو یاد دهم و تو نیز آن را به کسانی که از تو سؤال می‌کنند، بیاموزی.

22 Beraube den Armen nicht, ob er wohl arm ist, und unterdrücke den Elenden nicht im Tor;

اموال شخص فقیر را که حامی ندارند، غارت نکن و حق بیچارگان را در دادگاه پایمال ننما؛

23 denn der HERR wird ihre Sache handeln und wird ihre Untertreter untertreten.

زیرا خداوند به داد ایشان خواهد رسید و کسانی را که به ایشان ظلم کرده‌اند به سزای اعمالشان خواهد رسانید.

24 Geselle dich nicht zum zornigen Mann und halte dich nicht zu einem grimmigen Mann;

با اشخاص تندخو که زود خشمگین می‌شوند معاشرت نکن،

25 du möchtest seinen Weg lernen und deiner Seele Ärgernis empfahen.

مبادا مثل آنها شوی و زندگی خود را تباه کنی.

26 Sei nicht bei denen, die ihre Hand verhaften und für Schuld Bürge werden;

ضامن دیگری نشو و تعهد نکن که او قرض خود را پس خواهد داد،

27 denn wo du es nicht hast zu bezahlen, so wird man dir dein Bett unter dir wegnehmen.

زیرا اگر مجبور به پرداخت قرض او شوی و نتوانی آن را بپردازی، رختخوابت را از زیرت بیرون می‌کشند.

28 Treibe nicht zurück die vorigen Grenzen, die deine Väter gemacht haben!

حدود ملک خود را که اجدادت از قدیم آن را تعیین کرده‌اند، به نفع خود تغییر نده.

29 Siehest du einen Mann endelich in seinem Geschäfte, der wird vor den Königen stehen und wird nicht vor den Unedlen stehen.

اگر کسی در کار خود ماهر باشد، بدان که جزو افراد گمنام نخواهد ماند، بلکه به دربار پادشاهان راه خواهد یافت.