ମାତିଉ 26
1 ଆକେନ୍ ସାପା ବୁଦି ବିଃ ଆଡାକ୍ନେ ଇଡ଼ିଙ୍ଗ୍ ଜିସୁ ସିସ୍ଇଂକେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ
୧ଜୀସୁ ଈ ବାରେ କାତା ରା଼ପ୍ହାନା ତାନି ସୀସୁୟାଁଇଁ ଏଲେଇଚେସି,
2 “ପେ ମ୍ୟା ପେଲେକେ ଉଦାର୍ ପାଣ୍ଡୁଏ ଡିଙ୍ଗ୍ନେ ଆରି ବାର୍ସି ଲେଃକେ । ଆତେନ୍ବେଲା ରେମୁଆଁ ଉଙ୍ଗ୍ଡେ କୁରୁସ୍ ଆଡ଼ାତ୍ରା ଗୁଏନ୍ସା ଅପେଃ ବିଆର୍ଏ ।”
୨“ରୀଇନି ଜେ଼ଚ ପିସ୍ପିଆ଼ନି ପାର୍ବୁ ଆ଼ନେ, ଈଦାଆଁ ମୀରୁ ପୁଞ୍ଜାମାଞ୍ଜେରି, ଇଞ୍ଜାଁ ମାଣ୍ସି ମୀର୍ଏସି ପା଼ସି ମୁଣ୍ତାତା ହା଼ୟାଲି ହେର୍ପିଆ଼ନେସି ।”
3 ଆକେନ୍ ବେଲା ମ୍ନା ଜାଜକ୍ ଆରି ବିନ୍ବିନ୍ ଜିହୁଦି ନେତାଇଂ ମ୍ନା ଜାଜକ୍ କୟାଫାନେ ଡୁଆ ନ୍ନିଆ ରିସିଙ୍ଗ୍ଚେ
୩ଏଚିବେ଼ଲାତା କାଜା ପୂଜେରାଙ୍ଗା ଅ଼ଡ଼େ ଲ଼କୁତି କାଜାରି କୟାପା ଦ଼ରୁଗାଟି କାଜା ପୂଜେରା ଆଂଗେଣିତା ରୁଣ୍ତା ଆ଼ତେରି,
4 ଜିସୁକେ ଚାଲାକିରେ ସାଚେ ବାଗୁଏ ବିଃନ୍ସା ଉପାୟ୍ ତୁର୍ ଆର୍କେ ।
୪ଅ଼ଡ଼େ ଜୀସୁଇଁ ଆସାନା ପା଼ୟାଲି ପାରୁ ପାରୀତେରି;
5 ମାତର୍ ମେଇଂ ବାସଙ୍ଗ୍କେ “ଆକେନ୍ କାମ୍ ନେନେ ପାଣ୍ଡୁଏ କେଲା ଡିଙ୍ଗ୍ନେ ବଲ୍ ଣ୍ଡୁ । ଆତେନ୍ କେଲା ରେମୁଆଁଇଂ ବିତ୍ରେ କିରମର ଡିଙ୍ଗ୍ଏ ।”
୫ସାମା ଏ଼ୱାରି ଏଲେଇଚେରି, “ପାର୍ବୁ ବେ଼ଲାତା ଆ଼ଏ ଇଚିହିଁ ଏଚେ଼ତା ଲ଼କୁ ଗଡ଼୍ହା କିନେରି ।”
6 ମେସୁଆ ଜିସୁ ବେଥନୀନ୍ନିଆ ଅଃସେବାନ୍ ଆଃ କୁଷ୍ଟରଗ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଲେଃକ୍ନେ ଶିମୋନ୍ ଡୁଆ ଲେଃଗେ ।
୬ଜୀସୁ ବେତନିୟାଁତା କାଜା ର଼ଗଗାଟି ସିମନ ଇଜ ତିଞ୍ଜାଲି କୁଗାମାଚାଟି,
7 ଶିମୋନ ଡୁଆ ଜିସୁ ଚଙ୍ଗ୍ଉଗ୍ କଲେ କେଲା ମୁଇଙ୍ଗ୍ ସେଲାମ୍ବୁଏ ମୁଇଙ୍ଗ୍ ତୁଲୁଏ ବିର୍ ଏତେ ଆରେକ୍ନେ ମୁତାନ୍ନିଆ ଜାବର୍ ଦାମ୍ନେ ବାସ୍ନାଚୁ ଆତ୍ନଚେ ଜିସୁନେ ବାଆ ଆଡ଼ାତ୍ରା କିଗ୍ ବିକେ ।
୭ର଼ ଇୟା ର଼ ଗା଼ଜୁତା ହା଼ରେକା ଦାରାଗାଟି ଗାନ୍ଦା ନିୟୁଁ ତାଚାନା ଜୀସୁ ତା଼ର୍ୟୁଁତା ୱା଼କ୍ହେ ।
8 ସିସ୍ଇଂ ଆକେନ୍ କେଚେ ଗିସେଆର୍କେ । ମେଇଂ ଆମେକେ ସାଲ୍ୟାକୁକେ “ଅଃକେନ୍ ଞ୍ଚୁ ମେଁନ୍ସା ନସ୍ଟ ନାରାଡିଙ୍ଗ୍କେ?
୮ସାମା ଏ଼ଦାଆଁ ମେସାନା ସୀସୁୟାଁ କ଼ପା ଆ଼ହାନା ଏଲେଇଚେରି, “ଇଚେକା ଉଜେଏ ଏ଼ନାଆଁତାକି କାର୍ଚୁ?
9 ଏନ୍ ବାସ୍ନାଚୁ ଜାବର୍ ଡାବୁରେ ସ ପାଡିଙ୍ଗ୍ ବାରି ଆତେନ୍ ଡାବୁ ଗରିବ୍ ରେମୁଆଁଇଂକେ ବାଟା ବିଃ ପାଡିଙ୍ଗ୍ ।”
୯ଈଦାଆଁ ହା଼ରେକା ଟାକାୟାଁତାକି ପାର୍ପି ଆ଼ହାନା କା଼କୁଲି ଗାଟାରାକି ହିୟାଲି ଆ଼ତେମା ।”
10 ମେଇଂ ମେଁନେ ବାସଙ୍ଗ୍ଡିଙ୍ଗ୍କେ ଜିସୁ ମ୍ୟାଚେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ଆତେନ୍ ସେଲାମ୍ବୁଏଃକେ ମେଁନ୍ସା ଅଇରାନ୍ ଆଡିଙ୍ଗ୍ ପେଡିଙ୍ଗ୍କେ? ନେଙ୍ଗ୍ଆତ୍ଲା ମେଁ ମୁଇଙ୍ଗ୍ ନିମାଣ୍ଡା ଆରି ସବାକ୍ନେ କାମ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ବକେ ।
୧୦ଜୀସୁ ଏ଼ଦାଆଁ ପୁଞ୍ଜାନା ଏ଼ୱାରାଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ଈ ଇୟାନି ଏ଼ନାଆଁତାକି କସ୍ତ ହୀହିମାଞ୍ଜେରି? ଏ଼ଦି ନାଙ୍ଗେତାକି ହା଼ରେକା ନେହିଁ କାମା କିହାମାନେ ।
11 ଅର୍କିତ୍ ରେମୁଆଁଇଂକେ ପେ କାଲାଆଃ ପେଅବାଏ । ମାତର୍ ଆନେଙ୍ଗ୍ କାଲାଆଃ ପେଅବା ଣ୍ଡୁ ।
୧୧କା଼କୁଲି ଗାଟାରି କା଼ଲେଏ ମୀ ତା଼ଣା ମାନେରି, ସାମା ନା଼ନୁ କା଼ଲେଏ ମୀ ତା଼ଣା ମାନଅଁ ।
12 ନେଙ୍ଗ୍ ଗାଗ୍ଡ଼େ ଆଡ଼ାତ୍ରା ବାସ୍ନାଚୁ କିଗ୍ଚେ ମେଁ ଆନେଙ୍ଗ୍କେ ଗେଃସୁଏଃ ଡିଙ୍ଗ୍ନ୍ସା ଆର୍ମେ ବଗେ ।
୧୨ଇଞ୍ଜାଁ ଏ଼ଦି ନା଼ ଆଙ୍ଗାତା ନ଼କେଏ ନିୟୁଁ ୱା଼କ୍ହାନା ମୁସାଲି ତାକି ନ଼କେଏ ତିୟାରା କିହିମାନେ ।
