< Proverbes 6 >
1 Mon fils, si tu t’es rendu garant pour ton ami, et que tu aies engagé à un étranger ta main,
Mwana na ngai, soki ondimi niongo ya moninga na yo, soki obeti tolo mpo na kondima niongo ya mopaya,
2 Tu t’es enlacé par les paroles de ta bouche, et tu as été pris par tes propres discours.
omikangi nde singa na maloba na yo, omikangi nde na motambo ya maloba ya monoko na yo.
3 Fais donc ce que je dis, mon fils, délivre-toi toi-même, parce que tu es tombé dans la main de ton prochain. Cours de tous côtés, hâte-toi, réveille ton ami;
Boye, mwana na ngai, sala makambo oyo mpo ete omikangola, pamba te omikabaki na maboko ya moninga na yo; kende komikitisa liboso na ye mpe tingama na ye,
4 N’accorde point de sommeil à tes yeux, et que tes paupières ne s’assoupissent point.
kotika te ete miso na yo elala pongi to enimba;
5 Dégage-toi, comme un petit daim qui échappe de la main, et comme un oiseau qui fuit de la main d’un oiseleur.
mikangola na motambo lokola mboloko na maboko ya mobomi banyama ya zamba, mpe lokola ndeke na motambo ya mokangi bandeke.
6 Va à la fourmi, ô paresseux, et considère ses voies, et apprends la sagesse;
Yo moto ya goyigoyi, kende epai ya furmi, tala malamu ezaleli na yango mpe okozwa bwanya!
7 La fourmi, quoiqu’elle n’ait ni chef, ni maître, ni prince,
Yango ezalaka na mokambi te, mokengeli te to mokonzi te;
8 Prépare dans l’été sa nourriture, et rassemble durant la moisson ce qu’elle doit manger.
ebongisaka bilei na yango na tango ya moyi makasi, ebombaka yango na tango ya kobuka mbuma.
9 Jusqu’à quand, paresseux, dormiras-tu? quand sortiras-tu de ton sommeil?
Yo moto ya goyigoyi, okolala pongi kino tango nini? Kino tango nini okolamuka na pongi na yo?
10 Tu dormiras un peu, tu sommeilleras un peu, tu mettras un peu les mains l’une dans l’autre, afin que tu dormes:
Mwa pongi moke, mwa kopema moke, mwa kokanga maboko moke mpo na kolala
11 Et viendra à toi, comme un coureur de chemin, la détresse; et la pauvreté comme un homme armé. Mais si tu es actif, viendra ta moisson comme une source abondante, et la détresse fuira loin de toi.
mpe bobola ekoyela yo na pwasa lokola moleki nzela, mpe pasi ekoyela yo lokola moyibi.
12 Un homme apostat, homme inutile, va tenant des discours pervers,
Moto oyo atambolaka na lokuta na monoko azali moto ya Beliali, moto mabe:
13 Fait signe des yeux, frappe du pied, parle avec un doigt,
Abetaka-betaka miso, apesaka bilembo na makolo na ye mpe alobaka na nzela ya bilembo ya misapi;
14 Avec un cœur dépravé il machine le mal, et en tout temps il sème des querelles;
azalaka na makanisi mabe kati na motema na ye, asalaka tango nyonso mabongisi ya mabe mpe alukaka kaka tango nyonso makelele.
15 En un moment lui viendra sa perte, et soudain il sera brisé, et il n’aura plus de remède.
Yango wana, pasi ekoyela ye na pwasa, akobukana mbala moko, mpe kisi ya kobikisa ye ekozala te.
16 Il y a six choses que hait le Seigneur, et la septième, son âme la déteste:
Yawe ayinaka makambo wana motoba; mpe makambo oyo sambo ezali mabe penza na miso na Ye:
17 Des yeux altiers, une langue menteuse, des mains versant un sang innocent,
Kodongola, lolemo ya lokuta, maboko oyo ebomaka moto oyo asali mabe te,
18 Un cœur formant des pensées très mauvaises, des pieds prompts à courir au mal,
motema oyo ekanisaka mabongisi ya mabe, makolo oyo epotaka mbangu na mabe,
19 Un témoin fallacieux proférant des mensonges, et celui qui, entre des frères, sème des discordes.
motatoli mabe oyo alobaka lokuta mpe moto oyo alukaka makelele kati na bandeko.
