ମାର୍କ 7
1 ଉଡ଼ିକ୍ଲିଗ୍ ଫାରୁଶୀଇଂ ଆରି ଉଡ଼ିକ୍ଲିଗ୍ ଦର୍ମ ସାସ୍ତ୍ରି ଯିରୂଶାଲମବାନ୍ ପାଙ୍ଗ୍ଚେ ଜିସୁନେ ପିତୁର୍ପାକା ରିସିଙ୍ଗ୍ ୱେ ଆର୍ଗେ ।
Les pharisiens et quelques scribes, venus de Jérusalem, s’assemblèrent auprès de Jésus.
2 ମେଁଇଙ୍ଗ୍ ଜିସୁନେ ଉଡ଼ିରୁଆ ସିସ୍ଇଂକେ ଅସୁଚି ବା ନ୍ତି ମାଗୁଇତିଚେ ଚଙ୍ଗ୍ନେ କେକେ ।
Ils virent quelques-uns de ses disciples prendre leurs repas avec des mains impures, c’est-à-dire, non lavées.
3 ଫାରୁଶୀ ଆରି ସାପା ଜିଉଦିଇଂ ଗୁଇତି ଗୁଏଚଚେ ଅଃନା ଡିଗ୍ ଆଚଙ୍ଗ୍ ଆର୍ଏ ଣ୍ଡୁ । ମେଁଇଙ୍ଗ୍ ମେଇଂନେ ଅଃସେନେ ମ୍ନା ନ୍ତା ଞ୍ଜାଃଇଂବାନ୍ ଡିଂଡିଂକ୍ନେ ନିୟମ୍ ପାଲନ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ନ୍ସା ଆକେନ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ବକେ ।
Or, les pharisiens et tous les Juifs ne mangent pas sans s’être lavé soigneusement les mains, conformément à la tradition des anciens;
4 ସାନ୍ତା ଆଣ୍ତେଙ୍ଗ୍ ବାନ୍ ଅଲେଙ୍ଗ୍ ପାଙ୍ଗ୍ଚେ ସେନୁଗ୍ ନିୟମ୍ ଅନୁସାରେ ନ୍ତି ଞ୍ଚ ମାଗୁଏଚ କୁଟା ମେଃଡିଗ୍ ଆଚଙ୍ଗ୍ ଆର୍ ଣ୍ତୁ । ଗାରିଆ, ଗିନା, କଁସ୍ ମୁତାଇଙ୍ଗ୍ ବାରି ସିଙ୍ଗ୍ଲାଇଙ୍ଗ୍ ଗଃଡ଼୍ୟାଃ ନ୍ସା ବିନ୍ ବିନ୍ ରକମ୍ ନିୟମ୍ ପାଲନ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ମ୍ୟାଃଆର୍କେ ।
et, quand ils reviennent de la place publique, ils ne mangent qu’après s’être purifiés. Ils ont encore beaucoup d’autres observances traditionnelles, comme le lavage des coupes, des cruches et des vases d’airain.
5 ତେଲା ଫାରୁଶୀଇଂ ଆରି ସାସ୍ତ୍ରିଇଂ ଜିସୁକେ ସାଲ୍ୟାକୁଆର୍କେ, “ନାଁନେ ସିସ୍ଇଂ ପାରୁସିଇଂନେ ନିଅମ୍ ସାଚେ ମେଁନ୍ସା ମାଗୁଏଃଚ ମାଗୁଇତିଚେ ଚଙ୍ଗ୍ପେଡିଙ୍ଗ୍, ମେଇଙ୍ଗ୍ ଦେକ୍ରକମ୍ ମେଁନ୍ସା ଡିଙ୍ଗ୍ଆର୍ଡିଂକେ?”
Et les pharisiens et les scribes lui demandèrent: Pourquoi tes disciples ne suivent-ils pas la tradition des anciens, mais prennent-ils leurs repas avec des mains impures?