13 ନେଙ୍ଗ୍ ଆପେକେ ସତ୍ ବାସଙ୍ଗ୍ ଣ୍ତିଙ୍ଗ୍କେ, ସାପା ମଞ୍ଚ୍ପୁର୍ ନ୍ନିଆ ଆଣ୍ଡି ଅରିଆ ଡିଗ୍ ଆକେନ୍ ନିମାଣ୍ଡା କବର୍ ବାସଙ୍ଗ୍ ଅଲେଙ୍ଗ୍ ଆର୍ଏ ଆକେନ୍ ସେଲାମ୍ବୁଏଃଅ ମେଃ ଡିଙ୍ଗ୍ବକେ, ଆମେକେ ମନେ ତ୍ଲାଗ୍ଚେ ମେଁ କାମ୍ ଡିଙ୍ଗ୍କ୍ନେ ଡିଗ୍ ବାସଙ୍ଗ୍ଆର୍ଏ ।”
୧୩ନା଼ନୁ ମିଙ୍ଗେ ସାତା ୱେସିମାଞ୍ଜାଇଁ, ବାରେ ଦାର୍ତିତା ଆମିନି ଟା଼ୟୁତା ଈ ନେହିଁ କାବ୍ରୁ ୱେ଼ପ୍କି ଆ଼ନେ, ଏମ୍ବାଆଁ ଏ଼ ଇୟାନି ଅଣ୍ପାଲି ଏ଼ଦାନି ଈ କାମା ଜିକେଏ ୱେସ୍ପି ଆ଼ନେ ।”
14 ଜିସୁନେ ଗମ୍ବାର୍ ସିସ୍ଇଂବାନ୍ ଇଷ୍କରିୟଥ୍ ଜିହୁଦା ମ୍ନିକ୍ନେ ମୁଇଙ୍ଗ୍ ସିସ୍ ମ୍ନା ଜାଜକ୍ଇଂଡାଗ୍ରା ୱେଚେ ସାଲ୍ୟାକୁକେ
୧୪ଏଚିବେ଼ଲା ବା଼ରଜା଼ଣା ବିତ୍ରାଟି ଇସ୍କାରିୟତ ଜୀହୁଦା ଦ଼ରୁଗାଟାସି କାଜା ପୂଜେରାଙ୍ଗା ତା଼ଣା ହାଜାନା ଏଲେଇଚେସି,
15 “ଜିସୁକେ ଆଃସାଃମ୍ବିଲା ଆନେଙ୍ଗ୍ ମେଃନେ ପେବିଏ?” ମେଇଂ ଆମେକେ ମୁଇଂକୁଡ଼ି ଗୁଆ ରୁପାନେ ଚିର୍ଲା ଡାବୁ ଇସାବ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ ବିକେ ।
୧୫“ନାଙ୍ଗେ ଏ଼ନାଆଁ ହିୟାଦେରି ୱେସ୍ତାଦୁ? ନା଼ନୁ ଜୀସୁଇଁ ଆସ୍ପି କିୟାଇଁ ।” ଏମ୍ବାଟିଏ ଏ଼ୱାରି ଏ଼ୱାଣାକି କଡ଼େଦସ ଗଟା ୱେଣ୍ତି ଟାକାୟାଁ ଏଜିକିହାନା ହୀତେରି ।
16 ଆତେନ୍ ଦିନା ବାନ୍ ଜିସୁକେ ମେଁଇଙ୍ଗ୍ନେ ନ୍ତିନିଆ ଆସା ବିଃନ୍ସା ଜିହୁଦା ଉପାୟ୍ ତୁର୍କେ ।
୧୬ଅ଼ଡ଼େ ଏ଼ ଦିନାଟିଏ ଏ଼ୱାସି ଜୀସୁଇଁ ଏ଼ୱାରିତା଼ଣା ହେର୍ପାଲି ତାକି ପାରୁ ପାରାଲି ମା଼ଟ୍ହେସି ।
17 “ଖମିର ସୁନ୍ୟ ରୁଟି” ପାଣ୍ଡୁଏନେ ପର୍ତୁମ୍ ଦିନା ସିସ୍ଇଂ ପାଙ୍ଗ୍ଚେ ଜିସୁକେ ସାଲ୍ୟାକୁକେ “ନେ ଆଣ୍ଡିଅରିଆ ନାଁ ଆତ୍ଲା ଉଦାର୍ ପାଣ୍ଡୁଏ ବଜି ନେରାଃରେଏ?”
୧୭ଡା଼ୟୁ ପୁଲାଏ଼ୟୁ ଆଣ୍ତାଆତି ରୂଟି ତିନି ପାର୍ବୁତି ତଲିତି ଦିନାତା ସୀସୁୟାଁ ଜୀସୁ ତା଼ଣା ୱା଼ହାନା ୱେଚେରି, “ମା଼ମ୍ବୁ ଆମିନି ଟା଼ୟୁତା ନିଙ୍ଗେତାକି ପିସ୍ପିଆ଼ନି ପାର୍ବୁତି ବ଼ଜି କିନମି ଇଞ୍ଜିଁ ନୀନୁ ଅଣ୍ପିମାଞ୍ଜି?”
18 ଜିସୁ ଉତର୍ ବିକେ “ଇନି ୱେଚେ ଆତେନ୍ ଆୟାକ୍ନେ ରେମୁଆଁକେ ପେବାସଙ୍ଗ୍ଏ ଗୁରୁ ବାସଙ୍ଗ୍ଡିଙ୍ଗ୍କେ ମେଁନେ ଗୁଏନେ ଦିନା ଡାଗ୍ରା ପିଙ୍ଗ୍ଚା ଡିଙ୍ଗ୍କେ । ମେଁନେ ସିସ୍ଇଂ ଏତେ ପେ ଡୁଆ ମେଁ ଉଦାର୍ ପାଣ୍ଡୁଏଃ ପାଲନ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଏ ।”
୧୮ଜୀସୁ ଏଲେଇଚେସି, “ମୀରୁ ଗା଼ଡ଼ାତା ପାଲାଣା ଗାଟାଣି ତା଼ଣା ହାଜାନା ଏଲେଇଞ୍ଜୁ, ମା଼ ଗୂରୁ ଏଲେଇଞ୍ଜି ୱେସା ପାଣ୍ତାତେସି, ନା଼ କାଟୁ ଏଦାତେୟିଏ, ନା଼ନୁ ନା଼ ସୀସୁୟାଁ ତଲେ ମୀ ଇଜ ପିସ୍ପିଆ଼ନି ପାର୍ବୁତି ବ଼ଜି କିନମି ।”
19 ଜିସୁ ବାସଙ୍ଗ୍କ୍ନେ ଇସାବ୍ରେ ସିସ୍ଇଂ ଉଦାର୍ ପାଣ୍ଡୁଏନେ ବଜି ତିଆର୍ ଡିଙ୍ଗ୍ନେସା ୱେ ଆର୍କେ ।
୧୯ଏମ୍ବାଟିଏ ସୀସୁୟାଁ ଜୀସୁତି ହୁକୁମି ତଲେ କାମା କିହାନା ପିସ୍ପିଆ଼ନି ପାର୍ବୁତି ବ଼ଜି କିତେରି ।
20 ଲମ୍ଡିଗ୍ଲା ଜିସୁ ଆରି ଗମ୍ବାର୍ ସିସ୍ଇଂ ଚଙ୍ଗ୍ନେସା କଆର୍କେ ।
୨୦ଡା଼ୟୁ ମିଡ଼୍ଅଲା ଆୟାଲିଏ ଜୀସୁ ବା଼ରଜା଼ଣା ସୀସୁୟାଁ ତଲେ ବ଼ଜିତା କୁଗିତେସି ।
21 ଚଙ୍ଗ୍ ଉଗ୍ କେଲା ଜିସୁ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ନେଙ୍ଗ୍ ଆପେକେ ସତ୍ ବାସଙ୍ଗ୍ଣ୍ଡିଙ୍ଗ୍କେ ପେ ବିତ୍ରେ ବାନ୍ ମୁଇଂଜା ଆନେଙ୍ଗ୍ ବିରଦ୍ ରେମୁଆଁଇଂନେ ନ୍ତିନିଆ ଆସା ବିଆର୍ଏ ।”
୨୧ଏ଼ୱାରି ତିଞ୍ଜିମାଚି ବେ଼ଲାତା ଜୀସୁ ଏଲେଇଚେସି, “ନା଼ନୁ ମିଙ୍ଗେ ସାତା ୱେସିମାଞ୍ଜାଇଁ, ମୀ ବିତ୍ରାଟି ରଅସି ନାଙ୍ଗେ ସାତ୍ରୁୟାଁ କେୟୁତା ହେର୍ପାନେସି ।”
22 ସିସ୍ଇଂ ବିମକ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଚେ ମୁଇଂଜା ଇଡ଼ିଙ୍ଗ୍ ମୁଇଂଜା ଡିଙ୍ଗ୍ଚେ ଜିସୁକେ ସାଲ୍ୟାକୁଆର୍କେ “ମାପ୍ରୁ ନେଙ୍ଗ୍ କି ଆତେନ୍ ରେମୁଆଁ!”
୨୨ଏମ୍ବାଟିଏ ଏ଼ୱାରି ହା଼ରେକା ଦୁକୁ ଆ଼ହାନା ରଅ ରଅସି ଜୀସୁଇଁ ୱେଚେରି, “ଏ଼ ପ୍ରବୁ ଏ଼ୱାତେଏଁ ନା଼ନୁ କି?”
