Sprueche 1
1 Sprüche Salomos, des Sohnes Davids, des Königs von Israel,
Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
2 daß man Weisheit und Zucht begreife, Verständnis gewinne verständiger Reden,
Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
3 daß man Zucht annehme, welche klug macht, Gerechtigkeit und Sinn für das Rechte und Geradheit,
Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 daß den Unerfahrenen Gescheidheit zu teil werde, dem Jüngling Erkenntnis und Umsicht, -
Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
5 durch Hören mehrt der Weise sein Wissen, und gewinnt, wer verständig ist, den rechten Weg -
Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
6 daß man Rede in Sprüchen und Bildern verstehe, die Worte von Weisen und ihre Rätsel.
Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
7 Die Furcht Jahwes ist der Anfang der Erkenntnis; Weisheit und Zucht wird von den Narren verachtet.
Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
8 Gehorche, mein Sohn, der Zucht deines Vaters und verwirf nicht die Weisung deiner Mutter!
Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
9 Denn ein lieblicher Kranz sind sie für dein Haupt, und ein Kettenschmuck an deinem Halse.
Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
10 Mein Sohn, wenn dich die bösen Buben locken, so folge nicht.
Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
11 Wenn sie sagen: Gehe mit uns! Wir wollen auf Blut lauern, dem Unschuldigen ohne Ursache nachstellen;
Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
12 wir wollen sie wie die Unterwelt lebendig verschlingen und die Schuldlosen gleich denen, die in die Grube hinabfahren. (Sheol h7585)
Pożremy ich żywcem jak grób, całych, jak zstępujących do dołu; (Sheol h7585)
13 Allerlei kostbares Gut wollen wir gewinnen, wollen unsere Häuser mit Raube füllen.
Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
14 Du sollst gleichen Anteil mit uns haben; wir alle wollen einen Beutel führen! -
Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
15 mein Sohn, so wandle nicht des Wegs mit ihnen, halte deinen Fuß von ihrem Pfade zurück.
Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
16 Denn ihre Füße laufen zum Bösen und eilen, Blut zu vergießen.
Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
17 Denn vergeblich ist das Netz ausgespannt vor den Augen aller Geflügelten.
Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
18 Jene aber lauern auf ihr eigenes Blut, stellen ihrem eigenen Leben nach.
Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
19 Also ergeht es allen, die nach ungerechtem Gewinne trachten, daß ihr Trachten ihnen das Leben nimmt.
Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
20 Der Weisheit Rufe ertönen auf der Gasse, auf den freien Plätzen läßt sie ihre Stimme erschallen.
Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
21 An der Ecke lärmender Straßen ruft sie; an den Eingängen der Thore, überall in der Stadt redet sie ihre Worte:
Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
22 Wie lange wollt ihr Einfältigen Einfalt lieben, und wie lange wollen die Spötter Lust zum Spotten haben, und die Thoren Erkenntnis hassen?
Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
23 Kehrt euch zu meiner Rüge, so will ich euch meinen Geist sprudeln lassen, will euch meine Worte kund thun.
Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
24 Weil ich denn rief, und ihr euch weigertet, ich meine Hand ausstreckte, und niemand darauf achtete,
Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
25 ihr vielmehr allen meinen Rat in den Wind schlugt und meiner Rüge nicht folgtet,
Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
26 so will auch ich bei eurem Unglücke lachen, will spotten, wenn Schrecken über euch kommt,
Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
27 wenn einem Ungewitter gleich Schrecken über euch kommt, und euer Unglück wie ein Sturmwind heranzieht, wenn Not und Drangsal über euch kommen.
Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
28 Alsdann werden sie mich rufen, aber ich werde nicht antworten; sie werden mich suchen, aber nicht finden.
Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
29 Darum, daß sie Erkenntnis haßten und sich nicht für die Furcht Jahwes entschieden,
Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
30 von meinem Rate nichts wissen wollten, alle meine Rüge verschmähten:
Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
31 So sollen sie von den Früchten ihres Wandels zehren und sich an ihren eigenen Entschließungen satt essen.
Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
32 Denn ihr eignes Widerstreben bringt die Einfältigen um, und ihre eigne Sorglosigkeit richtet die Thoren zu Grunde.
Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
33 Wer aber mir gehorcht, wird sicher wohnen und wohlgemut sein, ledig aller Furcht vor Unheil.
[Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
