< Sprueche 22 >
1 Das Gerücht ist köstlicher denn großer Reichtum und Gunst besser denn Silber und Gold.
Kokende sango ya malamu ezali malamu koleka kozala na bomengo mingi; lokumu ezali malamu koleka palata mpe wolo.
2 Reiche und Arme müssen untereinander sein; der HERR hat sie alle gemacht.
Mozwi mpe mobola bazali na likambo moko ya lisanga: ezali Yawe nde azali Mokeli na bango mibale.
3 Der Witzige siehet das Unglück und verbirgt sich; die Albernen gehen durchhin und werden beschädigt.
Moto ya mayele amonaka likama na mosika mpe amibombaka, kasi moto oyo azangi mayele akoleka wana mpe akokutana na pasi.
4 Wo man leidet in des HERRN Furcht, da ist Reichtum, Ehre und Leben.
Komikitisa mpe kotosa Yawe ememaka bozwi, lokumu mpe bomoi.
5 Stacheln und Stricke sind auf dem Wege des Verkehrten; wer aber sich davon fernet, bewahret sein Leben.
Nzela ya bato mabe ezalaka na banzube mpe mitambo, kasi moto oyo abatelaka molimo na ye azalaka mosika na yango.
6 Wie man einen Knaben gewöhnt, so läßt er nicht davon, wenn er alt wird.
Lakisa mwana nzela oyo asengeli kotambola wuta na bomwana na ye; ezala tango akokoma mokolo, akobunga yango te.
7 Der Reiche herrschet über die Armen, und wer borget, ist des Lehners Knecht.
Mozwi azalaka mokonzi ya mobola, mpe modefi azalaka mowumbu ya modefisi.
8 Wer Unrecht säet, der wird Mühe ernten und wird durch die Rute seiner Bosheit umkommen.
Moto oyo alonaka masumu abukaka pasi, mpe makasi ya kanda na ye nyonso ekosuka.
9 Ein gut Auge wird gesegnet; denn er gibt seines Brots den Armen.
Moto oyo akabaka na esengo akopambolama, pamba te akabolaka bilei na ye na mobola.
10 Treibe den Spötter aus, so gehet der Zank weg, so höret auf Hader und Schmach.
Bengana motioli, bongo kowelana, koswana mpe kofingana ekosila.
11 Wer ein treu Herz und liebliche Rede hat, des Freund ist der König.
Moto oyo alingaka kozala peto na motema, oyo ngolu ezalaka na bibebu na ye, mokonzi azalaka molingami na ye.
12 Die Augen des HERRN behüten guten Rat; aber die Worte des Verächters verkehret er.
Miso na Yawe ebatelaka boyebi, kasi akweyisaka maloba ya moto oyo azangi mayele.
13 Der Faule spricht: Es ist ein Löwe draußen, ich möchte erwürget werden auf der Gasse.
Moto ya goyigoyi alobaka: « Nkosi ezali kuna na libanda, ekoboma ngai na kati-kati ya balabala. »
14 Der Huren Mund ist eine tiefe Grube; wem der HERR ungnädig ist, der fället drein.
Monoko ya mwasi ya ndumba ezalaka lokola libulu ya mozindo; moto oyo Yawe asilikeli akweyaka kuna.
15 Torheit steckt dem Knaben im Herzen; aber die Rute der Zucht wird sie ferne von ihm treiben.
Motema ya mwana moke ezalaka na bozoba, bongo fimbu ya pamela elongolaka yango kati na ye.
16 Wer dem Armen unrecht tut, daß seines Guts viel werde, der wird auch einem Reichen geben und mangeln.
Moto oyo anyokolaka mobola mpo ete akoma na bomengo mingi mpe oyo apesaka mozwi bakado bakokweya na bobola.
17 Neige deine Ohren und höre die Worte der Weisen und nimm zu Herzen meine Lehre.
Pesa matoyi mpe yoka toli ya bato ya bwanya, mpe tika ete motema na yo endima mateya na ngai.
18 Denn es wird dir sanft tun, wo du sie wirst bei dir behalten, und werden miteinander durch deinen Mund wohl geraten,
Pamba te ekozala esengo soki obombi yango na motema na yo, mpe soki yango nyonso ezali pene ya bibebu na yo.
19 daß deine Hoffnung sei auf den HERRN. Ich muß dich solches täglich erinnern dir zu gut.
Nateyi yo yango lelo mpo ete elikya na yo ezala kati na Yawe.
20 Hab ich dir's nicht mannigfaltiglich vorgeschrieben mit Raten und Lehren,
Boni, lobi eleki, nakomelaki yo te batoli koleka tuku misato, batoli ya bwanya mpe ya boyebi,
21 daß ich dir zeigete einen gewissen Grund der Wahrheit, daß du recht antworten könntest denen, die dich senden?
batoli oyo epesaka mateya ya solo mpe maloba ya solo mpo ete okoka kozongisa biyano ya solo na moto oyo atindi yo?
22 Beraube den Armen nicht, ob er wohl arm ist, und unterdrücke den Elenden nicht im Tor;
Kobotola te na makasi biloko ya mobola, pamba te azali mobola, konyokola te moto ya pasi na esambiselo,
23 denn der HERR wird ihre Sache handeln und wird ihre Untertreter untertreten.
pamba te Yawe akobundela bango mpe akobebisa bomoi ya bato oyo bakobebisa bomoi na bango.
24 Geselle dich nicht zum zornigen Mann und halte dich nicht zu einem grimmigen Mann;
Kozala molingami te ya moto ya kanda, mpe kosangana te na moto ya motema moto-moto,
25 du möchtest seinen Weg lernen und deiner Seele Ärgernis empfahen.
noki te okoyekola nzela na ye mpe okokangama na motambo na ye.
26 Sei nicht bei denen, die ihre Hand verhaften und für Schuld Bürge werden;
Kozala te na molongo ya bato oyo batombolaka maboko mpo na kondima kofuta baniongo ya bato mosusu,
27 denn wo du es nicht hast zu bezahlen, so wird man dir dein Bett unter dir wegnehmen.
pamba te soki ozali na yo na makoki ya kofuta te, mpo na nini okolinga ete babotola ata mbeto na yo ya kolala?
28 Treibe nicht zurück die vorigen Grenzen, die deine Väter gemacht haben!
Kozongisa na sima te mondelo ya kala oyo batata na yo bakataki.
29 Siehest du einen Mann endelich in seinem Geschäfte, der wird vor den Königen stehen und wird nicht vor den Unedlen stehen.
Osila komona moto oyo ayebi mosala na ye malamu? Akosala kaka liboso ya bakonzi, akosala te liboso ya bato ya molili.