23 ଜିସୁ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ଜା ନେଙ୍ଗ୍ ଏତେ ମୁତାନ୍ନିଆ ରୁଟି ଜଣ୍ଡିଆଏ ମେଁ ଆନେଙ୍ଗ୍କେ ବିରଦ୍ ରେମୁଆଁଇଂ ଡାଗ୍ରା ଆସା ବିଏ ।
୨୩ଜୀସୁ ଏଲେଇଚେସି, “ନା଼ ତଲେ ଆମ୍ବାଆସି ସାଡ଼୍ୱାତା କେୟୁ ପା଼ର୍କି ମାନେସି, ଏ଼ୱାସି ନାଙ୍ଗେ ସାତ୍ରୁୟାଁ କେୟୁତା ହେର୍ପାନେସି ।
24 ସାସ୍ତର୍ନ୍ନିଆ ଗୁଆର୍କ୍ନେ ଇସାବ୍ରେ ରେମୁଆଁ ଉଙ୍ଗ୍ଡେ ଗୁଏଃଏ ମାତର୍ ରେମୁଆଁ ଉଙ୍ଗ୍ଡେକେ ଜା ଆସା ବିଏ ମେଁନେ ଗଟ୍ନା ବଡ଼େ ବୟ୍ଙ୍କାର୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଏ! ଅଃନାଡିଗ୍ ଜନମ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ ଆଲେଃଲା ମେଁ ଆତ୍ଲା ବଲ୍ ପାଡିଙ୍ଗ୍ ।”
୨୪ମାଣ୍ସି ମୀର୍ଏଣି କାତା ଏ଼ନିକିଁ ରା଼ସ୍କି ଆ଼ହାମାନେ ଏଲେକିଁ କିହିମାନେସି ସାତା; ସାମା ଆମିନି ଲ଼କୁ ତା଼ଣାଟି ସାତ୍ରୁ କେୟୁତା ହେର୍ପି ଆ଼ହିମାନେସି, ଆୟ଼ତା ଏଚେକା ଡଣ୍ତ ବେଟା ଆ଼ନେସି; ଏ଼ୱାସି ଜାର୍ନା ଆ଼ହାହିଲାଆତିହିଁ ଏ଼ୱାଣାକି ନେହେଁ ଆ଼ତେମା ।”
25 ମୁଡ଼ି ଜିହୁଦା ଜିସୁକେ ବିରଦ୍ ରେମୁଆଁଇଂ ଡାଗ୍ରା ଆସା ବିବଗେ ମେଁ ତଡ଼ିଆଚେ ସାଲ୍ୟାକୁକେ “ଗୁରୁ ଆନେଙ୍ଗ୍କେ କେଚେ ବାସଙ୍ଗ୍ ନାଡିଙ୍ଗ୍କେ ତ!” ଜିସୁ ଆମେକେ ଉତର୍ ବିକେ “ନା ତ ଆତେନ୍ ବାସଙ୍ଗ୍ ନାଡିଙ୍ଗ୍କେ ।”
୨୫ଏଚେଟିଏ ଆମିନି ଜୀହୁଦା, ସାତ୍ରୁୟାଁ କେୟୁତା ହେର୍ପିତେସି, ଏ଼ୱାସି ଏଲେଇଞ୍ଜି ଇଚେସି, “ଏ଼ ଗୂରୁ ଏ଼ୱାତେଏଁ ନା଼ନୁ କି?” ଜୀସୁ ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ନୀନୁତ ଏଲେ ଇଞ୍ଜିମାଞ୍ଜି ।”
26 ମେଇଙ୍ଗ୍ ଚଙ୍ଗ୍ ବେଲା ଜିସୁ ଇକୁଡ଼ା ରୁଟି ଡୁଂୱେଚେ । ଆତେନ୍ ରୁଟି ନ୍ସା ପର୍ମେସର୍ କିକେ ଦନ୍ୟବାଦ୍ ବିକେ । ରୁଟି ଟିକ୍ଚିଚେ ସିସ୍ଇଂକେ ବିଚେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ଆକେନ୍ ରୁଟି ଡୁଙ୍ଗ୍ ୱେଲା ଏନ୍ ନେଙ୍ଗ୍ନେ ଗାଗ୍ଡ଼େ ।”
୨୬ଅ଼ଡ଼େ ଏ଼ୱାରି ତିଞ୍ଜିମାଚି ବେ଼ଲାତା, ଜୀସୁ ରୂଟି ଅ଼ହାନା ମାହାପୂରୁଇଁ ଜହରା କିତେସି, ଇଞ୍ଜାଁ ରୂଟି ଡ଼ିକ୍ହାନା ସୀସୁୟାଁକି ହୀହାନା ଏଲେଇଚେସି, “ଈଦାଆଁ ଅ଼ଦୁ ଇଞ୍ଜାଁ ତିଞ୍ଜୁ ଈଦି ନା଼ ଆଙ୍ଗା ।”
27 ତେନ୍ ଇଡ଼ିଂ ମେଁ ଆତେନ୍ ଉଗ୍ନେ ମୁତାକେ ଡୁଂୱେଚେ ଇସ୍ପର୍କେ ଦନ୍ୟବାଦ୍ ବିକେ ଆରି ଆତେନ୍ ସିସ୍ଇଂକେ ବିଚେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ “ପେଇଂ ସାପାରେ ଆକ୍ବାନ୍ ଉଗ୍ପା ।
୨୭ଅ଼ଡ଼େ ଏ଼ୱାସି ଗହ୍ନି ସ଼ଲା ଆସାନା ମାହାପୂରୁଇଁ ଜହରା କିତେସି ଇଞ୍ଜାଁ ସୀସୁୟାଁକି ହୀହାନା ଏଲେଇଚେସି; “ଈଦାଆଁ ବାରେତେରି ଗହଦୁ”
28 ଆକେନ୍ ନେଙ୍ଗ୍ନେ ମ୍ୟା । ରେମୁଆଁନେ ପାପ୍ କେମା ଡିଙ୍ଗ୍ନେସା ନେଙ୍ଗ୍ ନେଙ୍ଗ୍ନେ ମ୍ୟାକେ କିଗ୍ନେ ୱେଣ୍ଡିଙ୍ଗ୍କେ ଆତେନ୍ ଇସ୍ପର୍ନେ ତ୍ମି ନିଅମ୍ ଆରାମ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଏ ।
୨୮“ଇଚିହିଁ ଆମିନି ନେତେରିତି ରା଼ଜିମା଼ନା ହା଼ରେକା ଲ଼କୁତାକି ପା଼ପୁତି ମ୍ଣେକ୍ହାଲି ୱା଼କ୍ହାମାନି ଈଦି ଏ଼ ନା଼ ନେତେରି ।
29 ନେଙ୍ଗ୍ ବାସଙ୍ଗ୍ଣ୍ଡିଙ୍ଗ୍କେ, ନେଙ୍ଗ୍ ଆବାନେ ରାଜିନ୍ନିଆ ପେଇଂ ଏତେ ତ୍ମିକ୍ନେ ଅଙ୍ଗୁର୍ ରସ୍ ଉଗ୍ ଜାକ ନେଙ୍ଗ୍ ଆରି ଅଃନା ଅଙ୍ଗୁର୍ ରସ୍ ନ୍ନାଉଗ୍ ଣ୍ଡୁ ।”
୨୯ସାମା ନା଼ନୁ ମିଙ୍ଗେ ୱେସିମାଞ୍ଜାଇଁ, ଆମିନି ଦିନା ନା଼ ଆ଼ବାତି ରା଼ଜିତା ମୀ ତଲେ ପୁଃନି ଅଙ୍ଗୁରି ରାସା ଗହ୍ଆ ପାତେକା ନୀଞ୍ଜୁଟିଏ ଏଚେଲାୱା ଅଙ୍ଗୁରି ରାସା ଗହ୍ଅଁ ।”
30 ଆକେନ୍ ଇଡ଼ିଙ୍ଗ୍ ମେଇଂ ମୁଇଙ୍ଗ୍ ଦନ୍ୟବାଦ୍ ଅସ୍ମାର୍ ସାର୍ଚେ ଜିତକଣ୍ଡା ଆଡ଼ାତ୍ରା ୱେକେ ।
୩୦ଅ଼ଡ଼େ ଏ଼ୱାରି ଜହରା ପା଼ଚୁ ପା଼ଚିତି ଡା଼ୟୁ ଜୀତ ହ଼ରୁତା ହ଼ଚା ହାଚେରି ।
31 ଆତେନ୍ ବେଲା ଜିସୁ ଆମେଇଂକେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ “ଏ ମିଡିଗ୍ ପେ ସାପାରେ ଆନେଙ୍ଗ୍କେ ଆନ୍ତାର୍ଚେ ଲାଗ୍ପେଡଏ । ସାସ୍ତର୍ ନ୍ନିଆ ଗୁଆର୍ବକେ, ନେଙ୍ଗ୍ ମେଣ୍ଡା ତୁର୍ତିଆରେକେ ମ୍ୱାଗୁଏଃଏ ଆରି ମେଣ୍ଡାଇଂ ଚିନ୍ ଚତର୍ ଡିଙ୍ଗ୍ୱେଏ ।
୩୧ଏଚିବେ଼ଲା ଜୀସୁ ଏ଼ୱାରାଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ନୀଞ୍ଜୁ ଲା଼ଆଁୟାଁ ମୀରୁ ବାରେତେରି ନାଙ୍ଗେ ପିସାନା ହାଜାଦେରି, ଇଚିହିଁ ରା଼ସ୍କି ଆ଼ହାମାନେ, ନା଼ନୁ ମେ଼ଣ୍ତାୟାଁ ଗ଼ଡ଼ୁଇଁ ୱେ଼ଇଁ ଅ଼ଡ଼େ ମାନ୍ଦାତି ମେ଼ଣ୍ତାୟାଁ ଆଲାରା ଆ଼ହାହାନୁ ।
