1 Rois 10

1 Mais la reine de Saba aussi, ayant appris la renommée de Salomon au nom du Seigneur, vint l’éprouver par des énigmes.

کاتێک شاژنی شەبا ناوبانگی سلێمان و پەیوەندییەکەیی بە یەزدانەوە بیست، هات بۆ ئەوەی بە چەند مەتەڵێک تاقی بکاتەوە.

2 Et étant entrée dans Jérusalem avec une suite nombreuse, des richesses, des chameaux qui portaient des aromates, de l’or en quantité infinie et des pierres précieuses, elle vint vers le roi Salomon, et lui dit tout ce qu’elle avait en son cœur.

بە کەژاوەیەکی زۆر گەورەوە، وشتری بارکراو لە بۆنوبەرام و زێڕی زۆر و بەردی گرانبەها، گەیشتە ئۆرشەلیم. هاتە لای سلێمان و لەبارەی هەموو ئەو شتانەی لە دڵی بوو قسەی لەگەڵ کرد.

3 Et Salomon l’instruisit sur toutes les paroles qu’elle lui avait proposées, et il n’y a point de mot qui put être caché au roi, et sur lequel il ne lui répondît.

سلێمانیش وەڵامی هەموو پرسیارەکانی دایەوە، هیچ شتێک بۆ پاشا قورس نەبوو وەڵامی بداتەوە.

4 Or la reine de Saba, voyant toute la sagesse de Salomon, la maison qu’il avait bâtie,

کاتێک شاژنی شەبا ئەو هەموو داناییەی سلێمان و ئەو کۆشکەی بینی کە بنیادی نابوو،

5 Les mets de sa table, les logements de ses serviteurs, les divers ordres de ceux qui le servaient et leurs vêtements, ses échansons, et les holocaustes qu’il offrait dans la maison du Seigneur, n’avait plus son esprit;

هەروەها خواردنی سەر خوانەکەی، دانیشتنی دەستوپێوەندەکانی، ڕێکوپێکی خزمەتکارەکانی و جلوبەرگاکانیان، ساقییەکانی و ئەو قوربانی سووتاندنانەی کە سلێمان لە پەرستگای یەزدان دەیکرد، لە بینینی ئەمانە شەیدا بوو.

6 Et elle dit au roi: Il est véritable le récit que j’ai ouï, dans mon pays,

بە پاشای گوت: «ئەو هەواڵەی کە لە خاکەکەمدا لەبارەی کاروبار و داناییەکەت بیستم، ڕاستە.

7 De vos entretiens et de votre sagesse; et je n’ai pas cru ceux qui me parlaient, jusqu’à ce que je sois venue moi-même et que j’aie vu de mes yeux; et j’ai reconnu que la moitié ne m’avait pas été annoncée. Votre sagesse et vos œuvres sont plus grandes que la rumeur que j’ai entendue.

بڕوام بەو هەواڵانە نەکرد هەتا نەهاتم و بە چاوی خۆم نەمبینی، ئەوەتا نیوەشم پێ ڕانەگەیەنراوە، لە دانایی و چاکی زۆر مەزنتر بوویت لەوەی لەبارەی تۆوە بیستبووم.

8 Heureux vos sujets, et heureux vos serviteurs, qui sont toujours devant vous et qui écoutent votre sagesse!

خۆزگە بە پیاوەکانت دەخوازرێ، خۆزگە بە خزمەتکارەکانت دەخوازرێ، ئەمانە کە هەمیشە لەبەردەمت ڕاوەستاون و داناییەکەت دەبیستن.

9 Béni soit le Seigneur votre Dieu, à qui vous avez plu, et qui vous a placé sur le trône d’Israël, parce que le Seigneur a aimé Israël pour jamais, et qu’il vous a établi roi pour rendre les jugements et la justice.

ستایش بۆ یەزدانی پەروەردگارت، ئەوەی پێت دڵشادە و لەسەر تەختی ئیسرائیل دایناویت. لەبەر ئەوەی یەزدان هەتاهەتایە ئیسرائیلی خۆشدەوێت، تۆی کردووەتە پاشا تاکو ڕاستودروستی و دادپەروەری پیادە بکەیت.»

10 La reine de Saba donna donc au roi cent vingt talents d’or, des parfums en très grande quantité, et des pierres précieuses: on n’apporta jamais depuis à Jérusalem des parfums aussi nombreux que ceux que donna la reine de Saba au roi Salomon.