6 ଜିସୁ ଆମେଇଂକେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ରେ କୁଟ୍ଣ୍ଡ୍ରେଇଂ ଯିଶାଇୟ ପେନେ ବିସୟ୍ରେ ସତ୍ ବାବ୍ରେ ବବିସତ୍ ସାମୁଆଁ ବାସଙ୍ଗ୍ବକେ, ଡିରକମ୍ ଗୁଆର୍ବକେ, ଆକେନ୍ ରେମୁଆଁଇଂ ସାର୍ମୁଆଃନ୍ନିଆ ଆନିଂକେ ସନ୍ମାନ୍ ବିଃମ୍ୟାଆର୍କେ । ମାତର୍ ଗାଗ୍ଡ଼େ ନିଂବାନ୍ ସ୍ଲ ଲେଃକେ ।” “ଇସ୍ପର୍ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, ଡିରକମ୍ ଗୁଆର୍ବକେ ଆକେନ୍ ଜାତିନେ ସାର୍ମୁଆଃନ୍ନିଆ ଆନିଙ୍ଗ୍କେ ସନ୍ମାନ୍ ବିଏ । ଡାଗ୍ଲା ମେଇଙ୍ଗ୍ନେ ଗାଗ୍ଡ଼େ ନେଁ ବାନ୍ ସ୍ଲ ଲେଃଏ ।
Jésus leur répondit: Hypocrites, Ésaïe a bien prophétisé sur vous, ainsi qu’il est écrit: Ce peuple m’honore des lèvres, Mais son cœur est éloigné de moi.
7 ମେଇଙ୍ଗ୍ ରେମୁଆଁଇଂକେ ନିଅମ୍ଇଙ୍ଗ୍କେ ଦର୍ମନେ ଆଦେସ୍ ସାମୁଆଁ ଡାଗ୍ଚେ ଗ୍ୟାନ୍ ବିଚେ ସରାଃସ୍ରିଃ ନେନେ ପାର୍ତନା ଡିଂମ୍ୟାଃଆର୍କେ ।”
C’est en vain qu’ils m’honorent, En donnant des préceptes qui sont des commandements d’hommes.
8 “ପେଇଂ ଇସ୍ପର୍ନେ ଆଦେସ୍ ଆନ୍ତାର୍ ବିଚେ । ଏବେ ପେଇଂ ରେମୁଆଁନେ ନିଅମ୍ ସାଚେ କପେଲେକେ ।”
Vous abandonnez le commandement de Dieu, et vous observez la tradition des hommes.
9 ଜିସୁ ଆରି ଆମେଇଂକେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ନିଜେନେ ନିୟମ୍ ପାଲେନେନ୍ସା ପେଇଙ୍ଗ୍ ଇସ୍ପର୍ନେ ସାମୁଆଁ ଆନ୍ତାର୍ଚେ ନିଜେକେ ଚାଲାକି ଡାଗ୍ଚେ ବାବେ ପେଡିଙ୍ଗ୍ ।
Il leur dit encore: Vous anéantissez fort bien le commandement de Dieu, pour garder votre tradition.
10 ମୋଶା ନିଅମ୍ ବାସଙ୍ଗ୍ବକେ, ଆବା ଇୟାଙ୍ଗ୍ନେ ସାମୁଆଁ ମାନେଃପା । ଜା ମେଁନେ ଆବାଡ଼େ କି ଇୟାଙ୍ଗ୍ଡେକେ ଦଦ୍ୟା ସାମୁଆଁ ବାସଙ୍ଗ୍ଏ, ମେଁ ଗୁଏଃନେ ଡଣ୍ଡ୍ ବାଏ ।
Car Moïse a dit: Honore ton père et ta mère; et: Celui qui maudira son père ou sa mère sera puni de mort.
