Proverbes 22

1 La bonne réputation est préférable aux grandes richesses, et une bonne estime à l'argent et à l'or.

Ang isang magandang pangalan ay dapat piliin higit pa sa labis na kayamanan, at mas mainam ang kagandahan ng loob kaysa sa pilak at ginto.

2 Le riche et le pauvre se rencontrent; celui qui les a faits l'un et l'autre, c'est l'Éternel.

Ang mayaman at mahirap na mga tao ay mayroong pagkakatulad— si Yahweh ang tagapaglikha nilang lahat.

3 L'homme bien avisé prévoit le mal, et se met à l'abri; mais les simples passent outre, et en portent la peine.

Ang isang marunong na tao ay nakikita ang kaguluhan at itinatago ang kaniyang sarili, pero ang walang karanasan na mga tao ay magpapatuloy at magdurusa dahil dito.

4 Le fruit de l'humilité et de la crainte de l'Éternel, c'est la richesse, la gloire et la vie.

Ang gantimpala sa pagpapakumbaba at takot kay Yahweh ay kayamanan, karangalan at buhay.

5 Il y a des épines et des pièges dans la voie du pervers; celui qui garde son âme, s'en éloignera.

Ang mga tinik at mga patibong ay nakalatag sa daan ng sutil; kung sino man ang mag-ingat ng kaniyang buhay ay papanatilihing malayo mula sa kanila.

6 Instruis le jeune enfant selon la voie qu'il doit suivre; lors même qu'il sera devenu vieux, il ne s'en éloignera point.

Turuan ang isang bata sa daan kung saan siya nararapat pumunta, at kapag siya ay matanda na hindi siya tatalikod mula sa bilin na iyon.

7 Le riche dominera sur les pauvres, et celui qui emprunte sera serviteur de l'homme qui prête.

Ang mayayamang tao ay pinamumunuan ang mahihirap na tao, at ang isa na siyang humihiram ay isang alipin sa isa na siyang nagpapahiram.

8 Celui qui sème la perversité, moissonnera la vanité, et la verge de sa fureur prendra fin.

Siyang naghahasik ng kasamaan ay mag-aani ng kaguluhan, at ang pamalo ng kaniyang matinding galit ay magiging walang pakinabang.

9 L'œil bienfaisant sera béni, parce qu'il aura donné de son pain au pauvre.

Ang isang mapagbigay na mata ay pagpapalain, sapagkat siya ay nagbabahagi ng kaniyang tinapay sa mahihirap.

10 Chasse le moqueur, et la dispute s'en ira, la querelle et l'outrage cesseront.

Itaboy ang mangungutya at aalis ang alitan; ang mga hindi pagkakaunawaan at mga panlalait ay matitigil.

11 Le roi est ami de celui qui aime la pureté du cœur, et qui a de la grâce dans ses discours.

Ang siyang nagmamahal ng isang busilak na puso at ang salita ay magiliw, siya ay magiging kaibigan ng hari.

12 Les yeux de l'Éternel protègent la sagesse; mais il confond les paroles du perfide.

Ang mga mata ni Yahweh ay nanatiling nakamasid sa kaalaman, ngunit ibabagsak niya ang mga salita ng taksil.

13 Le paresseux dit: Le lion est là dehors; je serais tué par les rues.

Sinasabi ng tamad na tao, “Mayroong isang leon sa lansangan! Ako ay mapapatay sa mga hayag na lugar.”

14 La bouche des étrangères est une fosse profonde; celui contre qui l'Éternel est irrité, y tombera.

Ang bibig ng isang babaeng nangangalunya ay isang malalim na hukay; ang galit ni Yahweh ay sumiklab laban sa sinuman na mahulog dito.

15 La folie est attachée au cœur de l'enfant; mais la verge du châtiment l'éloignera de lui.

Ang kahangalan ay nasa puso ng isang bata, pero ang pamalo ng pagdisiplina ay nagpapaalis dito.

16 Celui qui fait tort au pauvre pour s'enrichir, donne au riche, pour n'aboutir qu'à l'indigence.

Ang isa na siyang nagpapahirap sa mahihirap na tao para lumago ang kaniyang karangyaan, o nagbibigay para sa mayayamang tao, ay magiging isang mahirap.

17 Prête ton oreille, et écoute les paroles des sages; applique ton cœur à ma science.

Magbigay pansin at pakinggan ang mga salita ng mga matalino at idulog ang iyong puso sa aking kaalaman,

18 Car il est bon que tu les gardes au-dedans de toi, et qu'elles restent présentes sur tes lèvres.

dahil magiging kaaya-aya ito para sa iyo kung panatilihin mo ang mga ito sa iyo, kung lahat ng ito ay handa sa iyong mga labi.

19 Je te le fais entendre aujourd'hui à toi-même, afin que ta confiance soit en l'Éternel.

Sa gayon, mailagak kay Yahweh ang iyong tiwala, ituturo ko ang mga ito sa inyo ngayon— maging sa iyo.

20 N'ai-je pas déjà écrit pour toi sur le conseil et sur la science,

Hindi ko ba naisulat sa iyo ang tatlumpung kasabihan ng tagubilin at kaalaman,

21 Pour t'enseigner des choses sûres, des paroles de vérité; afin que tu répondes par des paroles de vérité à ceux qui te consultent?

para ituro sa iyo ang katotohanan sa mga mapagkakatiwalaang mga salitang ito, sa gayon maaaring kang makapagbigay ng mapagkakatiwalaang mga sagot sa mga nagpadala sa iyo?

22 Ne pille point le pauvre, parce qu'il est pauvre, et n'opprime point l'affligé à la porte.

Huwag mo pagnakawan ang mahirap na tao, dahil siya ay mahirap, o wasakin ang nangangailangang tao sa tarangkahan,

23 Car l'Éternel plaidera leur cause, et pillera l'âme de ceux qui les auront pillés.

dahil si Yahweh ang mangangatwiran sa kanilang kaso, at nanakawin niya ang buhay na siyang nagnakaw sa kanila.

24 Ne sois point le compagnon de l'homme colère, et ne va point avec l'homme furieux;

Huwag ka makipagkaibigan sa isang tao na siyang pinamumuan ng galit, at huwag kang sumama sa isang nagagalit nang labis,

25 De peur que tu n'apprennes ses voies, et qu'elles ne soient un piège pour ton âme.

o matututunan mo ang kaniyang mga pamamaraan, at papaluputan mo ang iyong sarili sa isang patibong.

26 Ne sois point de ceux qui frappent dans la main, ni de ceux qui cautionnent pour les dettes.

Huwag kang makiisa sa nagbibigay ng nakakagapos na mga panunumpa tungkol sa pera, at huwag kang magbibigay ng kasiguraduhan para sa mga pagkakautang ng iba.

27 Si tu n'avais pas de quoi payer, voudrais-tu qu'on prît ton lit de dessous toi?

Kung kulang ka ng pamamaraan para magbayad, ano ang makakapigil sa isang tao mula sa pagkuha ng iyong higaan mula sa iyo?

28 Ne déplace point la borne ancienne que tes pères ont posée.

Huwag mong alisin ang sinaunang batong nagtatakda ng hangganan na inalagay ng iyong mga ama.

29 As-tu vu un homme habile dans son travail? Il sera au service des rois, et non à celui de gens d'une condition obscure.

Nakikita mo ba ang isang bihasang lalaki sa kaniyang gawain? Siya ay tatayo sa harapan ng mga hari; hindi siya tatayo sa harapan ng pangkaraniwang mga tao.