Matthaeus 5
1 Als er aber die Volksmengen sah, stieg er auf den Berg; und als er sich gesetzt hatte, traten seine Jünger zu ihm.
यीशु भिड़ा जो दिखीकरी, पाहड़े पर थोड़ा उपर चली गिया, कने उना जो शिक्षा देणे तांई ओथु बेई गिया तां उदे चेले उदे बाल आये।
2 Und er tat seinen Mund auf, lehrte sie und sprach:
कने उना जो शिक्षा देणी शुरू किती:
3 Glückselig die Armen im Geiste, denn ihrer ist das Reich der Himmel.
“धन्य न सै लोक, जड़े मने दे दीन न जिना जो परमेश्वर दी जरुरतां दा ऐहसास है, क्योंकि स्वर्गे दा राज्य उना दा ही है।
4 Glückselig die Trauernden, denn sie werden getröstet werden.
धन्य न सै लोक, जड़े शोक करदे न, क्योंकि परमेश्वरे उना जो शांती देणी।
5 Glückselig die Sanftmütigen, denn sie werden das Land ererben.
धन्य न सै लोक, जड़े नम्र न, क्योंकि धरती उना दी होणी है।
6 Glückselig die nach der Gerechtigkeit hungern und dürsten, denn sie werden gesättigt werden.
धन्य न सै लोक, जड़े धार्मिकता ने जिन्दगी जिणे दी सच्ची भूख प्यास रखदे न, क्योंकि परमेश्वरे उना जो रजांणा है।
7 Glückselig die Barmherzigen, denn ihnen wird Barmherzigkeit widerfahren.
धन्य न सै लोक जड़े दयालु न, क्योंकि परमेश्वरे उना पर दया करणी।
8 Glückselig die reinen Herzens sind, [W. die Reinen im [von] Herzen] denn sie werden Gott schauen.
धन्य न सै लोक, जिना दे मन साफ न, क्योंकि उना परमेश्वरे जो दिखणा।
9 Glückselig die Friedensstifter, denn sie werden Söhne Gottes heißen.
धन्य न सै लोक, जड़े इकी दुज्जे दा मेल कराणे बाले न, क्योंकि उना जो परमेश्वरे दा पुत्र बोलया जाणा।
10 Glückselig die um Gerechtigkeit willen Verfolgten, denn ihrer ist das Reich der Himmel.
धन्य न सै लोक, जड़े धर्मे दे कम्म करणे दिया बजा ने सताऐ जांदे न, क्योंकि स्वर्गे दा राज्य उना दा ही है।
11 Glückselig seid ihr, wenn sie euch schmähen und verfolgen und jedes böse Wort lügnerisch wider euch reden werden um meinetwillen.
धन्य न तुसां, जालू माणुऐ मेरिया बजा ने तुहाड़ी निन्दा करणी कने तुसां जो सताणा क्योंकि तुसां मेरे चेले न कने झूठ बोली-बोली करी तुहाड़े खिलाफ हर तरां दियां बुरियाँ गल्लां बोलगे।
12 Freuet euch und frohlocket, denn euer Lohn ist groß in den Himmeln; denn also haben sie die Propheten verfolgt, die vor euch waren.
तालू तुसां खुश कने मगन होनयो क्योंकि तुहाड़े तांई स्वर्गे च बडा इनाम है। इस तांई कि जड़े बड़े बकते पहले परमेश्वरे दा संदेश देणेबाले थे उना जो भी इयां ही सताया था।
13 Ihr seid das Salz der Erde; wenn aber das Salz kraftlos [O. fade] geworden ist, womit soll es gesalzen werden? Es taugt zu nichts mehr, als hinausgeworfen und von den Menschen zertreten zu werden.
