Proverbes 23
1 Quand tu seras assis pour manger avec le prince, considère attentivement ce qui est servi devant toi;
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 Mets un couteau à ta gorge, si cependant tu es maître de ton âme.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 Ne désire pas des aliments de celui chez qui est un pain de mensonge.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Ne travaille pas à t’enrichir; mais à ta prudence mets des bornes.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 Ne lève pas tes yeux vers des richesses que tu ne peux avoir; parce qu’elles se feront des ailes comme celles d’un aigle, et s’envoleront au ciel.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Ne mange pas avec un homme envieux, et ne désire pas de ses mets;
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 Parce que, semblable à un devin et à un augure, il juge de ce qu’il ignore. Mange et bois, te dira-t-il, et son cœur n’est pas avec toi.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 Les aliments que tu avais mangés, tu les rejetteras; et tu perdras tes sages discours.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 Ne parle pas à l’oreille des insensés, parce qu’ils mépriseront la doctrine que tu leur auras enseignée par tes paroles.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Ne touche pas aux bornes des petits; et n’entre pas dans le champ des orphelins;
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 Car leur proche est puissant; et lui-même jugera contre toi leur cause.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Que ton cœur s’avance vers la doctrine, et tes oreilles vers les paroles de la science.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 Ne soustrais pas à l’enfant la discipline; car si tu le frappes de la verge, il ne mourra pas.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 Mon fils, si ton esprit est sage, mon cœur se réjouira avec toi;
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 Et mes reins exulteront, lorsque tes lèvres parleront droiture.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Que ton cœur ne porte pas envie aux pécheurs; mais dans la crainte du Seigneur sois tout le jour;
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 Parce que tu auras l’espérance à ton dernier moment, et que ton attente ne sera pas frustrée.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Ecoute, mon fils, et sois sage; et dirige ton esprit dans la bonne voie.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Ne te trouve pas dans les festins des buveurs, ni dans les orgies de ceux qui apportent des viandes pour manger ensemble.
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 Car ceux qui passent le temps à boire et qui payent leur écot, se ruineront, et l’assoupissement sera vêtu de haillons.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Ecoute ton père qui t’a engendré; et ne méprise pas ta mère, lorsqu’elle aura vieilli.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Achète la vérité, et ne vends pas la sagesse, la doctrine et l’intelligence.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 Le père du juste exulte; celui qui a engendré le sage se réjouira en lui.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Que ton père et ta mère se réjouissent; et qu’elle exulte, celle qui t’a enfanté.
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 Donne-moi ton cœur, mon fils; et que tes yeux gardent mes voies.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 Car c’est une fosse profonde, qu’une prostituée; et un puits étroit, qu’une étrangère.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 Elle dresse des embûches sur la voie comme un voleur; et ceux qu’elle verra n’être pas sur leurs gardes, elle les tuera.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 À qui malheur? au père de qui malheur? à qui les querelles? à qui les fosses? à qui les blessures sans motifs? à qui le trouble des yeux?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 N’est-ce pas à ceux qui s’arrêtent à boire le vin, et qui prennent goût à vider des coupes pleines?
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Ne regarde pas le vin, quand il jaunit, lorsque sa couleur brille dans le verre: il entre doucement;
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 Mais à la fin, il mordra comme une couleuvre: et comme le basilic, il répandra son venin.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Tes yeux verront les étrangères, et ton cœur dira des choses perverses.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 Et tu seras comme un homme dormant au milieu de la mer, et comme un pilote assoupi, le gouvernail ayant été perdu;
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 Et tu diras: Ils m’ont frappé, mais je n’en ai pas souffert; ils m’ont traîné, et moi je ne l’ai pas senti: quand me réveillerai-je, et trouverai-je encore du vin?
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
