Proverbes 23
1 Quand tu seras assis pour manger avec quelque Seigneur, considère attentivement ce qui sera devant toi.
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 Autrement tu te mettras le couteau à la gorge, si ton appétit te domine.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 Ne désire point ses friandises, car c'est une viande trompeuse.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Ne travaille point à t'enrichir; et désiste-toi de la résolution que tu en as prise.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 Jetteras-tu tes yeux sur ce qui [bientôt] n'est plus? car certainement il se fera des ailes; il s'envolera, comme un aigle dans les cieux.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Ne mange point la viande de celui qui a l'œil malin, et ne désire point ses friandises.
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 Car selon qu'il a pensé en son âme, tel est-il. Il te dira bien: mange et bois, mais son cœur n'est point avec toi.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 Ton morceau, que tu auras mangé, tu le voudrais rendre, et tu auras perdu tes paroles agréables.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 Ne parle point, le fou t'écoutant; car il méprisera la prudence de ton discours.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Ne recule point la borne ancienne, et n'entre point dans les champs des orphelins:
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 Car leur garant est puissant; il défendra leur cause contre toi.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Applique ton cœur à l'instruction, et tes oreilles aux paroles de science.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 N'écarte point du jeune enfant la correction; quand tu l'auras frappé de la verge, il n'en mourra point.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 Mon fils, si ton cœur est sage, mon cœur s'en réjouira, oui, moi-même.
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 Certes mes reins tressailliront de joie, quand tes lèvres proféreront des choses droites.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Que ton cœur ne porte point d'envie aux pécheurs; mais [adonne-toi] à la crainte de l'Eternel tout le jour.
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 Car véritablement il y aura [bonne] issue, et ton attente ne sera point retranchée.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Toi, mon fils, écoute, et sois sage; et fais marcher ton cœur dans cette voie.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Ne fréquente point les ivrognes, ni les gourmands.
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 Car l'ivrogne et le gourmand seront appauvris; et le long dormir fait vêtir des robes déchirées.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Ecoute ton père, [comme] étant celui qui t'a engendré; et ne méprise point ta mère, quand elle sera devenue vieille.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Achète la vérité, et ne la vends point; achète la sagesse, l'instruction et la prudence.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 Le père du juste s'égayera extrêmement; et celui qui aura engendré le sage, en aura de la joie.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Que ton père et ta mère se réjouissent, et que celle qui t'a enfanté s'égaye.
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 Mon fils, donne-moi ton cœur, et que tes yeux prennent garde à mes voies.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 Car la femme débauchée est une fosse profonde, et l'étrangère est un puits de détresse;
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 Aussi se tient-elle en embûche, comme après la proie: et elle multipliera les transgresseurs entre les hommes.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 A qui est: malheur à moi? à qui est: hélas? à qui les débats? à qui le bruit? à qui les blessures sans cause? à qui la rougeur des yeux?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 A ceux qui s'arrêtent auprès du vin, et qui vont chercher le vin mixtionné.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Ne regarde point le vin quand il se montre rouge, et quand il donne sa couleur dans la coupe, et qu'il coule droit.
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 Il mord par derrière comme un serpent, et il pique comme un basilic.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Puis tes yeux regarderont les femmes étrangères, et ton cœur parlera en insensé.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 Et tu seras comme celui qui dort au cœur de la mer, et comme celui qui dort au sommet du mât.
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 On m'a battu, [diras-tu], et je n'en ai point été malade; on m'a moulu de coups, et je ne l'ai point senti; quand me réveillerai-je? Je me remettrai encore à le chercher.
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