तुसां धरतिया पर लोकां तांई लूँणे सांई न; पर अगर लूँणे दा स्वाद बिगड़ी जा, तां फिरी सै कुसा चिजा ने लूँणका करणा? फिरी सै कुसी कम्मे दा नी है, सिर्फ इसी तांई कि इसयो बार सुटी दिया ताकि माणुआं दे पैरा हेठ ओए।
14 Ihr seid das Licht der Welt; eine Stadt, die oben auf einem Berge liegt, kann nicht verborgen sein.
तुसां पुरे संसारे तांई ज्योति न। जड़ा शेहर पाहड़े पर बस्या है, सै कदी छुपी नी सकदा।
15 Man zündet auch nicht eine Lampe an und setzt sie unter den Scheffel sondern auf das Lampengestell, und sie leuchtet allen, die im Hause sind.
कने लोक दिय्या बाली करी टोकरुऐ हेठ नी रखदे न, पर उसयो उपर धारिया पर रखदे न, ताकि घरे दे सारे लोकां जो लौ होऐ।
16 Also [d. h. so wie die Lampe in v 15] lasset euer Licht leuchten vor den Menschen, damit sie eure guten [O. rechtschaffenen] Werke sehen und euren Vater, der in den Himmeln ist, verherrlichen.
तियां ही तुहाड़ी लौ भी माणुआं सामणे चमके तां सै तुहाड़े भले कम्मा जो दिखीकरी तुहाड़े पिता दी बड़ाई करन, जड़ा स्वर्गे च है।
17 Wähnet nicht, daß ich gekommen sei, das Gesetz oder die Propheten aufzulösen; ich bin nicht gekommen, aufzulösen, sondern zu erfüllen. [d. h. in ganzer Fülle darzustellen]
ऐ मत समझा कि, मैं मूसा दी व्यवस्था या परमेश्वरे दा संदेश देणेबालयां दिया गल्लां जो खत्म करणा आया है, मैं उना जो खत्म करणा नी, पर उना जो पूरा करणा आया है।
18 Denn wahrlich, ich sage euch: Bis daß der Himmel und die Erde vergehen, soll auch nicht ein Jota oder ein Strichlein von dem Gesetz vergehen, bis alles geschehen ist.
क्योंकि मैं तुसां ने सच्च बोलदा है, कि अम्बर कने धरती खत्म होई जांगे, पर परमेश्वरे दिया व्यवस्था ला कुछ भी, ऐथू दीकर इक बिंदु या मात्रा भी पूरा होयो बिना नी टलनी है। व्यवस्था दियां सारियां भविष्यवाणियाँ पुरियां होणियां न।
19 Wer irgend nun eines dieser geringsten Gebote auflöst und also die Menschen lehrt, wird der Geringste heißen im Reiche der Himmel; wer irgend aber sie tut und lehrt, dieser wird groß heißen im Reiche der Himmel.
इस तांई जड़ा कोई छोटे ला छोटे हुकम चे कुसकी इकी जो भी नी मनगा, कने तियां ही लोकां जो सिखांगा, तां उसयो स्वर्गे दे राज्य च सारयां ला छोटा बोलणा, पर जड़ा कोई उना दा पालन करगा कने उना जो सिखांगा, सिर्फ उसयो ही स्वर्गे च महान बोलणा है।
20 Denn ich sage euch: Wenn nicht eure Gerechtigkeit vorzüglicher ist als die der Schriftgelehrten und Pharisäer, so werdet ihr nicht in das Reich der Himmel eingehen.
मैं तुसां ने बोलदा है, कि अगर तुसां चे कोई स्वर्ग दे राज्य च जाणा चांदा है, तां तुसां जो व्यवस्था जो सिखाणे बाले कने फरीसियां ला बदीकरी परमेश्वरे दी व्यवस्था दा पालन करणा चाईदा।
21 Ihr habt gehört, daß zu den Alten gesagt ist: Du sollst nicht töten; wer aber irgend töten wird, wird dem Gericht verfallen sein.