11 ମାତର୍ ପେ ବାସଙ୍ଗ୍ପା, ଜାଣ୍ଡେ ଜଦି ଆବା କି ଇୟାଙ୍ଗ୍କେ ବାସଙ୍ଗ୍ଏ, ନିଂ ବାନ୍, ଜା ବାନ୍ ପେ ନିମାଣ୍ଡା ଡିଂପେଲେଃ, ତେଲା ‘କର୍ବାନ୍’ ବା ଇସ୍ପର୍କେ ମାନତ୍ ଡିଂଲେଃକେ ।
Mais vous, vous dites: Si un homme dit à son père ou à sa mère: Ce dont j’aurais pu t’assister est corban, c’est-à-dire, une offrande à Dieu,
12 ତେଲା ପେ ଇୟାଙ୍ଗ୍ ଆବାକେ ସାଇଜ ଡିଂନେ ଦାଇତ୍ବାନ୍ ପେତାର୍ଏ ।
vous ne le laissez plus rien faire pour son père ou pour sa mère,
13 ଡେକ୍ରକମ୍ ବାବ୍ରେ ବିନ୍ରେକେ ବିଃପେବକ୍ନେ ପେନେ ସିକ୍ୟା ଇସ୍ପର୍ନେ ଆଦେସ୍କେ ଅମାନି ଡିଂପେଡିଂକେ । ଦେକ୍ରକମ୍ ବାରି ଗୁଲେ କାମ୍ ପେ ଡିଂପେଡିଂକେ ।”
annulant ainsi la parole de Dieu par votre tradition, que vous avez établie. Et vous faites beaucoup d’autres choses semblables.
14 ଜିସୁ ରେମୁଆଁଇଂକେ ଡାଗ୍ରା ୱାଚେ ଆମେଇଂକେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ସାପା ରେମୁଆଁ ନେଙ୍ଗ୍ନେ ସାମୁଆଁ ଦ୍ରିଗ୍ପା ଆରି ବୁଜେପା ।
Ensuite, ayant de nouveau appelé la foule à lui, il lui dit: Écoutez-moi tous, et comprenez.
15 ଦେକ୍ରକମ୍ ମେଃଣ୍ଡିଗ୍ ଜିନିସ୍ ଣ୍ଡୁ ଆଣ୍ଡିନେ ବାଏରେ ରେମୁଆଁ ବିତ୍ରେବାନ୍ ବାଏରେ ପାଙ୍ଗ୍ଏ ଆରି ଆଣ୍ଡିନେ ଜିନିସ୍ ରେମୁଆଁ ବିତ୍ରେବାନ୍ ତାର୍ମ୍ୟାକେ ଆତେନ୍ ଆଃ ଆମେକେ ଦଦ୍ୟା ଆଃଡିଙ୍ଗ୍ଏ ।”
Il n’est hors de l’homme rien qui, entrant en lui, puisse le souiller; mais ce qui sort de l’homme, c’est ce qui le souille.
16 “ଜଦି ଜାନେ ଅଁନେ ନ୍ଲୁଗ୍ ଲେଃକେ ମେଁ ଅଁଲେଃ ।”
Si quelqu’un a des oreilles pour entendre, qu’il entende.
17 ଇଡ଼ିଙ୍ଗ୍ ଜିସୁ ରେମୁଆଁଇଙ୍ଗ୍କେ ଆନ୍ତାର୍ଚେ ଡୁଆ ବିତ୍ରେ ଗାୱେଗେ । ସିସ୍ଇଂ ଆମେକେ ଆକେନ୍ ଉଦାଅରନ୍ ସାମୁଆଁ ବିସୟ୍ରେ ସାଲ୍ୟାକୁଆର୍କେ ।
Lorsqu’il fut entré dans la maison, loin de la foule, ses disciples l’interrogèrent sur cette parabole.
18 ଜିସୁ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ବିନ୍ଣ୍ଡ୍ରେ ସୁଗା ପେନେ ଡିଗ୍ ବୁଜେନେ ବପୁ ମେଃନେ ଅଃକେନ୍ ଗଣ୍ଡାଃ? ଅଃକେନ୍ ବୁଜେ ପେୟାକେ? ଆଣ୍ଡିନେ ରେମୁଆଁନେ ବିତ୍ରେ ବାଏରେବାନ୍ ଗାଏ, ଆତେନ୍ ଆମେକେ ଅପବିତ୍ର ଆଃଡିଙ୍ଗ୍ ଆୟା ଣ୍ଡୁ ।
Il leur dit: Vous aussi, êtes-vous donc sans intelligence? Ne comprenez-vous pas que rien de ce qui du dehors entre dans l’homme ne peut le souiller?
