Proverbes 22
1 Mieux vaux une bonne renommée que beaucoup de richesses: au-dessus de l’argent et de l’or est la bonne amitié.
Cenniejsze [jest] dobre imię niż wielkie bogactwa, a przychylność lepsza niż srebro i złoto.
2 Le riche et le pauvre se sont rencontrés. Le créateur de l’un et de l’autre, c’est le Seigneur.
Bogaty i ubogi spotykają się, PAN jest stwórcą obydwu.
3 l’homme habile a vu le mal et s’est caché: le simple a passé outre et il a souffert du dommage.
Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, ale prości idą dalej i ponoszą karę.
4 La fin de la modestie est la crainte du Seigneur, les richesses, la gloire et la vie.
Owocem pokory i bojaźni PANA jest bogactwo, chwała i życie.
5 Des armes et des glaives se trouvent sur la voie du pervers; mais celui qui garde son âme s’en retire bien loin.
Ciernie i sidła [są] na drodze przewrotnego; kto strzeże swej duszy, trzyma się z dala od nich.
6 C’est un proverbe: Le jeune homme suit sa voie; lors même qu’il sera vieux, il ne s’en écartera pas.
Pouczaj dziecko w drodze, którą ma iść, a gdy się zestarzeje, nie odstąpi od niej.
7 Le riche commande aux pauvres; et celui qui emprunte est l’esclave de celui qui prête.
Bogaty panuje nad ubogimi, a ten, co pożycza, jest sługą tego, który mu pożycza.
8 Celui qui sème l’iniquité moissonnera des maux, et par la verge de sa colère il sera détruit.
Kto sieje nieprawość, będzie żąć cierpienie, a rózga jego gniewu przepadnie.
9 Celui qui est porté à la miséricorde sera béni: il a donné de son pain au pauvre. Il obtiendra la victoire et l’honneur, celui qui fait des présents; mais il ravit l’âme de ceux qui les reçoivent.
Kto ma dobrotliwe oko, będzie błogosławiony, bo dzieli się swym chlebem z ubogim.
10 Chasse le railleur, et s’en ira avec lui la querelle, et cesseront les plaintes et les outrages.
Wyrzuć szydercę, a ustanie spór, owszem, zakończy się kłótnia i zniewaga.
11 Celui qui aime la pureté du cœur, à cause de la grâce de ses lèvres, aura pour ami le roi.
Kto kocha czystość serca, tego wdzięk warg sprawi, że król [będzie] jego przyjacielem.
12 Les yeux du Seigneur gardent la science; mais les paroles de l’homme inique sont confondues.
Oczy PANA strzegą wiedzy, a on obala słowa przewrotnego.
13 Le paresseux dit: Le lion est dehors, au milieu des rues je dois être tué.
Leniwy mówi: Lew jest na dworze, będę zabity na środku ulicy.
14 C’est une fosse profonde que la bouche de l’étrangère; celui contre qui le Seigneur est irrité y tombera.
Usta obcych [kobiet są] głębokim dołem; wpadnie tam ten, na kogo PAN się gniewa.
15 La folie est liée au cœur de l’enfant, et la verge de la discipline la fera fuir.
Głupota jest przywiązana do serca dziecka, ale rózga karności wypędzi ją z niego.
16 Celui qui opprime le pauvre pour augmenter ses richesses donnera lui-même à un plus riche et sera dans la détresse.
Kto ciemięży ubogiego, aby przysporzyć sobie [bogactwa, i] kto daje bogatemu, pewnie zubożeje.
17 Incline ton oreille, et écoute les paroles des sages; applique ton cœur à ma doctrine.
Nadstaw ucha i słuchaj słów mędrców, i skłoń swe serce do mojej wiedzy;
18 Elle sera belle pour toi, lorsque tu la garderas au fond de ton cœur, et elle se répandra sur tes lèvres;
Bo to miło, jeśli zachowasz je w swoim sercu, będą razem ułożone na wargach.
19 Afin que ta confiance soit dans le Seigneur: c’est pour cela que je te l’ai montrée aujourd’hui,
Oznajmiłem to dzisiaj właśnie tobie, abyś pokładał ufność w PANU.
20 Voilà que je te l’ai décrite triplement, avec réflexion et science;
Czy nie napisałem ci znamienitych rzeczy zawierających rady i wiedzę;
21 Afin de te montrer la certitude et les paroles de la vérité, pour répondre à ceux qui t’ont envoyé.
Aby dać ci poznać pewność słów prawdy; abyś umiał odpowiedzieć słowami prawdy tym, którzy do ciebie posyłają?
22 Ne fais point violence au pauvre, parce qu’il est pauvre: et ne brise pas l’indigent à la porte;
Nie okradaj nędzarza, ponieważ jest ubogi, ani nie uciskaj w bramie biednego.
23 Parce que le Seigneur jugera sa cause, et il percera ceux qui ont percé son âme.
PAN bowiem będzie bronił ich sprawy i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
24 Ne sois pas ami d’un homme colère, et ne marche pas avec un homme furieux;
Nie przyjaźnij się z człowiekiem gniewliwym i nie obcuj z człowiekiem porywczym.
25 De peur que tu n’apprennes ses voies, et que tu n’en retires un scandale pour ton âme.
Byś nie przywykł do jego dróg i nie zastawił sideł na swą duszę.
26 Ne sois point avec ceux qui engagent leurs mains, et qui se rendent caution des dettes;
Nie bądź z tych, którzy dają porękę, ani z tych, którzy ręczą za długi;
27 Car si tu n’as pas de quoi rendre, quel motif y a-t-il pour qu’il emporte la couverture de ton lit?
Jeśli nie masz czym zapłacić, dlaczego miałby ktoś zabrać spod ciebie posłanie?
28 Ne dépasse pas les anciennes bornes qu’ont posées tes pères.
Nie przesuwaj dawnej granicy, którą ustalili twoi ojcowie.
29 As-tu vu un homme prompt dans son œuvre? il se tiendra devant les rois, et il ne sera pas devant les hommes obscurs.
Widzisz człowieka pilnego w swoich sprawach? On będzie stał przed królami, nie będzie stał przed podłymi.
