Proverbes 24

1 Ne porte pas envie aux hommes méchants, et ne désire pas d’être avec eux;

Huwag kang mainggit sa mga masasama, ni hangarin na makisama sa kanila,

2 Parce que leur âme médite des rapines, et que leurs lèvres parlent fraudes.

dahil ang kanilang mga puso ay nagbabalak ng karahasan, at ang kanilang mga labi ay nag-uusap tungkol sa kaguluhan.

3 C’est par la sagesse que se bâtira une maison, et par la prudence qu’elle s’affermira.

Sa pamamagitan ng karunungan ang isang bahay ay naitatayo at sa kaunawaan ito ay naitatatag.

4 Par la science, les celliers se rempliront de toute sorte de biens précieux et très beaux.

Sa kaalaman ang mga silid ay puno ng lahat ng mga mamahalin at kaaya-ayang kayamanan.

5 L’homme sage est puissant, et l’homme instruit est robuste et vigoureux.

Ang isang matalinong tao ay nagpapatunay na malakas, at ang isang taong mayroong kaalaman ay mas maigi kaysa sa isang malakas,

6 Parce que c’est avec réflexion que s’entreprend une guerre; et que le salut sera où il y a beaucoup de conseils.

sapagkat sa matalinong mga utos kaya mong itaguyod ang iyong digmaan, at kasama ang maraming mga tagapangaral mayroong tagumpay.

7 Bien élevée est pour l’insensé la sagesse à la porte de la ville, il n’ouvrira pas la bouche.

Ang karunungan ay masyadong mataas para sa isang mangmang; sa tarangkahan hindi niya binubuksan ang kaniyang bibig.

8 Celui qui pense à faire le mal sera appelé insensé.

Mayroong isang nagbabalak na gumawa ng masama— tinatawag siya ng mga tao na bihasa sa mga masamang balakin.

9 La pensée de l’insensé est péché; et c’est l’abomination des hommes, que le médisant.

Ang isang hangal na hangarin ay kasalanan, at ang mga tao ay hinahamak ang nangungutya.

10 Si, fatigué au jour de l’angoisse, tu désespères, ta force sera diminuée.

Kung ipinapakita mo ang iyong kaduwagan sa araw ng kaguluhan, kung gayon ang iyong lakas ay hindi sapat.

11 Arrache au péril ceux qui sont conduits à la mort, et, ceux que l’on traîne à la destruction, ne cesse pas de les délivrer.

Sagipin mo silang mga inilalayo papunta sa kamatayan, at pigilan mo silang mga nalilito papunta sa pagpatay.

12 Si tu dis: Les forces me manquent; celui qui observe le cœur le discerne lui-même, rien ne trompe le conservateur de ton âme; et il rendra à l’homme selon ses œuvres.

Kung sinabi mo, “Diyan! Wala kaming alam tungkol dito.” Hindi ba't ang Siyang nagtitimbang ng puso ay naiintindihan kung ano ang sinasabi mo? At Siyang nagbabantay ng iyong buhay, hindi ba niya alam ito? At hindi ba ibibigay ng Diyos sa bawat isa kung ano ang karapat-dapat sa kaniya?

13 Mange, mon fils, le miel, parce qu’il est bon, et le rayon doux à ton gosier.

Aking anak, kumain ng pulot dahil ito ay mabuti, dahil ang mga katas ng pulut-pukyutan ay matamis sa iyong panlasa.

14 Telle est la doctrine de la sagesse à ton âme: quand tu l’auras trouvée, tu auras à tes derniers moments l’espérance et ton espérance ne périra pas.

Katulad nito ang karunungan para sa iyong kaluluwa— kung nahanap mo ito, magkakaroon ng kinabukasan at ang iyong pag-asa ay hindi mapuputol.

15 Ne dresse pas d’embûches, et ne cherche pas l’impiété dans la maison du juste, et ne détruis pas son repos.

Huwag kang mag-abang tulad ng mga masasamang tao na lumulusob sa bahay ng mga gumagawa ng mabuti. Huwag mong wasakin ang bahay niya!

16 Car le juste tombera sept fois et se relèvera; mais les impies seront abattus dans le malheur.

Sapagkat kung ang isang taong gumagawa ng tama ay bumagsak ng pitong beses, siya ay tatayo muli, ngunit ang mga masasama ay ibabagsak ng kalamidad.