19 ଡାଗ୍ଲା ଚଙ୍ଗ୍କ୍ନେ ମେଃନେ ପାରାନ୍ ବିତ୍ରେ ମାୱେଚେ ସୁଲୁଏ ବିତ୍ରେ ୱେଏ ଆରି ଡିଡିଆପାର୍ ଡାଗ୍ରା ତାର୍ଏ ।” ଦେକ୍ରକମ୍ ସାପା କାଦି ପର୍ଚଲ୍ ଡିଂଲେଃଏ, ଆକେନ୍ ମେଃନେ ବୁଜେ ପେୟାକେ ଣ୍ଡୁ?
Car cela n’entre pas dans son cœur, mais dans son ventre, puis s’en va dans les lieux secrets, qui purifient tous les aliments.
20 ମେଁ ବାରି ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ମେଁନେ ସାପା ରେମୁଆଁନେ ବିତ୍ରେବାନ୍ ତାର୍ଏ ଆତେନ୍ ଆମେକେ ଅପବିତ୍ର ଆଃଡିଙ୍ଗ୍ଏ
Il dit encore: Ce qui sort de l’homme, c’est ce qui souille l’homme.
21 ଡାଗ୍ଲା ବିତ୍ରେବାନ୍, ରେମୁଆଁନେ ମନ୍ବାନ୍, ଦଦ୍ୟା ଚିନ୍ତା ତାର୍ଏ ।
Car c’est du dedans, c’est du cœur des hommes, que sortent les mauvaises pensées, les adultères, les impudicités, les meurtres,
22 ଦାରି ୱେନେ, ଡଙ୍ଗାନେ, ରେମୁଆଁ ବାଗୁଏନେ, ଅଡ଼ାରେଗ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ନେ, ଲବ୍ଡିଙ୍ଗ୍ନେ, ଦୁସ୍ଟ ଡିଙ୍ଗ୍ନେ, ନାଲେନେ, ଦଦ୍ୟା କାମ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ନେ, ଇର୍ସାରେ କେନେ, ନିନ୍ଦା, ଆଂକାର୍, ମୁର୍କ ।
les vols, les cupidités, les méchancetés, la fraude, le dérèglement, le regard envieux, la calomnie, l’orgueil, la folie.
23 ଏନ୍ ସାପା ସତ୍ ଣ୍ତୁନେ ବିସୟ୍ ରେମୁଆଁନେ ଗାଗ୍ଡ଼େ ବିତ୍ରେ ବାନ୍ ତାର୍ଚେ ରେମୁଆଁକେ ଦଦ୍ୟା ଆଡିଙ୍ଗ୍ଏ ।”
Toutes ces choses mauvaises sortent du dedans, et souillent l’homme.
24 ଆତେନ୍ ବେଲା ମେଁ ଆତ୍ବାନ୍ ତଡ଼ିଆଚେ ସୋର ପାକା ୱେକେ ଆରି ମୁଇଂ ଡୁଆନିଆ ଗାଚେ ଜାଣ୍ଡେ ଡିରକମ୍ ଆତେନ୍ ଆମ୍ୟାଃଲେ ଡାଗ୍ଚେ ମେଁ ଆକେନ୍ ଇକ୍ଚା ଡିଙ୍ଗ୍ଡିଂଗେ । ମାତର୍ ମେଁ ବୁଙ୍ଗ୍ଲେଃ ଆୟାକେ ଣ୍ତୁ ।
Jésus, étant parti de là, s’en alla dans le territoire de Tyr et de Sidon. Il entra dans une maison, désirant que personne ne le sût; mais il ne put rester caché.
25 ଆତେନ୍ ଦାପ୍ରେ ମୁଇଂ ସେଲାମ୍ବୁଏ ରେମୁଆଁ ଜିସୁ ପାଙ୍ଗ୍ଲେଃକ୍ନେ କବର୍ ଅଁଚେ ମେଁ ଉଙ୍ଗ୍ଡେନେ ଗାଗ୍ଡ଼େ ବିତ୍ରେ ଦଦ୍ୟା ଆତ୍ମା ଗାଲେଃଗେ । ତେଲା ମେଁ ଟାପ୍ନା ଜିସୁ ଡାଗ୍ରା ୱେଚେ ମେଁନେ ପାଦ୍ଚନ୍ନିଆ ଲଃକେ ।
Car une femme, dont la fille était possédée d’un esprit impur, entendit parler de lui, et vint se jeter à ses pieds.