तुसां सुणया होंणा, व्यवस्था जो सिखाणे बालयां साड़े पूर्वजां जो दसया कि ‘हत्या मत करदे’, कने जड़ा कोई हत्या करगा उसयो यहूदी सभा च सजा मिलणी है।
22 Ich aber sage euch, daß jeder, der seinem Bruder ohne Grund zürnt, dem Gericht verfallen sein wird; wer aber irgend zu seinem Bruder sagt: Raka! [Ein Ausdruck der Verachtung: Tor, Taugenichts] dem Synedrium verfallen sein wird; wer aber irgend sagt: Du Narr! [O. Verrückter; auch: Gottloser] der Hölle des Feuers verfallen sein wird. (Geenna g1067)
पर मैं तुसां जो ऐ बोलदा है, कि जड़ा कोई अपणे भाईऐ पर गुस्सा करगा, उसयो यहूदी सभा च सजा मिलणी: कने जड़ा कोई अपणे भाईऐ जो नकम्मा बोलगा उसयो महासभा च परमेश्वरे सजा देणी; जड़ा कोई अपणे भाईऐ जो निकम्मा कने मुर्ख बोले; उसयो नरके दी अग्गी दी सजा मिलणी। (Geenna g1067)
23 Wenn du nun deine Gabe darbringst zu dem Altar und dich daselbst erinnerst, daß dein Bruder etwas wider dich habe,
इस तांई अगर तू अपणी भेंट चढ़ाणे तांई मंदरे जो लोऐ, कने ओथु तिजो याद ओऐ, कि मेरे भाईऐ दे मने च मेरे तांई कोई शिकायत है,
24 so laß daselbst deine Gabe vor dem Altar und geh zuvor hin, versöhne dich mit deinem Bruder; und dann komm und bringe deine Gabe dar.
तां अपणी भेंट ओथु ही मंदरे दे सामणे छडी दे, कने पेहले जाई करी अपणे भाईये ने मेल मिलाप कर, तां फिरी आई करी अपणी भेंट चढ़ा।
25 Willfahre deiner Gegenpartei [O. deinem [der] Widersacher; wie anderswo] schnell, während du mit ihr auf dem Wege bist; damit nicht etwa die Gegenpartei [O. deinem [der] Widersacher; wie anderswo] dich dem Richter überliefere, und der Richter dich dem Diener überliefere, und du ins Gefängnis geworfen werdest.
कचेरी जांदे बकते रस्ते च ही तू अपणे बिरोधी ने राजीनामा करी ले, ताकि तेरा बिरोधी तिजो न्याय करणे बाले दे हथे ना देई दे, कने न्याय करणे बाला तिजो जेला च पाई दे।
26 Wahrlich, ich sage dir: du wirst nicht von dannen herauskommen, bis du auch den letzten Pfennig [W. Quadrans= 2 Lepta od. 1 Pfennig] bezahlt hast.
मैं तुसां ने सच्च बोलदा है जालू दीकर तू इक-इक पैसा नी भरी दिंगा तालू दीकर तू जेलखाने ला नी छुटी सकदा है।”
27 Ihr habt gehört, daß gesagt ist: Du sollst nicht ehebrechen.
तुसां सुणी बैठयो न कि परमेश्वरे हुकम दितया था, कि व्यभिचार मत करदे।
28 Ich aber sage euch, daß jeder, der ein Weib ansieht, ihrer zu begehren, schon Ehebruch mit ihr begangen hat in seinem Herzen.
