Sprueche 1
1 Die Sprüche Salomos, des Davidssohnes und Herrschers über Israel,
Przypowieści Salomona, syna Dawidowego, króla Izraelskiego,
2 sind dazu da, daß man Charakter und Weisheit würdige und kluge Worte wohl verstehe
Dla poznania mądrości i ćwiczenia, ku wyrozumieniu powieści roztropnych;
3 und Zucht und Anstand lerne, was recht und rechtlich, ehrlich sei,
Dla pojęcia ćwiczenia w rozumie, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 daß Bildung Unerfahrene empfangen und daß die Jugend Lebenskunst erlerne.
Dla podania prostakom ostrożności, młodemu umiejętności, i opatrzności.
5 Vernimmt ein Weiser sie, so kann er seine Rede fesselnder gestalten; ein kluger Mann kann sich die richtige Belehrung sichern.
Tych gdy mądry słuchać będzie, przybędzie mu nauki, a roztropny w radach opatrzniejszy będzie,
6 Er kann das Gleichnis und den Sinnspruch faßlicher gestalten, wie auch der Weisen Worte, ihre dunklen Reden. -
Aby zrozumiał przypowieści, i wykłady ich, słowa mądrych i zagadki ich.
7 Die Furcht des Herrn ist Anfang der Erkenntnis, Weisheit, Bildung. Nur Toren sind's, die sie verachten.
Bojaźń Pańska jest początkiem umiejętności; ale głupi mądrością i ćwiczeniem gardzą.
8 Der väterlichen Zucht, mein Sohn, gehorche! Der Mutter Mahnung achte nicht gering!
Słuchaj, synu mój! ćwiczenia ojca twego, a nie opuszczaj nauki matki twojej.
9 Sie zieren wie ein Kranz dein Haupt und deinen Hals wie Kettenschmuck.
Bo to przyda wdzięczności głowie twojej, i będzie łańcuchem kosztownym szyi twojej.
10 Mein Sohn, wenn dich Verbrecher locken, folg ihnen nicht!
Synu mój! jeżliby cię namawiali grzesznicy, nie przyzwalaj.
11 Wenn sie dir sagen: "Halt's mit uns! Wir haben einen Anschlag gegen einen Menschen vor; wir wollen ungefährdet im Versteck Arglosen auflauern.
Jeźlićby rzekli: Pójdź z nami, czyhajmy na krew, zasadźmy się na niewinnego bez przyczyny;
12 Wir wollen selbst am Leben bleiben und sie verschlingen gleich der Unterwelt, mit Haut und Haar als solche, die zur Grube fahren. (Sheol h7585)
Pożremyż ich żywo, jako grób, a całkiem, jako zstępujących w dół; (Sheol h7585)
13 Und wir gewinnen alles mögliche kostbare Gut und füllen unsere Häuser mit dem Raub.
Wszelkiej majętności kosztownej nabędziemy, napełnimy domy nasze korzyścią;
14 Du darfst auch mit uns teilen; wir alle haben einen Beutel."
Rzuć między nas los twój; mieszek jeden wszyscy mieć będziemy.
15 Mein Sohn, geh nicht auf einem Weg mit ihnen! Halt deinen Fuß von ihren Pfaden fern!
Synu mójâ nie chodźże z nimi w drogę; zawściągnij nogi twojej od ścieżek ich.
16 Denn ihre Füße laufen dem Verderben zu und eilen blutigem Tod entgegen.
Albowiem nogi ich ku złemu bieżą, i spieszą się na wylanie krwi.
17 Vergeblich wird man Netze spannen vor den Blicken der beschwingten Vögel;
Bo jako próżno zastawiają sieci przed oczyma wszelkiego ptaka skrzydlastego:
18 sie aber lauern auf ihr eigen Blut und stellen sich selbst nach dem Leben.
Tak i ci na krew swoję czyhają, a zasadzają się na duszę swoję.
19 So ist das Schicksal eines jeden, der auf unrechten Gewinn ausgeht. Er bringt ihn um sein Leben.
Takieć są ścieszki każdego czyhającego na zysk, który duszę pana swego odbiera.
20 Auf Straßen ruft die Weisheit; auf Plätzen ruft sie laut.
Mądrość na dworzu woła, głos swój na ulicach wydaje.
21 Hoch oben auf den Mauern predigt sie, an Stadttoren; vor aller Welt nimmt sie das Wort:
W największym zgiełku woła, u wrót bram, w miastach powieści swoje opowiada, mówiąc:
22 "Wie lange liebt ihr Toren noch Betörung, gefällt den Dünkelhaften Spott und hassen Toren Einsicht?
Prostacy! dokądże się kochać będziecie w prostocie? a naśmiewcy pośmiewisko miłować będziecie? a głupi nienawidzieć umiejętności będziecie?
23 Ihr kommt auf meine Mahnrede zurück. Fürwahr, ich sag euch unumwunden, was ich auf dem Herzen habe. Ich tue meine Warnungen euch kund.
Nawróćcież się na karanie moje; oto wam wydam ducha mojego, a podam wam do znajomości słowa moje.
24 Ich rief; ihr aber wolltet nicht; ich winkte euch, und niemand gab drauf acht.
Ponieważem wołała, a nie chcieliście; wyciągałam rękę moję, a nie był, ktoby uważał;
25 Ihr schluget meinen Ratschlag in den Wind und mochtet meine Rüge nicht.
Owszem odrzuciliście wszystkę radę moję, a karności mojej nie chcieliście przyjąć;
26 So lache ich bei eurem Unglück nur und spotte, wenn euch Angst befällt,
Przetoż ja w zginieniu waszem śmiać się będę, będę z was szydziła, gdy przyjdzie, czego się strachacie.
27 wenn wie ein Ungewitter euer Schrecken kommt, einherfährt gleich dem Sturmwind euer Unglück und Not und Drangsal euch befällt.
Gdy przyjdzie jako spustoszenie, czego się strachacie, i gdy zginienie wasze przypadnie jako wicher, gdy przyjdzie na was ucisk i utrapienie;
28 Dann rufen sie mich an; ich gebe keine Antwort. Sie suchen, aber finden mich nicht mehr.
Tedy mię wzywać będą, a nie nie wysłucham; szukać mię będą z poranku, a nie znajdą mię.
29 Erkenntnis haben sie gehaßt und nach der Furcht des Herren nicht gefragt,
Przeto, iż mieli w nienawiści umiejętność, a bojaźni Pańskiej nie obrali sobie,
30 sie wollten nichts von meinem Rate wissen, und meine Rüge haben sie verschmäht.
Ani przestawali na radzie mijej, ale gardzili wszelką karnością moją:
31 So mögen sie denn ihres Handels Frucht genießen, sich sättigen mit dem, was sie sich selbst bereitet!
Przetoż będą używać owocu dróg swoich, a radami swemi nasyceni będą.
32 Ihr Fehlgehn bringt sie, diese Dummen, um; Sorglosigkeit vernichtet diese Toren.
Bo odwrócenie prostaków pozabija ich, a szczęście głupich wytraci ich.
33 Wer aber mir gehorcht, der kann in Ruhe wohnen und unbesorgt vor Unheilsschrecken sein."
Ale kto mię słucha, bezpiecznie mieszkać będzie, a będzie wolny od strachu złych rzeczy.