ئینجا سەد و بیست تالنت زێڕ و بۆنوبەرامێکی زۆر و بەردی گرانبەهای دایە پاشا، جارێکی دیکە بۆنوبەرامی بەو جۆرە زۆر نەهاتەوە، هێندەی ئەوەی شاژنی شەبا پێشکەشی سلێمان پاشای کرد.

11 (Mais aussi la flotte d’Hiram, qui portait de l’or d’Ophir, apporta d’Ophir des bois odorants en très grande quantité et des pierres précieuses.

هەروەها کەشتییەکانی حیرامیش ئەوانەی لە ئۆفیرەوە زێڕیان هەڵگرتبوو، لە ئۆفیرەوە دار ئەلگومی زۆر زۆریان لەگەڵ بەردی گرانبەها هێنا.

12 Et le roi fit de ces bois odorants les balustres de la maison du Seigneur et de la maison du roi des harpes et des lyres pour les chantres: on n’a point apporté et on n’a point vu de tels bois odorants jusqu’au présent jour.)

پاشا لەو دار ئەلگومانە چەند تەختێکی بۆ پتەوکردنی پەرستگای یەزدان و کۆشکی پاشا دروستکرد، هەروەها قیسارە و سازیش بۆ گۆرانیبێژەکان. هەتا ئەمڕۆش ئەوەندە داری ئەلگوم نەهاتووە و نەبینراوە.

13 Or le roi Salomon donna à la reine de Saba tout ce qu’elle voulut et ce qu’elle lui demanda, outre ce qu’il lui offrit de lui-même avec une munificence royale. Et la reine s’en retourna et s’en alla en son pays avec ses serviteurs.

سلێمانی پاشا هەموو ئەو شتانەی دایە شاژنی شەبا کە ئارەزووی کرد، جگە لەو شتانەی کە سلێمان پاشا لە بەخشندەیی خۆی پێی بەخشی. پاشان لەگەڵ خزمەتکارەکانی بەڕێکەوت و گەڕایەوە خاکەکەی خۆی.

14 Or, le poids de l’or qu’on apportait à Salomon chaque année était de six cent soixante-six talents d’or,

کێشی ئەو زێڕەش کە لە ساڵێکدا بۆ سلێمان دەهات، شەش سەد و شەست و شەش تالنت زێڕ بوو،

15 Sans ce que lui apportaient les hommes préposés aux tributs, les marchands, tous ceux qui vendaient des choses recherchées, tous les rois d’Arabie et tous les chefs du pays.

جگە لە باجی سەر بازرگان و فرۆشیارەکان و پاشایانی عەرەب و فەرمانڕەوایانی خاکەکە.

16 Le roi Salomon fit aussi deux cents grands boucliers d’un or très pur: il donna pour chaque bouclier six cents sicles d’or.

سلێمانی پاشا دوو سەد قەڵغانی گەورەی لە زێڕی کوتراو دروستکرد، شەش سەد شاقل زێڕ بۆ هەر قەڵغانێک.

17 Et il fit trois cents petits boucliers d’un or éprouvé; trois cents mines d’or revêtaient chaque bouclier; et le roi les plaça dans la maison du bois du Liban.

سێ سەد قەڵغانی بچووکیشی لە زێڕی کوتراو دروستکرد، سێ مەنا زێڕ بۆ هەر قەڵغانێک. ئینجا پاشا لە کۆشکی دارستانەکەی لوبنان داینان.

18 Le roi Salomon fit aussi un grand trône d’ivoire, et il le revêtit d’un or très jaune.

هەروەها پاشا تەختێکی گەورەی لە عاج دروستکرد و بە زێڕی بێگەرد ڕووپۆشی کرد.

19 Ce trône avait six degrés: le haut était arrondi par derrière, et il y avait deux mains, l’une d’un côté et l’autre de l’autre, qui tenaient le siège, et deux lions auprès de chaque main;

تەختەکە شەش پێپلیکانەی هەبوو، بەشی سەرەوەی پاڵپشتەکەشی شێوەی نیمچە خڕ بوو، دوو دەسک لەم لاو لەو لایەوە لەسەر شوێنی دانیشتنەکە، دوو شێری ڕاوەستاویش لەتەنیشت دەسکەکان بوون.