32 ମାତର୍ ନେଙ୍ଗ୍ ତଡ଼ିଆକ୍ନେ ଇଡ଼ିଙ୍ଗ୍ ପେନେ ସେନୁଗ୍ ଗାଲିଲୀ ପ୍ରଦେସ୍ ୱେଏ ।”
୩୨ସାମା ନା଼ନୁ ହା଼ହାନା ନିଙ୍ଗିତି ଡା଼ୟୁ ମୀ ନ଼କିତା ଗାଲିଲିତା ହାଇଁ ।”
33 ମାତର୍ ପିତର୍ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ବିନ୍ ସାପାରେ ଆନାକେ ଆନ୍ତାର୍ ୱେଲା ଡିଗ୍ ନେଙ୍ଗ୍ ଆନାକେ ଅଃନା ଆନ୍ତାର୍ଚେ ନ୍ନାୱେ ।”
୩୩ସାମା ପିତର ଜୀସୁଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ବାରେଜା଼ଣା ନିଙ୍ଗେ ପିସ୍ତାତିହିଁ ଜିକେଏ, ନା଼ନୁ କଡ଼େ ନିଙ୍ଗେ ଏଚେଲାୱା ପିସ୍ତଅଁ ।”
34 ଜିସୁ ବାସଙ୍ଗ୍ ବିକେ “ନେଙ୍ଗ୍ ଆପେକେ ସତ୍ ବାସଙ୍ଗ୍ ଣ୍ଡିଙ୍ଗ୍କେ ଏଃ ମିଡିଗ୍ ଗିସେଙ୍ଗ୍ ଞ୍ଜିତର୍ ସନେ ସେନୁଗ୍ ପେ ଆନେଙ୍ଗ୍ ନ୍ନାସାମୁଆଁକେ ଡାଗ୍ଚେ ଞ୍ଜିତର୍ ନାବାସଙ୍ଗ୍ଏ ।”
୩୪ଜୀସୁ ପିତରଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ନା଼ନୁ ନିଙ୍ଗେ ସାତା ୱେସିମାଞ୍ଜାଇଁ, ନୀଞ୍ଜୁ ଲା଼ଆଁୟାଁ କୟୁ କେ଼ଣ୍ଆ ନ଼କେଏ ନୀନୁ ନାଙ୍ଗେ ତୀନିପା଼ଲି ନା଼ନୁ ପୁଞ୍ଜାହିଲଅଁ ଇଞ୍ଜିଁ ୱେହ୍ଦି ।”
35 ପିତର୍ ଉତର୍ ବିକେ “ଆନେଙ୍ଗ୍ ନାଁ ଏତେ ଗୁଏନେ ପଡ଼େଲା ଡିଗ୍ ନେଙ୍ଗ୍ ଆପେକେ ନ୍ନାସାମୁଆଁକେ ଡାଗ୍ଚେ ଅଃନାଡିଗ୍ ନ୍ନାବାସଙ୍ଗ୍ ଣ୍ଡୁ ।” ବିନ୍ ସିସ୍ଇଂ ସାପାରେ ଦେତୁଆ ବାସଙ୍ଗ୍ ଆର୍କେ ।
୩୫ପିତର ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ନା଼ନୁ ନୀ ତଲେ ହା଼ହାଲି ଆ଼ତି ଜିକେଏ ନା଼ନୁ ନିଙ୍ଗେ ଏଚେଲା ପୁଞ୍ଜାହିଲଅଁ ଇଞ୍ଜିଁ ଇନଅଁ!” ଇଞ୍ଜାଁ ବାରେ ସୀସୁୟାଁ ଜିକେଏ ଏଲେଇଚେରି ।
36 ତେନ୍ ଇଡ଼ିଂ ଜିସୁ ସିସ୍ଇଂ ଏତେ ଗେଥସିମନୀ ମ୍ନିକ୍ନେ ମୁଇଙ୍ଗ୍ ଜାଗାନ୍ନିଆ ୱେଚେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ “ପେଇଂ ଆକ୍ଅରିଆ ଇକୁଡ଼ା କଲାଲାପା । ନେଙ୍ଗ୍ ଆତ୍ଅରିଆ ଉଲୁପ୍ ୱେଚେ ପାର୍ତନା ଣ୍ଡିଙ୍ଗ୍ଏ ।”
୩୬ଏଚେଟିଏ ଜୀସୁ ତାନି ସୀସୁୟାଁ ତଲେ ଗେତ୍ସିମନି ଇନି ର଼ ଟା଼ୟୁତା ହାଜାନା ଏ଼ୱାରାଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ନା଼ନୁ ଏମ୍ବାଆଁ ହାଜାନା ପ୍ରା଼ତାନା କିନି ପାତେକା ମୀରୁ ଇମ୍ବାଆଁ କୁଗା ମାଞ୍ଜୁ ।”
37 ମେଁ ପିତର୍ ଆରି ଜେବଦୀନେ ମ୍ୱାୟା ଉଙ୍ଗ୍ଡେକେ ମେଁ ଏତେ ଡୁଂୱେକେ । ଆତେନ୍ବେଲା ଜିସୁ ଜାବର୍ ଦୁକ୍ କସ୍ଟରେ ଲେଃଚେ ଡିଗ୍,
୩୭ଅ଼ଡ଼େ ଏ଼ୱାସି ପିତର ଇଞ୍ଜାଁ ଜେବଦିତି ରୀ ମୀର୍କାଣି ଅ଼ହାନା ହିୟାଁତା କିଲିବିଲି ଆ଼ତେସି,
38 ଆମେଇଂକେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ନେଙ୍ଗ୍ନେ ଜିବନ୍ ତାର୍ୱେଗେ ସୁଗୁଆ ଲାଗେଡିଙ୍ଗ୍କେ । ଆକ୍ଅରିଆ ପେ ନେଙ୍ଗ୍ ଏତେ ଉର୍ ଲାଃଲାପା ।”
୩୮ଇଞ୍ଜାଁ ଏଚିବେ଼ଲା ଏ଼ୱାରାଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ନା଼ ଜୀୱୁ ହା଼ନିଲେହେଁ ହା଼ରେକା କିଲିବିଲି ହ଼ଚି ମାଞ୍ଜାନେ, ମୀରୁ ଇମ୍ବାଆଁ ଡ଼ୟାନା ନା଼ ତଲେ କା଼ଚିହିଁ ମାଞ୍ଜୁ ।”
39 ଜିସୁ ଉଲୁପ୍ ସ୍ଲ ୱେଚେ ତୁବଃନ୍ନିଆ ବ୍ରିଙ୍ଗ୍ଚେ ପାର୍ତନା ଡିଙ୍ଗ୍କେ “ଏ ଆବା! ଜଦି ଡିଙ୍ଗ୍ଏ ଆକେନ୍ ଦୁକ୍ କସ୍ଟନେ ଉଗ୍ନେ ମୁତାକେ ନେଙ୍ଗ୍ବାନ୍ ସ୍ଲ ଡୁଂୱେଲା । ମାତର୍ ନେଙ୍ଗ୍ନେ ଇକ୍ଚା ଣ୍ଡୁ ନାନେ ଇକ୍ଚା ପୁରନ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଲେ ।”
୩୯ଇଞ୍ଜାଁ ଏ଼ୱାସି ହିରେ ହେକ ହାଜାନା ମୁନୁ କୁତାନା ପ୍ରା଼ତାନା କିହିହିଁ ଏଲେଇଚେସି, “ଏ଼ ନା଼ ଆ଼ବା ଆତିହିଁ ଈ ନା଼ ଦୁକୁ କସ୍ତଗାଟି ସ଼ଲାତି ହେକ କିମୁ; ସାମା ନା଼ ମ଼ନ କଡ଼େ ଆ଼ଏ ନୀ କାତେଏ ଆ଼ପେ ।”
40 ତେନ୍ ଇଡ଼ିଂ ମେଁ ଞ୍ଜିରୁଆ ସିସ୍ଇଂ ଡାଗ୍ରା ଆଣ୍ଡେ ପାଙ୍ଗ୍ଚେ କେକେ ମେଇଂ ଡୁଲେଗ୍ଲେଆର୍ଗେ । ଜିସୁ ପିତର୍କେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ପେ ସାପାରେ ନେଙ୍ଗ୍ ଏତେ ମୁଇଂଗଣ୍ଟା ଡିଗ୍ ଉର୍ ପେୟାକେ ଣ୍ଡୁ?
୪୦ଅ଼ଡ଼େ ଏ଼ୱାସି ସୀସୁୟାଁତା଼ଣା ୱା଼ହାନା ଏ଼ୱାରାଇଁ ଇଦା କିତାଣି ମେସ୍ତେସି ଇଞ୍ଜାଁ ପିତରଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ମୀରୁ ନା଼ ତଲେ ଗା଼ଡ଼େକା ଜିକେଏ କା଼ଚାଲି ଆ଼ଡାଆତେରି?