20 Conserve, mon fils, les préceptes de ton père, et ne rejette pas la loi de ta mère.
Mwana na ngai, batela mibeko ya tata na yo mpe kosundola te mateya ya mama na yo.
21 Lie-les dans ton cœur continuellement, et mets-les autour de ton cou.
Kanga yango tango nyonso na motema na yo, lata yango na kingo na yo.
22 Lorsque tu vas et viens, qu’ils marchent avec toi: lorsque tu dors, qu’ils te gardent, et te réveillant, parle avec eux;
Pamba te ekolakisa yo nzela tango okokende na mobembo, ekobatela yo tango okolala pongi mpe ekosolola na yo tango okolamuka.
23 Parce qu’un commandement est un flambeau, et la loi, une lumière, et que c’est la voie de la vie qu’une remontrance de discipline;
Mibeko ezali mwinda, mateya ezali pole, makebisi mpe pamela ezali nzela ya bomoi,
24 Afin qu’ils te préservent d’une femme corrompue et de la langue flatteuse d’une étrangère.
mpo na kobatela yo mosika ya mwasi ya ndumba, mosika ya lokuta ya lolemo ya mwasi ya mopaya.
25 Que ton cœur ne se passionne point pour sa beauté; et ne sois point pris par les signes de ses yeux;
Kotika te ete motema na yo elula kitoko na ye, mpe miso na ye ekweyisa yo.
26 Car le prix d’une prostituée est à peine d’un pain seul; mais une femme ravit l’âme précieuse d’un homme.
Pamba te likolo ya mwasi ya ndumba, okoki kobungisa ezala eteni na yo ya lipa, mpe mwasi ya libala akoki kobebisa bomoi ya motuya.
27 Est-ce qu’un homme peut cacher du feu dans son sein, sans que ses vêtements s’embrasent?
Boni, moto akoki solo kozika moto, bongo bilamba na ye ezika te?
28 Ou marcher sur des charbons ardents, sans que soient brûlées les plantes de ses pieds?
Moto akoki solo kotambola na likolo ya makala ya moto, bongo makolo na ye ezika te?
29 Ainsi celui qui s’approche de la femme de son prochain ne sera pas pur lorsqu’il l’aura touchée.
Boye, moto nyonso oyo akosangisa nzoto na mwasi ya ndeko na ye akozanga te kozwa etumbu.
30 Ce n’est pas une grande faute, lorsque quelqu’un dérobe afin de remplir son âme affamée;
Kotiola moyibi te soki ayibi mpo ete azali na nzala mpe azangi eloko ya kolia.
31 Pris, il rendra même le septuple, et il livrera tout ce qu’il a dans sa maison.
Kasi soki bakangi ye, akozongisa mbala sambo, akopesa biloko nyonso ya ndako na ye.
32 Mais celui qui est adultère, à cause de son manque de cœur, perdra son âme;
Mobali oyo asalaka ekobo na mwasi ya moninga azali lokola moto oyo azangi mayele; kosala ekobo ya boye ezali nde komiboma;
33 Il rassemble sur lui la turpitude et l’ignominie, et son opprobre ne sera pas effacé;
akobuka lokola mbuma: minyoko mpe kosambwa; bongo soni na ye ekosila te.
34 Parce que la jalousie et la fureur du mari ne pardonneront pas au jour de la vengeance,
Pamba te zuwa epelisaka kanda makasi kati na mobali, mpe akozala na mawa te na mokolo oyo akozongisa mabe na mabe;
35 Et il n’acquiescera aux prières de personne, et il ne recevra pas pour satisfaction les dons les plus nombreux.
akotikala kondima ata lifuti moko te mpo ete akoka kolimbisa, mpe akoboya yango ata soki babakisi bakado.