26 ଆତେନ୍ ମୁଇଂ ଗ୍ରୀକ୍ ସେଲାମ୍ବୁଏ ଲେଃଗେ । ମେଁ ସିରିଆନେ ଫୈନିକୀୟା ଅରିଆ ଜନମ୍ ଡିଙ୍ଗ୍ଲେଃଗେ । ମେଁ ମେଁନେ ଉଙ୍ଗ୍ଡେବାନ୍ ଗଲିଆ ଆଆଁନ୍ତାର୍ ବିଃନ୍ସା ଜିସୁକେ ପାର୍ତନା ଡିଂକେ ।
Cette femme était grecque, syro-phénicienne d’origine. Elle le pria de chasser le démon hors de sa fille. Jésus lui dit:
27 ଜିସୁ ଆମେକେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ସେନୁଗ୍ ଗଡ଼େଇଙ୍ଗ୍କେ ସାନ୍ତି ଡିଙ୍ଗ୍ନେ ବିଃପା ଡାଗ୍ଲା ଗଡ଼େଇଂନେ କାଦି ଡୁଙ୍ଗ୍ ୱେଚେ ଗୁସୁଃନେ ସେନୁଗ୍ ଜଗ୍ତ୍ଲାଗ୍ନେ ବଲ୍ ଣ୍ଡୁ ।”
Laisse d’abord les enfants se rassasier; car il n’est pas bien de prendre le pain des enfants, et de le jeter aux petits chiens.
28 ଆତେନ୍ ସେଲାମ୍ବୁଏ ଉତର୍ ବିକେ, “ଅଁ ମାପ୍ରୁ ଆତେନ୍ ସତ୍ ମାତର୍ ଗଡ଼େଇଂ ଚଙ୍ଗ୍ନେ ବେଲା ତୁବଃ ଲଃକ୍ନେ ଜୁଟା ଟିବୁଲ୍ ଆଲ ଲେଃକ୍ନେ ଗୁସୁଃଇଂ ଣ୍ଡିଙ୍ଗ୍ ଚଙ୍ଗ୍ଆର୍ଏ ।”
Oui, Seigneur, lui répondit-elle, mais les petits chiens, sous la table, mangent les miettes des enfants.
29 ଏନ୍ ଇଡ଼ିଙ୍ଗ୍ ଜିସୁ ଆତେନ୍ ସେଲାମ୍ବୁଏଃକେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ଆକେନ୍ ଆଃ ନିମାଣ୍ତା ଉତର୍ । ଏବେ ନାଁ ଡୁଆ ୱିଗ୍ନାୟାଏ ଗଲିଆ ନାଉଙ୍ଗ୍କେ ଆନ୍ତାର୍ଚେ ଡଗେ ।”
Alors il lui dit: à cause de cette parole, va, le démon est sorti de ta fille.
30 ଆତେନ୍ ସେଲାମ୍ବୁଏ ରେମୁଆଁ ଡୁଆ ୱିଗ୍ଚେ କେକେ ଜେ ମେଁ ଉଙ୍ଗ୍ଡେ କଟ୍ନିଆ ଡୁଲେଗ୍ ଲେଃକେ । ଦଦ୍ୟା ଆତ୍ମା ମେଁ ଗାଗ୍ଡ଼େବାନ୍ ତାର୍ଚେ ଡଲେଃକେ ।
Et, quand elle rentra dans sa maison, elle trouva l’enfant couchée sur le lit, le démon étant sorti.
31 ତେନ୍ଇଡ଼ିଂ ଜିସୁ ଇନିନେ ଡାଗ୍ରା ଏରିଆ ଆନ୍ତାର୍ଚେ ଦେକାପଲୀ ଗାଲିନ୍ନିଆ ସୀଦନ ବିଚେ ଗାଲିଲୀ କେଣ୍ଡିଆ ଡାଗ୍ରା ପିଙ୍ଗ୍ଚାକେ ।
Jésus quitta le territoire de Tyr, et revint par Sidon vers la mer de Galilée, en traversant le pays de la Décapole.