20 Et douze lionceaux étaient sur les dix degrés, d’un côté et de l’autre: il n’a pas été fait un tel ouvrage dans aucun royaume.

دوازدە شێری ڕاوەستاویش لەسەر ئەم لاو ئەو لای شەش پێپلیکانەکە هەبوو. لە هیچ پاشایەتییەک شتی وا دروستنەکرابوو.

21 Mais aussi tous les vases où le roi Salomon buvait étaient d’or, et toute la vaisselle de la maison du bois du Liban était d’un or très pur. L’argent n’était réputé d’aucun prix aux jours de Salomon,

هەموو کاسە و جامەکانی خواردنەوەی سلێمان پاشا زێڕ بوون، هەروەها هەموو قاپوقاچاغەکانی کۆشکی دارستانەکەی لوبنان لە زێڕی بێگەرد بوون، هیچ شتێک لە زیو دروستنەکرابوو، چونکە لە سەردەمی سلێمان زیو بەهایەکی ئەوتۆی نەبوو.

22 Parce que la flotte du roi avec celle du roi Hiram, allait une fois tous les trois ans, en Tharsis, rapportant de là de l’or, de l’argent, des dents d’éléphant, des singes et des paons.

کەشتیگەلی پاشا لەگەڵ کەشتییەکانی حیرام لە دەریا بوون، سێ ساڵ جارێک دەهاتن و زێڕ و زیو و عاج و مەیمون و تاوسیان دەهێنا.

23 Le roi Salomon surpassa donc tous les rois du monde en richesses et en sagesse.

سلێمان گەورەترین پاشا بوو لەنێو پاشاکانی سەر زەوی چ لە دەوڵەمەندی و چ لە دانایی.

24 Et toute la terre désirait voir la face de Salomon, pour écouter sa sagesse que Dieu avait mise en son cœur.

هەموو خەڵکی سەر زەوی بە ئاواتەوە بوون ڕووی سلێمان ببینن، هەتا گوێ لە داناییەکەی بگرن کە خودا لە دڵیدا داینابوو.

25 Et chacun lui envoyait des présents, des vases d’argent et d’or, des vêtements, des armes de guerre, des parfums, des chevaux et des mulets, à chaque année.

هەریەکە و ساڵ لەدوای ساڵ بە دیاری خۆیانەوە دەهاتن، لە قاپوقاچاغی زێڕ و زیو و جلوبەرگ و چەک و بۆنوبەرام و ئەسپ و هێستر.

26 Et Salomon rassembla un grand nombre de chars et de cavaliers, et on lui disposa quatorze cents chars et douze mille cavaliers, et il les plaça dans les villes fortifiées, et près du roi dans Jérusalem.

سلێمان گالیسکە و ئەسپ سواری کۆکردەوە، هەزار و چوار سەد گالیسکە و دوازدە هەزار ئەسپ سواری هەبوو. لە شارەکانی گالیسکەکان و لەگەڵ خۆیدا لە ئۆرشەلیم داینان.

27 Et il fit qu’il y avait à Jérusalem une aussi grande abondance d’argent que de pierres, et il procura une multitude de cèdres, semblable à celle des sycomores, qui naissent dans les plaines.

هەروەها پاشا کارێکی وای کرد کە لە ئۆرشەلیم زیو وەک بەردی لێ بێت، دار ئورزیش لە زۆری وەک دار هەنجیری زوورگەکان بێت.

28 Et l’on amenait des chevaux pour Salomon, de l’Egypte et de Coa; car les marchands du roi les achetaient à Coa, et les lui amenaient pour un prix convenu.

ئەسپەکانی سلێمان لە میسر و لە قەڤێیەوە هاوردە دەکران. بازرگانەکانی پاشا لە قەڤێیەوە بە نرخی بازاڕ وەریاندەگرتن.

29 Or, il sortait un attelage de quatre chevaux d’Egypte pour six cents sicles d’argent, et un cheval pour cent cinquante: et c’est de cette manière que tous les rois des Héthéens et de Syrie lui vendaient des chevaux.

گالیسکە لە میسرەوە بە شەش سەد شاقل زیو و ئەسپیش بە سەد و پەنجا هاوردەیان دەکرد، هەروەها بۆ هەموو پاشاکانی حیتی و ئارامی هەناردەیان دەکرد.