41 ପରିକ୍ୟାନ୍ନିଆ ଡିରକମ୍ ପେଲଃ ଆତେନ୍ସା ଉର୍ଲେଚେ ପାର୍ତନା ଡିଙ୍ଗ୍ପା । ଡାଗ୍ଲା ପେନେ ଆତ୍ମା ରାଜି ମାତର୍ ଗାଗ୍ଡେ ବଲ୍ ଆଲେ ଣ୍ଡୁ ।”
୪୧ପା଼ନ୍ଦାତା ଏ଼ନିକିଁ ହେର୍ଅତେରି, ଏ଼ଦାଆଁତାକି କା଼ଚାହାଁ ପ୍ରା଼ତାନା କିହେ଼ମାଞ୍ଜୁ; ଇଚିହିଁ ମ଼ନ ମାନେ ସାମା ଆଙ୍ଗାତା ବା଼ଡ଼୍ୟୁ ହିଲେଏ ।”
42 ଜିସୁ ବାରି ମୁଇଂତର୍ ୱେଚେ ପାର୍ତନା ଡିଙ୍ଗ୍କେ “ନେଙ୍ଗ୍ନେ ଆବା! ଜଦି ଆକେନ୍ ଦୁକ୍ ବଗନେ ଉଗ୍ନେ ଙ୍କୁଇ ନେଙ୍ଗ୍ ଡାଗ୍ରାବାନ୍ ସ୍ଲ ନାରାଡିଙ୍ଗ୍ଲା ଆରି ନେଙ୍ଗ୍ ଆତେନ୍ ଉଗ୍ନେ ବାଦ୍ୟ ନାନେ ଇକ୍ଚା ପୁରନ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଲେ ।”
୪୨ଅ଼ଡ଼େ ର଼ ପା଼ଲି ହାଜାନା ପ୍ରା଼ତାନା କିହିହିଁ ଏଲେଇଚେସି, “ଏ଼ ନା଼ ଆ଼ବା ଈ ନା଼ ଦୁକୁ କସ୍ତଗାଟି ସ଼ଲା ନା଼ ତା଼ଣାଟି ହେକ ଆ଼ହାଲି ଆ଼ଡାଆତି, ନା଼ନୁ ଏ଼ଦାଆଁ ଗହ୍ଇଁ ନା଼ ମ଼ନ କଡ଼େ ଆ଼ଏ ନୀ କାତେଏ ଆ଼ପେ ।”
43 ମେଁ ବାର୍ମୁଇଂତର୍ ଆଣ୍ଡେ ୱେଚେ ସିସ୍ଇଂକେ ଡୁଲେଗ୍ ଲେଃକ୍ନେ କେକେ । ମେଇଂ ମୁଆଃ କିକେନେ ୟା ଆଡିଂଆର୍ଗେ ଣ୍ଡୁ ।
୪୩ଅ଼ଡ଼େ ଏ଼ୱାସି ୱା଼ହାନା ଏ଼ୱାରାଇଁ ଇଦା କିହାମାନାଣି ମେସ୍ତେସି; ଇଚିହିଁ ଏ଼ୱାରି କଟଣି ହ଼ଚି ମାଚେରି ।
44 ଜିସୁ ଆମେଇଂକେ ଆନ୍ତାର୍ଚେ ଉଲୁପ୍ ସ୍ଲ ୱେଚେ ଞ୍ଜିତର୍ନ୍ସା ଦେତ୍ରକମ୍ ପାର୍ତନା ଡିଙ୍ଗ୍କେ ।
୪୪ଏମ୍ବାଟିଏ ଏ଼ୱାସି ଏ଼ୱାରାଇଁ ପିସାନା ଅ଼ଡ଼େ ୱେଣ୍ତେ ହାଜାନା ଅ଼ଡ଼େ ଏ଼ ପ୍ରା଼ତାନା ତୀନିପା଼ଲି ତାକି କିତେସି ।
45 ତେନ୍ ଇଡ଼ିଂ ସିସ୍ଇଂ ଡାଗ୍ରା ୱେଚେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ “ପେ ଏଜାକ ଡୁଲେଗ୍ଚେ ପୁଣ୍ଡେ ପେଡିଙ୍ଗ୍କେ? କେଲାପା ରେମୁଆଁ ଉଙ୍ଗ୍ଡେ ବିରଦ୍ ରେମୁଆଁଇଂନେ ନ୍ତିନିଆ ଅପେଃବିନେ ବେଲା ପାଙ୍ଗ୍ଲେକେ ।
୪୫ଡା଼ୟୁ ସୀସୁୟାଁ ତା଼ଣା ୱା଼ହାନା ଏଲେଇଚେସି, “ଗା଼ଡ଼େକା ଡୂରାନା ଜ଼ମାଦୁ, ଇଚିହିଁ ମାଣ୍ସି ମୀର୍ଏସି ପା଼ପୁ ଗାଟାରି ତା଼ଣା ହେର୍ପି ଆ଼ନିବେଲା ଏଦାତେୟିଏ ।
46 ତଡ଼ିଆ ନେୱେପା । ଆକେନ୍ କେଲାପା ଆନେଙ୍ଗ୍ ଆଃସାଃ ବିଃନେ ରେମୁଆଁଇଂ ପାଙ୍ଗ୍ଡିଙ୍ଗ୍ଆର୍କେ ।”
୪୬ନିଙ୍ଗାଦୁ ମା଼ର ହାନ, ଇଞ୍ଜାଁ ମେହ୍ଦୁ ଆମ୍ବାଆସି ନାଙ୍ଗେ ସାତ୍ରୁୟାଁ କେୟୁତା ହେର୍ପାନେସି, ଏ଼ୱାସି ଡାଗେ ୱା଼ତେସିଏ!”
47 ଜିସୁ ଆକେନ୍ ସାମୁଆଁ ବାସଙ୍ଗ୍ନେ ବେଲା ମେଁନେ ଗମ୍ବାର୍କ୍ଲିଗ୍ ସିସ୍ଇଂ ବିତ୍ରେ ଜିହୁଦା ମ୍ନିକ୍ନେ ସିସ୍ ମୁଇଙ୍ଗ୍ ପିଙ୍ଗ୍ଚାକେ । ମେଁ ଏତେ କାଣ୍ଡା ଆରି ଟେଙ୍ଗ୍ ସାଚେ ଗୁଲେରୁଆ ଆତ୍ ଅରିଆ ରିସିଙ୍ଗ୍ ଆର୍କେ । ଆମେଇଂକେ ମ୍ନା ଜାଜକ୍ ଆରି ଦର୍ମ ନେତାଇଂ ବେବଗେ ।
୪୭ଜୀସୁ ଈ କାତା ୱେସିମାଚି ବେ଼ଲାତା, ମେହ୍ଦୁ, ବା଼ରଜା଼ଣା ସୀସୁୟାଁ ବିତ୍ରାଟି ଜୀହୁଦା ଦ଼ରୁଗାଟାସି ରଅସି ଇଞ୍ଜାଁ ଏ଼ୱାଣିତଲେ କାଜା ପୂଜେରାଙ୍ଗା ଅ଼ଡ଼େ ଲ଼କୁତି କାଜାରି ତା଼ଣାଟି ପାଣ୍ତ୍ୱିଆ଼ହାମାନି ହା଼ରେକା ଲ଼କୁ କାଣ୍ତାୟାଁ ଅ଼ଡ଼େ ବାଡ଼୍ଗାୟାଁ ଆସାନା ୱା଼ତେରି ।
48 ବିରଦ୍ ରେମୁଆଁଇଂକେ ଆସା ବିଃନେ ଜିହୁଦା ଆମେଇଂକେ ମୁଇଙ୍ଗ୍ ଚିନା ବିଃନ୍ସା ଟିକ୍ ଆଡିଙ୍ଗ୍ ବଗେ । ମେଁ ଆମେଇଂକେ ବାସଙ୍ଗ୍ବଗେ, “ମୁଡ଼ି ରେମୁଆଁକେ ନେଙ୍ଗ୍ ମ୍ୱୟ୍ନ୍ତାଏ ଆମେକେ ଆଃ ପେ ତୁର୍ ପେଡିଙ୍ଗ୍କେ । ଆମେକେ ପେ ସାପା ।”
୪୮ଜୀସୁଇଁ ସାତ୍ରୁୟାଁ କେୟୁତା ହେର୍ପିନାସି ଏ଼ୱାରାଇଁ ଈ ସିନା ୱେସାମାଚେସି, “ନା଼ନୁ ଆମ୍ବାଆରାଇଁ ନଣ୍ତିଇଁ ଏ଼ୱାସିଏ ଏ଼ୱାସି, ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଆହ୍ଦେରି ।”
49 ଜିହୁଦା ସିଦା ଜିସୁ ଡାଗ୍ରା ୱେଚେ ଆମେକେ ଅ ଗୁରୁ, ନମସ୍କାର୍ ଡାଗ୍ଚେ ବଏନ୍ତାକେ ।
୪୯ଇଞ୍ଜାଁ ଏ଼ୱାସି ଏ଼ ଦେବୁଣିଏ ଜୀସୁ ତା଼ଣା ୱା଼ହାନା, “ଏ଼ ଗୂରୁ ଜହରା ଇଚେସି” ଅ଼ଡ଼େ ଏ଼ୱାଣାଇଁ ହା଼ରେକା ନଣ୍ତିତେସି ।