पर मैं तुसां ने ऐ बोलदा है, जड़ा कोई कुसा जनानिया जो बुरिया नजरा ने दिखे तां सै अपणे मने च उसा ने व्यभिचार करी बैठा है।
29 Wenn aber dein rechtes Auge dich ärgert, [d. h. dir zum Fallstrick wird] so reiß es aus und wirf es von dir; denn es ist dir nütze, daß eines deiner Glieder umkomme und nicht dein ganzer Leib in die Hölle geworfen werde. (Geenna g1067)
अगर तेरी सजी हख तेरे पाप दी बजा बणे, तां उसा जो कडी करी सट्टी दे; क्योंकि तेरे तांई ऐ ही खरा है कि तेरे अंगा चे इकी दा नाश होई जाऐ ताकि तेरा बाकी शरीर नरक जाणे ला बची जा। (Geenna g1067)
30 Und wenn deine rechte Hand dich ärgert, [d. h. dir zum Fallstrick wird] so haue sie ab und wirf sie von dir; denn es ist dir nütze, daß eines deiner Glieder umkomme und nicht dein ganzer Leib in die Hölle geworfen werde. (Geenna g1067)
कने अगर तेरा सज्जा हथ तेरे पाप करणे दी बजा बणे, तां तू उसयो बडी करी सुटी दे, क्योंकि तेरे तांई ऐ ही खरा है कि तेरे अंगा चे इक हिसा नाश होई जा, ताकि तेरा बाकी शरीर नरक जाणे ला बची जा। (Geenna g1067)
31 Es ist aber gesagt: Wer irgend sein Weib entlassen wird, gebe ihr einen Scheidebrief.
मूसा दिया व्यवस्था च ऐ भी बोलया था, कि जड़ा कोई अपणिया घरे बालिया जो तलाक देणा चांदा है, तां उसा जो तलाकनामा दे।
32 Ich aber sage euch: Wer irgend sein Weib entlassen wird, außer auf Grund von Hurerei, macht, daß sie Ehebruch begeht; und wer irgend eine Entlassene heiratet, begeht Ehebruch.
पर मैं तुसां जो ऐ बोलदा है, कि जड़ा कोई अपणिया घरे बालिया जो व्यभिचार दे सिवा कुसी होरसी बजा ने छडी दे, तां सै उसा ला व्यभिचार करवांदा है; कने जड़ा उसा छडिया ने बियाह करे, सै व्यभिचार करदा है।
33 Wiederum habt ihr gehört, daß zu den Alten gesagt ist: Du sollst nicht fälschlich schwören, du sollst aber dem Herrn deine Eide erfüllen.
फिरी तुसां सुणी बैठयो न, कि व्यवस्था जो सिखाणे बालयां साड़े पूर्वजां बोलया था, झुठियां कसमां मत खांदे, पर परमेश्वरे दे सामणे खादियां अपणियां कसमां जो पुरियां करनयो।
34 Ich aber sage euch: Schwöret überhaupt nicht; weder bei dem Himmel, denn er ist Gottes Thron;
पर मैं तुसां ने ऐ बोलदा है, कि कदी कसम मत खांदे; ना ही स्वर्गे दी, क्योंकि स्वर्ग परमेश्वरे दा सिंहासन है।
35 noch bei der Erde, denn sie ist seiner Füße Schemel; noch bei Jerusalem, denn sie ist des großen Königs Stadt;
ना ही धरतिया दी, क्योंकि सै उदे पैरां दी चौंकी है; कने ना ही यरूशलेम शेहर दी क्योंकि सै महान राजा परमेश्वरे दा शेहर है।
36 noch sollst du bei deinem Haupte schwören, denn du vermagst nicht, ein Haar weiß oder schwarz zu machen.
कने अपणे सरे दी भी कसम मत खांदा क्योंकि तू अपणे इक बाले जो भी ना चिट्टा, कने ना काला करी सकदा है।
37 Es sei aber eure Rede: Ja, ja; nein, nein; was aber mehr ist als dieses, ist aus dem Bösen.
पर तुहाड़ी गल्ल हां दी हां, कने ना दी ना हो; क्योंकि जड़ा कुछ इसला जादा होंदा है, सै शैतान ला होंदा है।
