Proverbes 24

1 Ne porte point d'envie aux hommes malins, et ne désire point d'être avec eux.

Яманларға рәшк қилма, Улар билән барди-кәлди қилишни арзу қилма;

2 Car leur cœur pense à piller, et leurs lèvres parlent de nuire.

Чүнки уларниң көңли зораванлиқнила ойлар; Уларниң ағзи азар йәткүзүшни сөзләр.

3 La maison sera bâtie par la sagesse, et sera affermie par l'intelligence.

Аилә болса даналиқ асасида бәрпа қилинар; Чүшиниш билән мустәһкәмлинәр.

4 Et par la science les cabinets seront remplis de tous les biens précieux et agréables.

Билим билән өйниң ханилири һәр хил қиммәтлик, есил гөһәрләргә толдурулар.

5 L'homme sage [est accompagné] de force, et l'homme qui a de l'intelligence renforce la puissance.

Дана адәм зор күчкә егидур; Билими бар адәм қудритини ашурар.

6 Car par la prudence tu feras la guerre avantageusement, et la délivrance consiste dans le nombre des conseillers.

Пухта несиһәтләр билән җәң қилғин; Ғәлибә болса Бирдин-бир Улуқ Мәслиһәтчи билән болар.

7 Il n'y a point de sagesse qui ne soit trop haute pour le fou; il n'ouvrira point sa bouche à la porte.

Даналиқ әқилсиз адәмгә нисбәтән толиму егиз, чүшиниксиздур; [Чоңлар] шәһәр дәрвазиси алдиға жиғилғанда у зуван ачалмас.

8 Celui qui pense à faire mal, on l'appellera, Songe-malice.

Әскиликни нийәтлигән адәм «сүйқәстчи» атилар.

9 Le discours de la folie n'est que péché, et le moqueur est en abomination à l'homme.

Ахмақлиқтин болған нийәт гунадур; Һакавур киши адәмләргә жиркиничликтур.

10 Si tu as perdu courage dans la calamité, ta force s'est diminuée.

Бешиңға еғир күн чүшкәндә җасарәтсиз болсаң, Күчсиз һесаплинисән.

11 Si tu te retiens pour ne délivrer point ceux qui sont traînés à la mort, et qui sont sur le point d'être tués,

[Сәвәпсиз] өлүмгә тартилғанларни қутқузғин; Боғузлиниш хәвпидә турғанлардин ярдәм қолуңни тартма;

12 Parce que tu diras: Voici, nous n'en avons rien su; celui qui pèse les cœurs ne l'entendra-t-il point? et celui qui garde ton âme, ne le saura-t-il point? et ne rendra-t-il point à chacun selon son œuvre?

Әгәр сән: «Бу иштин хәвиримиз йоқтур» десәң, Һәр адәмниң көңлини таразиға Салғучи буни көрмәсму? Җениңни һаят Сақлиғучи уни билмәсму? У һәр бир инсан балсиниң өз қилғанлири бойичә уларниң өзигә яндурмасму?

13 Mon fils, mange le miel, car il est bon; et le rayon de miel, car il est doux à ton palais.

И оғлум, һәсәл [тапсаң] истимал қил, у яхшидур. Һәрә көнигидин алған һәсәл болса татлиқ тетийду;

14 Ainsi sera à ton âme la connaissance de la sagesse, quand tu l'auras trouvée; et il y aura une [bonne] issue, et ton attente ne sera point retranchée.

Даналиқ билән тонушсаң, уму көңлүңгә шуниңдәк болар; Уни тапқиниңда җәзмән яхши көридиған күнүң болиду, Арзу-үмүтүң бекарға кәтмәс.

15 Méchant, n'épie point le domicile du juste, et ne détruis point son gîte.

И рәзил адәм, һәққанийниң өйигә йошурун һуҗум қилишни күтмә, Униң туралғусини булиғучи болма!

16 Car le juste tombera sept fois, et sera relevé; mais les méchants tombent dans le mal.

Чүнки һәққаний йәттә қетим жиқилип чүшәр, Бирақ ахири йәнә орнидин турар. Лекин рәзил киши күлпәт ичигә путлишип чүшәр.

17 Quand ton ennemi sera tombé, ne t'en réjouis point; et quand il sera renversé, que ton cœur ne s'en égaye point;

Рәқибиң жиқилип кәтсә хуш болуп кәтмә, Дүшминиң путлишип чүшсә шатланма;

18 De peur que l'Eternel ne [le] voie, et que cela ne lui déplaise, tellement qu'il détourne de dessus lui sa colère [sur toi.]