17 Lorsque ton ennemi sera tombé, ne Le réjouis pas: et qu’à sa ruine ton cœur n’exulte pas;

Huwag magdiwang kapag ang iyong kaaway ay bumagsak at huwag hayaan ang iyong puso ay magalak kapag siya ay nadapa,

18 De peur que le Seigneur ne le voie, et que cela ne lui déplaise; et qu’il ne retire de lui sa colère.

o si Yahweh ay makikita at tututulan at tatalikuran ang kaniyang galit mula sa kaniya.

19 Ne dispute pas avec les hommes très méchants; et ne porte pas envie aux impies;

Huwag kang mag-alala dahil sa kanila na gumagawa ng mga masasamang bagay, at huwag kang mainggit sa mga masasamang tao,

20 Parce qu’ils n’ont pas l’espérance des choses futures, les méchants, et que la lampe des impies s’éteindra.

sapagkat ang masamang tao ay walang kinabukasan, at ang ilawan ng masama ay mamamatay.

21 Crains, mon fils, le Seigneur et le roi, et ne te lie pas avec les médisants;

Matakot kay Yahweh, at matakot sa hari, aking anak; huwag makisama sa mga naghihimagsik laban sa kanila,

22 Parce que tout à coup s’élèvera leur perte, et la ruine de l’un et de l’autre, qui la connaît?

sapagkat darating nang biglaan ang kanilang kapamahakan at sino ang nakakaalam nang lawak ng pagkawasak na parehong darating mula sa kanila?

23 Voici aussi pour les sages: Faire acception de la personne dans le jugement n’est pas bon.

Ito rin ang mga kasabihan ng matalino. Ang pagkiling sa paghahatol ng isang kaso sa batas ay hindi mabuti.

24 Quant à ceux qui disent à l’impie: Tu es juste; les peuples les maudiront et les tribus les détesteront.

Sinuman ang nagsasabi sa may kasalanan, “Ikaw ay nasa tama,” ay susumpain ng mga tao at kapopootan ng mga bansa.

25 Ceux qui le reprennent seront loués; et sur eux viendra la bénédiction.

Pero sila na pinagsasabihan ang masama ay magkakaroon ng galak, at ang mga kaloob nang kabutihan ay darating sa kanila.

26 Il baisera les lèvres, celui qui répond des paroles droites.

Ang isang nagbibigay ng tapat na sagot ay nagbibigay ng halik sa mga labi.

27 Prépare au dehors ton œuvre, et avec soin cultive ton champ; afin qu’ensuite tu bâtisses ta maison.

Ihanda mo ang iyong panlabas na gawain, at gawin mong handa ang lahat para sa iyong sarili sa bukirin; pagkatapos noon, itayo mo ang iyong bahay.

28 Ne sois pas témoin sans raison contre ton prochain; et ne séduis personne par tes lèvres.

Huwag kang sumaksi laban sa iyong kapwa nang walang dahilan at huwag kang manlinlang gamit ang iyong mga labi.

29 Ne dis pas: Comme il m’a fait, ainsi je lui ferai: je rendrai à chacun selon son œuvre.

Huwag mong sabihing, “Gagawin ko sa kaniya kung ano ang ginawa niya sa akin; babalikan ko siya dahil sa kaniyang ginawa.”

30 J’ai passé dans le champ du paresseux, et par la vigne de l’insensé:

Dumaan ako sa bukirin ng isang tamad na tao, lagpas sa ubasan ng taong walang isip.

31 Et voilà que tout était rempli d’orties; et que les épines en avaient couvert la surface, et que la muraille de pierres était détruite.

Ang mga tinik ay tumubo sa lahat ng dako, ang lupa ay nababalot ng halamang matinik at ang batong pader nito ay sira.

32 Ce qu’ayant vu, je l’ai mis dans mon cœur, et par cet exemple je me suis instruit.

Pagkatapos ay nakita ko at pinag-isipan ito; tumingin ako at nakatanggap ng katuruan.

33 Tu dormiras un peu, dis-je, tu sommeilleras modérément, tu mettras faiblement les mains l’une dans l’autre, afin que tu reposes:

Kaunting tulog, kaunting idlip, kaunting pagtitiklop ng mga kamay para magpahinga—

34 Et viendra à toi, comme un coureur, la détresse; et la mendicité, comme un homme armé.

at ang kahirapan ay pupunta sa iyo tulad ng isang magnanakaw at ang iyong mga pangangailangan ay pupunta sa iyo tulad ng isang armadong sundalo.