38 Ihr habt gehört, daß gesagt ist: Auge um Auge, und Zahn um Zahn.
फिरी तुसां सुणी बैठयो न कि मूसा दिया व्यवस्था च लिखया है, कि अगर कोई तेरी हखी जो फोड़ी दे तां तुमी उदे बदले च उदी हख फोड़ी दे, कने इयां ही दंद दे बदले दंद तोड़ी दिया।
39 Ich aber sage euch: Widerstehet nicht dem Bösen, sondern wer irgend dich auf deinen rechten Backen schlagen wird, dem biete auch den anderen dar;
पर मैं तुसां ने ऐ बोलदा है, कि तुसां बदला मत लेंदे; पर जड़ा तेरिया सजिया खाडिया पर थपड़ मारे, तां उदे सामणे दुई खाडी भी करी दिया।
40 und dem, der mit dir vor Gericht gehen [O. rechten] und deinen Leibrock [O. dein Unterkleid; so auch später] nehmen will, dem laß auch den Mantel.
कने अगर कोई तिजो पर मुकद्दमा करी के जबरदस्ती तेरा कुरता लेणा चांदा है, तां उसयो अपणिया धोतिया भी लेणा दिया।
41 Und wer irgend dich zwingen wird, eine Meile zu gehen, mit dem geh zwei.
कने कोई रोमी सिपाई तिजो जबरदस्ती ही इक मील भर लेई जांदा है, तां उदे सोगी दो मील चली जा।
42 Gib dem, der dich bittet, und weise den nicht ab, [O. wende dich nicht von dem ab] der von dir borgen will.
कने जड़ा कोई तिजो ला कुछ मंगे, तां उसयो देई दे; कने जड़ा तिजो ला उधार लेंणा चांदा है, उसयो मना मत करदे।
43 Ihr habt gehört, daß gesagt ist: Du sollst deinen Nächsten lieben und deinen Feind hassen.
तुसां सुणी बैठयो न कि व्यवस्था च लिखया है; कि अपणे पड़ोसियां ने प्यार रखा, कने दुश्मणा ने दुशमणी रखा।
44 Ich aber sage euch: Liebet eure Feinde, segnet, die euch fluchen, tut wohl denen, die euch hassen, und betet für die, die euch beleidigen und verfolgen,
पर मैं तुसां ने ऐ बोलदा है, कि अपणे दुशमणा ने प्यार रखा, कने जड़ा तुसां जो सतादां है उस तांई प्राथना करा।
45 damit ihr Söhne eures Vaters seid, der in den Himmeln ist; denn er läßt seine Sonne aufgehen über Böse und Gute und läßt regnen über Gerechte und Ungerechte.
जिसने तुसां अपणे स्वर्गीय पिता दी ओलाद बणना है, क्योंकि सै खरे लोकां कने बुरे लोकां दोना उपर अपणा सूरज निकालदा है, कने धर्मियां कने अधर्मियां दोनो पर बरखा बरसांदा है।
46 Denn wenn ihr liebet, die euch lieben, welchen Lohn habt ihr? Tun nicht auch die Zöllner dasselbe?
क्योंकि अगर तुसां अपणे चाहणे बालयां ने ही प्यार रखन, तां परमेश्वरे तुसां जो फल नी देणा, क्योंकि चुंगी लेंणे बाले भी इयां ही करदे न?
47 Und wenn ihr eure Brüder allein grüßet, was tut ihr Besonderes? Tun nicht auch die von den Nationen dasselbe?
कने अगर तुसां सिर्फ अपणे मसीह भाईंयां जो ही नमस्ते करदे न, तां तुसां दुज्जे लोकां दे बदले कोई बडा कम्म नी करदे न। क्योंकि होर जातियां जड़ियां परमेश्वरे दे हुकमा दा पालन नी करदियां न, सै भी तां इयां ही करदे न?
48 Ihr nun sollt vollkommen sein, wie euer himmlischer Vater vollkommen ist.
इस तांई तुहांजो उना जो प्यार करणा चाईदा जड़े तुहांजो प्यार नी करदे इस तरीके ने तुसां सिद्ध बणा, जियां तुहाड़ा स्वर्गीय पिता सिद्ध है।