50 ଜିସୁ ଆମେକେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ “ବୟାଁ ନାନେ କାମ୍ ଜିଆଃ ଆଡା ।” ଆକେନ୍ ଇଡ଼ିଙ୍ଗ୍ ମେଇଂ ଜିସୁକେ ସାଚେ ବନ୍ଦି ଆଡିଙ୍ଗ୍ଆର୍କେ ।
୫୦ସାମା ଜୀସୁ ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ଏ଼ ତ଼ଣେ ଏ଼ନାଆଁ କିହାଲି ୱା଼ହାମାଞ୍ଜି ଏ଼ଦାଆଁ କିମୁ ।” ଏମ୍ବାଟିଏ ଏ଼ୱାରି ଡାଗେ ୱା଼ହାନା ଜୀସୁଇଁ ଆସ୍ତେରି ।
51 ଜିସୁ ପାକାନେ ମୁଇଙ୍ଗ୍ ରେମୁଆଁ ମେଁ ନିଜେନେ କାଣ୍ଡା ଜଗ୍ ଆତାର୍ଚେ ମ୍ନା ଜାଜକ୍ନେ ଗତିରେନେ ନ୍ଲୁଗ୍କେ ସିତଗ୍ ବିକେ ।
୫୧ଅ଼ଡ଼େ ମେହ୍ଦୁ, ଜୀସୁତଲେ ମାଚାରି ବିତ୍ରାଟି ରଅସି କାଣ୍ତା ହ଼ପ୍ହେସି ଇଞ୍ଜାଁ କାଜା ପୂଜେରା ହ଼ଲେଏଣାଇଁ କିର୍ୟୁଁ ରାତ୍ହେସି ।
52 ଜିସୁ ଆମେକେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ “ନାନେ କାଣ୍ଡାକେ କାଣ୍ଡା ବନେ ଜାଗାନ୍ନିଆ ବ । ଜାଣ୍ଡେଇଂ କାଣ୍ଡା ଏତେ ବ୍ଲୁ ଆର୍ଏ ମେଇଂ କାଣ୍ଡା ଏତେ ଆଃ ଗୁଏ ଆର୍ଏ ।
୫୨ଏମ୍ବାଟିଏ ଜୀସୁ ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ନୀ କାଣ୍ତା ୱେଣ୍ତେ ନୀ ପାଡ଼୍କାତା ଇଟାମୁ, ଇଚିହିଁ ଆମ୍ବାଆରି କାଣ୍ତା ଆହ୍ନେରି ଏ଼ୱାରି କାଣ୍ତା ତଲେଏ ହା଼ନେରି ।
53 ନାଁ ମେଃନେ ନାମ୍ୟାକେ, ନେଙ୍ଗ୍ ନେଙ୍ଗ୍ନେ ଆବାକେ ସାଇଜ୍ୟ ନ୍ସାଲ୍ୟାଲା ମେଁ ନେଙ୍ଗ୍ ଆତ୍ଲା ସାଙ୍ଗେ ସାଙ୍ଗେ ଗମ୍ବାର୍କ୍ଲିଗ୍ ସନ୍ୟଇଂବାନ୍ ଜବର୍ କିତଂ ଦୁତ୍କେ ବେୟାଏ?
୫୩ନୀନୁ ଏ଼ନାଆଁ ଅଣ୍ପିମାଞ୍ଜି, ନା଼ନୁ ନା଼ ଆ଼ବାଇଁ ବାତିମା଼ଲିତିହିଁ ଈ ଦେବୁଣିଏ ବା଼ର ଗଚି ରିଜାରି କ଼ସ୍କା କିହାଁ ହା଼ରେକା ଦୂତୁୟାଁଇଁ ପାଣ୍ତଅସି?”
54 ତେଲା ଆକେନ୍ ସାପା ଗଟେଏ ଡାଗ୍ଚେ ସାସ୍ତର୍ନ୍ନିଆ ଆଣ୍ଡିନେ ସାପା ଗୁଆର୍ ବକେ ଆତେନ୍ ସତ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଏ ଡିରକମ୍?”
୫୪ଇଚିହିଁ ଇଲେକିଁ ସାତେଏ ଆ଼ନେ ଇଞ୍ଜାଁମାନି ଦାର୍ମୁ ପତିତି କାତା ଏ଼ନିକିଁ ସାତା ଆ଼ନେ?
55 ତେନ୍ ଇଡ଼ିଂ ଜିସୁ ରିସିଙ୍ଗ୍ ଲେଃକ୍ନେ ରେମୁଆଁଇଂକେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ନେଙ୍ଗ୍ ମେଃନେ ମୁଇଂ ଲାଗ୍ଡରେ ଦସି ରେମୁଆଁ କାଣ୍ଡା ଟେଙ୍ଗ୍ ସାଃଚେ ଆନେଙ୍ଗ୍ ସାଃନ୍ସା ପାଙ୍ଗ୍ପେଲେକେ? କାଲାଆଃ ନେଙ୍ଗ୍ ମନ୍ଦିର୍ନ୍ନିଆ କଚେ ବୁଦି ବିଃଣ୍ଡିଂଗେ ଆତେନ୍ ବେଲା ତ ଆନେଙ୍ଗ୍ ପେସାକେ ଣ୍ଡୁ!
୫୫ଏଚେଟିଏ ଜୀସୁ ମାନ୍ଦା ଲ଼କୁଣି ଏଲେଇଚେସି, ଡଂଗା ଗାଟାରାଇଁ ଆହ୍ନିଲେହେଁ କାଣ୍ତାୟାଁ ଅ଼ଡ଼େ ଟେଙ୍ଗାୟାଁ ଆସାନା ମୀରୁ ନାଙ୍ଗେ ଆସାଲି ୱା଼ହାମାଞ୍ଜେରି? ନା଼ନୁ ବାରେଦିନା ମାହାପୂରୁ ଇଲୁତା କୁଗାନା ଜା଼ପ୍ହି ମାଚେଏଁ, ସାମା ମୀରୁ ନାଙ୍ଗେ ଆସ୍ତାଆତେରି!
56 ଆତେନ୍ ଆନ୍ତାର୍ପା ବାବବାଦିଇଂ ସାସ୍ତର୍ନ୍ନିଆ ଜା ସାପା ଗୁଆର୍ ବକେ ଆତେନ୍ ସାପା ପୁରା ଡିଙ୍ଗ୍ନେସା ଦେକ୍ ଗଟେଲେକେ ।” ଆତେନ୍ବେଲା ସିସ୍ଇଂ ସାପାରେ ଜିସୁକେ ଆନ୍ତାର୍ଚେ ଲାଗ୍ଡଆର୍କେ ।
୫୬ସାମା ମାହାପୂରୁ ଅଣ୍ପୁତି ବ଼ଲୁ ୱେହ୍ନାରି ରା଼ଚିତି ସା଼ସ୍ତେରି କାତା ଏ଼ନିକିଁ ସାତା ଆ଼ନେ, ଏ଼ଦାଆଁତାକି ଈ ବାରେ ଆ଼ହିମାନେ । ଏଚିବେ଼ଲା ବାରେଜା଼ଣା ସୀସୁୟାଁ ଏ଼ୱାଣାଇଁ ପିସାନା ହଟାତୁସ୍ତେରି ।
57 ଜିସୁକେ ଗିରପ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଣ୍ଡ୍ରେଇଂ ଆମେକେ ମ୍ନା ଜାଜକ୍ କୟାଫାନେ ଡୁଆନ୍ନିଆ ଡୁଂୱେ ଆର୍କେ । ଆତ୍ଅରିଆ ଦର୍ମ ଗୁରୁ ଆରି ଦର୍ମ ନେତାଇଂ ରିସିଙ୍ଗ୍ ଲେଆର୍ଗେ ।
୫୭ଡା଼ୟୁ ଏମିନିଗାଟାରି ଜୀସୁଇଁ ଆସାମାଚେରି, ଏ଼ୱାରି ଜୀସୁଇଁ କୟାପା ଇନି କାଜା ପୂଜେରା ନ଼କିତା ଅ଼ତେରି; ଏ଼ ଟା଼ୟୁତା ମେ଼ରାପୁନାରି ଅ଼ଡ଼େ ଲ଼କୁତି କାଜାରି ରୁଣ୍ତା ଆ଼ହାମାଚେରି ।
58 ପିତର୍ ଇତୁଡ଼ା ସ୍ଲ ଲେଃଚେ ଜିସୁକେ କିକେଡିଂଗେ ଆରି ମେଁ ମ୍ନାପୁଜାରି କୟାପାନେ ଡୁଆ ବାଜାର୍ ଜାକ ୱେକେ । ଆକେନ୍ ସାପା ଗଟ୍ନା ମେଃ ଡିଙ୍ଗ୍ଏ, ଆତେନ୍ କେନ୍ସା ପିତର୍ ଆତ୍ଅରିଆ ଉର୍ଣ୍ଡ୍ରେଇଂ ଏତେ କକେ!