32 ଆତ୍ଅରିଆ ଉଡ଼ି ରେମୁଆଁ ଜିସୁ ଡାଗ୍ରା ମୁଇଂ ରେମୁଆଁକେ ଡୁଂପାଙ୍ଗ୍କେ । ଆତେନ୍ ରେମୁଆଁ କନ୍ଦା ଆରି ବଇରା ଲେଃକେ । ରେମୁଆଁଇଂ ଜିସୁକେ କୁସାମୁତି ଡିଙ୍ଗ୍ଆର୍କେ ଜେ ମେଁନେ ନ୍ତି ରେମୁଆଁନେ ଆଡ଼ାତ୍ରା ବଚେ ନିମାଣ୍ତା ଆଡିଙ୍ଗ୍ବିଃଲେ ।
On lui amena un sourd, qui avait de la difficulté à parler, et on le pria de lui imposer les mains.
33 ଜିସୁ ଆତେନ୍ ରେମୁଆଁକେ ଗହଲି ବାନ୍ ଇକୁଡ଼ା ସ୍ଲପାକା ଡୁଂୱେଗେ । ମେଁ ଆତେନ୍ ରେମୁଆଁକେ ନ୍ଲୁଗ୍ ବିତ୍ରେ ନିଜେନେ ଆର୍ୱେତି ବକେ । ତେନ୍ଇଡ଼ିଂ ମେଁ ବିଃତୁର୍ ବିକେ ଆରି ରେମୁଆଁନେ ନ୍ଲିୟାକେ ଲିଗ୍କେ ।
Il le prit à part loin de la foule, lui mit les doigts dans les oreilles, et lui toucha la langue avec sa propre salive;
34 ଜିସୁ ଆରି କିତଙ୍ଗ୍ଇନି କେଚେ ଜବର୍ ପୁଣ୍ଡା ଗୁଃଚେ ମେଁ ରେମୁଆଁକେ ବାସଙ୍ଗ୍କେ, “ଇପ୍ପଥାଃ” ଡାଗ୍ଲା ତର୍ସା ୱେଲା ।
puis, levant les yeux au ciel, il soupira, et dit: Éphphatha, c’est-à-dire, ouvre-toi.
35 “ଆତାନ୍ ଦାପ୍ରେ ରେମୁଆଁ ଦ୍ରିଗ୍ନେ ବପୁ ବାକେ ମେଁ କନ୍ଦା ଡିଂଲେଃକ୍ନେବାନ୍ ନିମାଣ୍ତା ଡିଙ୍ଗ୍ୱେଗେ ବାରି ମେଁ ନିମାଣ୍ତା ବାବ୍ରେ ସାମୁଆଁ ବାଲିର୍ ୟାକେ ।”
Aussitôt ses oreilles s’ouvrirent, sa langue se délia, et il parla très bien.
36 ଆରି ଆକେନ୍ ସାମୁଆଁ ଆଜାଡିଗ୍ ଆବାସଙ୍ଗ୍ପା ଡାଗ୍ଚେ ଆମେଇଂକେ ବାଲିର୍କେ । ଡାଗ୍ଲା ମେଁ ଆମେଇଂକେ ଉଡ଼ି ମନା ଡିଙ୍ଗ୍କେ ମେଇଙ୍ଗ୍ ଅଦିକ୍ ବାଲିର୍ ଅଲେଙ୍ଗ୍ଆର୍କେ ।
Jésus leur recommanda de n’en parler à personne; mais plus il le leur recommanda, plus ils le publièrent.
37 ରେମୁଆଁଇଂ ସିସେବାନ୍ କାବା ଡିଙ୍ଗ୍ ୱେଲେଃଆର୍ଗେ । ମେଇଙ୍ଗ୍ ବାସଙ୍ଗ୍ଡିଂଆର୍ଗେ, “ଜିସୁ ସାପା କିଚି ନିମାଣ୍ଡା ଆଡିଙ୍ଗ୍ଡିଙ୍ଗ୍କେ । ଦେକ୍ରକମ୍ କି ମେଁ ବଇରାକେ ଦ୍ରିଗ୍ନେ ବପୁ ଆରି କନ୍ଦାକେ ବାଲିର୍ନେ ବପୁ ବିଡିଂକେ ।”
Ils étaient dans le plus grand étonnement, et disaient: Il fait tout à merveille; même il fait entendre les sourds, et parler les muets.