Пәрвәрдигар буни көргәндә, Бу қилиғиңни яхши көрмәй, Бәлким ғәзивини рәқибиңгә чүшүрмәслиги мүмкин.

19 Ne te dépite point à cause des gens malins; ne porte point d'envie aux méchants;

Яманлар [раваҗ тапса], беарам болуп кәтмә; Рәзилләргә рәшк қилма.

20 Car il n'y aura point de [bonne] issue pour le méchant, et la lampe des méchants sera éteinte.

Чүнки яманларниң келәчики йоқтур, Униң чириғиму өчүрүләр.

21 Mon fils, crains l'Eternel, et le Roi; et ne te mêle point avec des gens remuants.

И оғлум, Пәрвәрдигардин қорққин, падишаниму һөрмәт қил. Қутратқучилар билән арилашма.

22 Car leur calamité s'élèvera tout d'un coup; et qui sait l'inconvénient qui arrivera à ces deux-là?

Бундақ кишиләргә келидиған балаю-апәт уштумтут болар, [Пәрвәрдигар билән падишаниң] уларни қандақ йоқитидиғанлиғини биләмсән?

23 Ces choses aussi sont pour les sages. Il n'est pas bon d'avoir égard à l'apparence des personnes en jugement.

Буларму ақиланиләрниң сөзлиридур: — Сот қилғанда бир тәрәпкә ян бесиш қәтъий болмас.

24 Celui qui dit au méchant: Tu es juste, les peuples le maudiront, et les nations l'auront en détestation.

Җинайәтчигә: «Әйипсиз сән» дәп һөкүм чиқарған кишигә, Хәлиқләр ләнәт ейтар; Әл-жутлар униңдин нәпрәтлинәр.

25 Mais pour ceux qui le reprennent, ils en retireront de la satisfaction, et la bénédiction que les biens accompagnent se répandra sur eux.

Бирақ улар җинайәтчиниң гунайини ечип ташлиған кишидин хурсән болар, Улар униңға бәхит-саадәт тилишәр.

26 Celui qui répond avec justesse fait plaisir [à celui qui l'écoute.]

Дурус җавап бәргүчи, Гояки кишиниң ләвлиригә сөйгүчидур.

27 Range ton ouvrage dehors, et l'apprête au champ qui est à toi, et puis bâtis ta maison.

Авал сиртта ишлириңниң йолини һазирлап, Етиз-ериқлириңни тәйярла, Андин өйүңни салғин.

28 Ne sois point témoin contre ton prochain, sans qu'il en soit besoin; car voudrais-tu t'en faire croire par tes lèvres?

Йеқиниңға қарши асассиз гувалиқ қилма; Ағзиңдин һеч ялғанчилиқ чиқарма.

29 Ne dis point: comme il m'a fait, ainsi lui ferai-je; je rendrai à cet homme selon ce qu'il m'a fait.

«У маңа қандақ қилған болса, мәнму униңға шундақ қилимән, Униң маңа қилғинини өзигә яндуримән», дегүчи болма.

30 J'ai passé près du champ de l'homme paresseux, et près de la vigne de l'homme dépourvu de sens;

Мән һорунниң етизлиғидин өттим, Әқилсизниң үзүмзарлиғи йенидин маңдим,

31 Et voilà, tout y était monté en chardons, et les orties avaient couvert le dessus, et sa cloison de pierres était démolie.

Мана, һәр йеридин тикәнләр өсүп чиққан, Хохилар йәр йүзини бесип кәткән, Қоруқ теми өрүлүп кәткән!

32 Et ayant vu cela, je le mis dans mon cœur, je le regardai, j'en reçus de l'instruction.

Уларни көргәч, убдан ойландим; Көргинимдин савақ алдим: —

33 Un peu de dormir, un peu de sommeil, un peu de ploiement de bras pour demeurer couché,

Сән: «Йәнә бирдәм көзүмни жумувалай, Йәнә бирдәм ухливалай, Йәнә бирдәм пут-қолумни алмап йетивалай» — десәң,

34 Et ta pauvreté viendra [comme] un passant; et ta disette, comme un soldat.

Намратлиқ булаңчидәк сени бесип келәр, Һаҗәтмәнлик қалқанлиқ әскәрдәк саңа һуҗум қилар.