୫୮ସାମା ପିତର ହେକ ଡ଼ୟାନା କାଜା ପୂଜେରା ଆଂଗେଣି ପାତେକା ଏ଼ୱାରି ଜେ଼ଚ ହାଚେସି, ଇଞ୍ଜାଁ ଡା଼ୟୁ ଏ଼ନି ଆ଼ନେ, ଏ଼ଦାଆଁ ସିନିକିହାଲି ଏ଼ୱାସି ବିତ୍ରା ହାଜାନା ଜାମାନାଙ୍ଗା ତଲେ କୁଗାମାଚେସି ।
59 ମ୍ନା ଜାଜକ୍ ଆରି ମ୍ନା କୁକପାର୍ନେ ରେମୁଆଁଇଂ ଜିସୁକେ ଗୁଏନେ ଡଣ୍ଡ୍ ବିଃନ୍ସା ମେଁ ବିରଦ୍ରେ ମିଚ୍ ପାରାମାନ୍ ବାସଙ୍ଗ୍ ନ୍ସା ଜଜନା ଡିଙ୍ଗ୍ଆର୍କେ । ଗୁଲେରୁଆ ଜିସୁନେ ବିରଦ୍ରେ ମିଚ୍ ସାମୁଆଁ ବାସଙ୍ଗ୍ ଆର୍କେ ।
୫୯ଏମ୍ବାଟିଏ କାଜା ପୂଜେରାଙ୍ଗା ଅ଼ଡ଼େ ବାରେ ବେ଼ରଣି ମାଣ୍ତାତାରି ଜୀସୁଇଁ ପା଼ୟାଲି ଏ଼ୱାଣି କ଼ପାଟି ମିଚି ସା଼କିୟାଁ ପାରୀତେରି,
60 ମାତର୍ ଦେତ୍ ସୁଗୁଆ ମେଃଡିଗ୍ ପାରାମାନ୍ ଆମିଲେକେ ଣ୍ଡୁ । ଇଡ଼ିଙ୍ଗ୍ ମ୍ବାୟା ତୁଆଁ ଆର୍କେ
୬୦ଇଞ୍ଜାଁ ହା଼ରେକା ସା଼କିୟାଁ ୱେସ୍ତି ଜିକେଏ, ଏ଼ୱାଣି ଏ଼ନି ଦ଼ହ ପ୍ଣାଃଆତେରି । ଇଞ୍ଜାଁ ଡା଼ୟୁ ରିଆରି ନିଚାନା ୱେସ୍ତେରି,
61 ମେଇଂ ବାସଙ୍ଗ୍କେ “ଏନ୍ ରେମୁଆଁ ବାସଙ୍ଗ୍ ବଗେ, ନେଙ୍ଗ୍ ଇସ୍ପର୍ନେ ମନ୍ଦିର୍କେ ପାକ୍ଚିଚେ ଜିର୍ସି ଇଡ଼ିଙ୍ଗ୍ ଆମେକେ ବାରି ମୁଇଂତର୍ ଆରେ ମ୍ବିଏ ।”
୬୧ଈୱାସି ଏଲେଇଞ୍ଜାମାଚେସି, “ନା଼ନୁ ମାହାପୂରୁତି ଇଲୁ ଡିକ୍ହାନା ତୀନି ଦିନାଟିଏ କେ଼ପାଲି ଆ଼ଡିଇଁ ।”
62 ମ୍ନା ଜାଜକ୍ ତୁଆଁଚେ ଜିସୁକେ ସାଲ୍ୟାକୁକେ ନା ମେନ୍ସାଃ ମେଃଡିଗ୍ ବାସଙ୍ଗ୍ ନାଡିଙ୍ଗ୍କେ? “ଆକେନ୍ ଦାବିକେ ପାକ୍ଚିନ୍ସା ନାନେ ଆରି ମେଁନେ ବାସଙ୍ଗ୍ନେ ଲେଃକେ?”
୬୨ଏମ୍ବାଟିଏ କାଜା ପୂଜେରା ନିଙ୍ଗାନା ଏଲେଇଚେସି, “ନୀ କ଼ପାଟି ଜ଼ଲିମାନାରାକି ୱେଣ୍ତେ ୱେସାଲି ନୀ ଏ଼ନି କାତା ହିଲେଏ କି?”
63 ମାତର୍ ଜିସୁ ବୁଙ୍ଗ୍ ଲେଃଗେ । ମ୍ନା ଜାଜକ୍ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ଜିବନ୍ ଇସ୍ପର୍ନେ ମ୍ନିରେ ପର୍ମାନ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଚେ ନେଙ୍ଗ୍ ଆନାକେ ସାଲ୍ୟାକୁ ଣ୍ଡିଙ୍ଗ୍କେ, ସତ୍ ବାସଙ୍ଗ୍, ନାଁ ମେଃନେ ଇସ୍ପର୍ନେ ଉଙ୍ଗ୍ଡେ କିସ୍ଟ ବା ମସିହ?”
୬୩ସାମା ଜୀସୁ ପାଲେଏ ଆ଼ହାନା ଡ଼ୟିତେସି । ଏମ୍ବାଟିଏ କାଜା ପୂଜେରା ଜୀସୁଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ନା଼ନୁ ଜୀୱୁତି ମାହାପୂରୁ ଦ଼ରୁତଲେ ପାର୍ମାଣା କିୱି କିହାନା ୱେଞ୍ଜିମାଞ୍ଜାଇଁ, ନାଙ୍ଗେ ୱେସ୍ତାମୁ, ନୀନୁ ସାତେଏ ମାହାପୂରୁ ମୀର୍ଏଣାତି କ୍ରୀସ୍ତତିକି?”
64 ଜିସୁ ଉତର୍ ବିକେ “ନାଁ ଟିକ୍ ନାବାସଙ୍ଗ୍କେ । ମାତର୍ ନେଙ୍ଗ୍ ପେ ସାପାରେକେ ବାସଙ୍ଗ୍ମ୍ବକେ ଜିଆଃ ରେମୁଆଁ ଉଙ୍ଗ୍ଡେ ସାପାଟୁ ବପୁରେ ଇସ୍ପର୍ନେ ଞ୍ଚଙ୍ଗ୍ତି ପାକା କୁକ ନ୍ସା ୱେଡିଙ୍କେ ବାରି ଆମେକେ କିତଂବାନ୍ ତ୍ରିଗ୍ଡ୍ୟା ଏତେ ଜାର୍ନେ ପେ ପେକେଏ ।”
୬୪ଜୀସୁ ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ନୀନୁତ ୱେସିମାଞ୍ଜି; ଅ଼ଡ଼େ ନା଼ନୁ ନିଙ୍ଗେ ୱେସିମାଞ୍ଜାଇଁ, ନୀଞ୍ଜୁଟିଏ ମୀରୁ ମାଣ୍ସି ମୀର୍ଏଣାଇଁ ବା଼ଡ଼୍ୟୁଗାଟି ମାହାପୂରୁ ଟିଃନିୱାକି ନିଚାମାନାଣି ଅ଼ଡ଼େ ହା଼ଗୁ ଦୂନ୍ଦ୍ରାଟି ୱା଼ନାଣି ମେହ୍ଦେରି!”
65 ଆକେନ୍ ଅଁଚେ ମ୍ନା ଜାଜକ୍ ନିଜେନେ ସକାକେ ସେଗାର୍ଚେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ “ଆକେନ୍ ତ ଇସ୍ପର୍କେ ନିନ୍ଦା ଆଡିଙ୍ଗ୍ ଡିଙ୍ଗ୍କେ । ଆରି ବିନ୍ ସାକି ଦର୍କାର୍ ଣ୍ଡୁ । ଏବେତ ପେ ଇସ୍ପର୍ନେ ନିନ୍ଦା ପେଅଁକେ ।
୬୫ଏମ୍ବାଟିଏ କାଜା ପୂଜେରା ତାନି ହିମ୍ବରି ଗେସାନା ଏଲେଇଚେସି, “ଈୱାସି ମାହାପୂରୁ ନିନ୍ଦା କିହିମାନେସି, ଇଞ୍ଜାଁ ମାଙ୍ଗେ ଅ଼ଡ଼େ ଏ଼ନି ସା଼କିୟାଁ ଲ଼ଡ଼ାମାନେ? ମେହ୍ଦୁ ନୀଏଁ ଜିକେଏ ମାହାପୂରୁ ନିନ୍ଦା କିତାଣି ୱେଚେରି,
66 ଆକେନ୍ ବିସୟ୍ରେ ପେନେ ମନ୍ ମେଃନେ?” ମେଇଂ ଉତର୍ ବିଃଆର୍କେ, “ମେଁ ଦସ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ବକେ ମେଁ ଗୁଏନେ ଡଣ୍ଡ୍ ବାନେ ଦର୍କାର୍ ।”
୬୬ମୀ ଅଣ୍ପୁତା ଏ଼ନାୟି ମାନେ?” ଏମ୍ବାଟିଏ ଏ଼ୱାରି ଏଲେଇଚେରି ଏ଼ୱାସି ହା଼ନି ଡଣ୍ତ ପା଼ଣ୍ନାୟି ମାନେ!
67 ଇଡ଼ିଙ୍ଗ୍ ମେଇଂ ଜିସୁକେ ସାର୍ମୁଆଁନ୍ନିଆ ବିତୁର୍ଚେ ଆମେକେ ବଗ୍ ଆର୍କେ । ଉଡ଼ିରୁଆ ଆମେକେ ଚାପ୍ଡ଼ା ବଗ୍ଚେ ବାସଙ୍ଗ୍ ଆର୍କେ
୬୭ଏଚିବେ଼ଲା ଏ଼ୱାରି ଏ଼ୱାଣି ମୂମ୍ବୁତା ହୂପିତେରି, ବିଦା ୱେ଼ତେରି; ଇଞ୍ଜାଁ ଆମ୍ବା ଆମ୍ବାଆରି ସା଼ପ୍ଡ଼ା ୱେ଼ଚାନା ଏଲେଇଚେରି,
68 “କିମେ କିସ୍ଟ ବା ମସିହ! ନା ଡିଏଃ ବାବବାଦି । ବାସଙ୍ଗ୍ ତ ଜା ଆନାକେ ବଗ୍କେ!”
୬୮“ଏ଼ କ୍ରୀସ୍ତ ନୀନୁସାଁ ମାହାପୂରୁ ଅଣ୍ପୁତି ବ଼ଲୁ ୱେହ୍ନାତି, ମାଙ୍ଗେ ୱେସ୍ତାମୁ ନିଙ୍ଗ ଆମ୍ବାଆସି ୱେତାତେସି ।”
69 ମ୍ନା ଜାଜକ୍ନେ ବାଜାର୍ ଡାଗ୍ରା ପିତର୍ କଲେ କେଲା ମୁଇଙ୍ଗ୍ ଚାକର୍ବଏଃ ଡାଗ୍ରା ପାଙ୍ଗ୍ଚେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ “ନାଁ ଡିଗ୍ ଗାଲିଲୀୟ ଜିସୁ ଏତେ ନାଲେଗେ ।”
୬୯ଏମ୍ବାଟିଏ ପିତର ପାଙ୍ଗାତି ଆଂଗେଣିତା କୁଗାମାଚେସି, ଇଞ୍ଜାଁ ର଼ ହ଼ଲେଣି ପିତର ଡାଗେ ୱା଼ହାନା ଏଲେଇଚେ, “ନୀନୁ ଜିକେଏ ଗାଲିଲିତି ଜୀସୁତଲେ ମାଚି ।”
70 ମାତର୍ ପିତର୍ ସାପାରେନେ ସାମ୍ନେ ଆକେନ୍ ସାମୁଆଁ ଅବିସ୍ବାସ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଚେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ “ନାଁ ମେଃନେ ବାସଙ୍ଗ୍ ନାଡିଙ୍ଗ୍କେ, ନେଙ୍ଗ୍ ମେଃଡିଗ୍ ବୁଜେ ନ୍ନାୟାକେ ଣ୍ଡୁ ।”
୭୦ସାମା ଏ଼ୱାସି ବାରେତି ନ଼କିତା “ନା଼ନୁ ଏ଼ୱାଣାଇଁ ପୁଞ୍ଜାହିଲଅଁ ନୀନୁ ଏ଼ନାଆଁ ୱେସିମାଞ୍ଜି ନା଼ନୁ ପୁଞ୍ଜାହିଲଅଁ ।”
71 ଆକେନ୍ ବାସଙ୍ଗ୍ଚେ ମେଁ ଆତେନ୍ ବାଜାର୍ନେ ର୍ଣ୍ଣସାଙ୍ଗ୍ ଡାଗ୍ରା ୱେକେ । ବାରି ମୁଇଙ୍ଗ୍ ଚାକର୍ ରାନି ଆମେକେ କେଚେ ଆତ୍ ଅରିଆ ଲେଃକ୍ନେ ରେମୁଆଁଇଂକେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ “କିମେ ନାଜରିତିୟ ଜିସୁ ଏତେ ଲେଃଗେ ।”
୭୧ଅ଼ଡ଼େ ପିତର ଆଂଗେଣି ଦୁୱେରିତା ହାଜାଲିଏ ଅ଼ଡ଼େ ର଼ ହ଼ଲେଣି ଏ଼ୱାଣାଇଁ ମେସାନା ଏ଼ ଟା଼ୟୁତି ଲ଼କୁଣି ଏଲେଇଚେ, “ଈୱାସି ନା଼ଜରିତ ଜୀସୁତଲେ ମାଚେସି ।”
72 ପିତର୍ ବାର୍ମୁଇଂତର୍ ଅବିସ୍ବାସ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଚେ ପର୍ମାନ୍ ତ୍ଲାଗ୍ଚେ ବାସଙ୍ଗ୍ଣ୍ଡିଂ “ପାର୍ମାନ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଚେ ବାସଙ୍ଗ୍ଣ୍ଡିଙ୍ଗ୍କେ ଆତେନ୍ ରେମୁଆଁ ନେଙ୍ଗ୍ ନାମ୍ୟାକେ ଣ୍ଡୁ ।”
୭୨ପିତର ପାର୍ମାଣା କିହାନା ଅ଼ଡ଼େ ଏଲେଇଚେସି, “ନା଼ନୁ ଏ଼ୱାଣାଇଁ ପୁଞ୍ଜାହିଲଅଁ ।”
73 ଉଡ଼ି ବେଲା ଇଡ଼ିଙ୍ଗ୍ ଆତ୍ଅରିଆ ଲେଃକ୍ନେ ରେମୁଆଁଇଂ ପିତର୍ ଡାଗ୍ରା ପାଙ୍ଗ୍ଚେ ବାସଙ୍ଗ୍ଆର୍କେ, “ନାଁ ସତେଆ ମେଁଇଙ୍ଗ୍ନେ ବାନ୍ ମୁଇଂଜା । ନାଁ ବାସଙ୍ଗ୍ନେ ବ୍ନାଲିର୍ ଅଁଲା ମ୍ୟାନେଡିଙ୍ଗ୍ ।”
୭୩ଅ଼ଡ଼େ ର଼ ଗା଼ଡ଼େକା ହାଜାଲିଏ ଦାରିତା ନିଚାମାଚାରି ପିତର ଡାଗେ ୱା଼ହାନା ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଏଲେଇଚେରି, “ନୀନୁ ଜିକେଏ ସାତେଏ ଏ଼ୱାରି ବିତ୍ରାଟି ରଅତି, ଇଚିହିଁ ନୀ ହା଼ଡାଟି ପୁଣ୍ମ୍ବି ଆ଼ହିମାନେ ।”
74 ପିତର୍ ବାସଙ୍ଗ୍କେ “ପର୍ମାନ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଚେ ବାସଙ୍ଗ୍ଣ୍ଡିଙ୍ଗ୍କେ ନେଙ୍ଗ୍ ବ୍ନାଲିର୍ ସତ୍ ବାସଙ୍ଗ୍ଣ୍ଡିଂ ଣ୍ଡୁଲା ଇସ୍ପର୍ ଆନେଙ୍ଗ୍କେ ଡଣ୍ଡ୍ ବିଲେ । ଆତେନ୍ ରେମୁଆଁକେ ନେଙ୍ଗ୍ ନ୍ନାମ୍ୟାକେ ଣ୍ଡୁ ।” ଅଃତେନ୍ ବେଲା ଗିସେଙ୍ଗ୍ ସକେ ।
୭୪ଏମ୍ବାଟିଏ ପିତର ପାର୍ମାଣା ଅ଼ଡ଼େ ବା଼କା ଇଟିହିଁ ଏଲେଇଚେସି, “ନା଼ନୁ ଏ଼ୱାଣାଇଁ ପୁଞ୍ଜାହିଲଅଁ ।” ଏ଼ ଦେବୁଣିଏ କୟୁ କେ଼ଣ୍ତେ ।
75 ଆରି ଜିସୁ ମେଃନେ ବାସଙ୍ଗ୍ବଗେ, ପିତର୍କେ ମନେ ପଡ଼େକେ: “ଗିସେଙ୍ଗ୍ ସନେ ସେନୁଗ୍ ଆନେଙ୍ଗ୍କେ ନାମ୍ୟାକେ ଡାଗ୍ଚେ ନାଁ ଞ୍ଜିତର୍ ନାବାସଙ୍ଗ୍ଏ ।” ମେଁ ବାଏରେ ୱେଚେ ମନେ ତ୍ଲାଗ୍ ତ୍ଲାଗ୍ଚେ ଅଃକେ ।
୭୫ଏଚେଟିଏ “କୟୁ କେ଼ଣ୍ଆ ନ଼କେଏ ନାଙ୍ଗେ ତୀନି ପା଼ଲି ପୁଞ୍ଜାହିଲଅଁ ଇଞ୍ଜାଦି” ଇଞ୍ଜିଁ ଜୀସୁ ୱେସ୍ତି ଈ କାତା ପିତର ଅଣ୍ପୁତା ୱା଼ତେ, ଇଞ୍ଜାଁ ଏ଼ୱାସି ପାଙ୍ଗାତା ହାଜାନା ହା଼ରେକା କିଲିବିଲି ଦୁକୁଆ଼ହିଁ ଡ଼ୀତେସି ।
