Proverbes 17
1 Mieux vaut un morceau de pain sec, avec la paix, Qu’une maison pleine de viandes, avec des querelles.
Lepszy [jest] kęs suchego [chleba], a przy tym spokój, niż dom pełen bydła ofiarnego z kłótnią.
2 Un serviteur prudent domine sur le fils qui fait honte, Et il aura part à l’héritage au milieu des frères.
Sługa roztropny będzie panował nad synem, który przynosi hańbę, i wraz z [jego] braćmi będzie miał udział w dziedzictwie.
3 Le creuset est pour l’argent, et le fourneau pour l’or; Mais celui qui éprouve les cœurs, c’est l’Éternel.
Tygiel dla srebra, piec dla złota, ale serca bada PAN.
4 Le méchant est attentif à la lèvre inique, Le menteur prête l’oreille à la langue pernicieuse.
Zły zważa na wargi fałszywe, a kłamca słucha przewrotnego języka.
5 Celui qui se moque du pauvre outrage celui qui l’a fait; Celui qui se réjouit d’un malheur ne restera pas impuni.
Kto naśmiewa się z ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a kto się cieszy z nieszczęścia, nie uniknie kary.
6 Les enfants des enfants sont la couronne des vieillards, Et les pères sont la gloire de leurs enfants.
Koroną starców są synowie synów, a chlubą synów są ich ojcowie.
7 Les paroles distinguées ne conviennent pas à un insensé; Combien moins à un noble les paroles mensongères!
Poważna mowa nie przystoi głupiemu, tym mniej kłamliwe usta dostojnikowi.
8 Les présents sont une pierre précieuse aux yeux de qui en reçoit; De quelque côté qu’ils se tournent, ils ont du succès.
Dar jest [jak] drogocenny kamień w oczach tego, kto go posiada; gdziekolwiek [z nim] zmierza, ma powodzenie.
9 Celui qui couvre une faute cherche l’amour, Et celui qui la rappelle dans ses discours divise les amis.
Kto kryje grzech, szuka miłości, a kto wyjawia sprawę, rozdziela przyjaciół.
10 Une réprimande fait plus d’impression sur l’homme intelligent Que cent coups sur l’insensé.
Nagana lepiej działa na rozumnego niż sto razów na głupiego.
11 Le méchant ne cherche que révolte, Mais un messager cruel sera envoyé contre lui.
Zły szuka jedynie buntu; dlatego zostanie wysłany przeciw niemu okrutny posłaniec.
12 Rencontre une ourse privée de ses petits, Plutôt qu’un insensé pendant sa folie.
[Lepiej] człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą, której zabrano młode, niż z głupim w jego głupocie.
13 De celui qui rend le mal pour le bien Le mal ne quittera point la maison.
Kto odpłaca złem za dobro, temu zło z domu nie ustąpi.
14 Commencer une querelle, c’est ouvrir une digue; Avant que la dispute s’anime, retire-toi.
Kto zaczyna kłótnię, [jest jak] ten, co puszcza wodę; [dlatego] zaniechaj sporu, zanim wybuchnie.
15 Celui qui absout le coupable et celui qui condamne le juste Sont tous deux en abomination à l’Éternel.
Kto usprawiedliwia niegodziwego i kto potępia sprawiedliwego, obaj budzą odrazę w PANU.
16 A quoi sert l’argent dans la main de l’insensé? A acheter la sagesse?… Mais il n’a point de sens.
Na cóż w ręku głupiego pieniądze, by zdobyć mądrość, [skoro] nie ma rozumu?
17 L’ami aime en tout temps, Et dans le malheur il se montre un frère.
Przyjaciel kocha w każdym czasie, a brat rodzi się w nieszczęściu.
18 L’homme dépourvu de sens prend des engagements, Il cautionne son prochain.
Nierozumny człowiek daje porękę i ręczy na oczach przyjaciela.
19 Celui qui aime les querelles aime le péché; Celui qui élève sa porte cherche la ruine.
Kto kocha grzech, kocha spór, a kto podwyższa swoją bramę, szuka zagłady.
20 Un cœur faux ne trouve pas le bonheur, Et celui dont la langue est perverse tombe dans le malheur.
Przewrotny w sercu nie znajduje dobra, a kto ma przewrotny język, wpadnie w zło.
21 Celui qui donne naissance à un insensé aura du chagrin; Le père d’un fou ne peut pas se réjouir.
Kto spłodzi głupca, [zrobi to] na swój smutek, a ojciec głupiego nie doznaje radości.
22 Un cœur joyeux est un bon remède, Mais un esprit abattu dessèche les os.
Wesołe serce działa dobrze [jak] lekarstwo, a przygnębiony duch wysusza kości.
23 Le méchant accepte en secret des présents, Pour pervertir les voies de la justice.
Niegodziwy bierze dar z zanadrza, aby wypaczać ścieżki sądu.
24 La sagesse est en face de l’homme intelligent, Mais les yeux de l’insensé sont à l’extrémité de la terre.
Mądrość [jest] przed obliczem rozumnego, a oczy głupca są aż na krańcu ziemi.
25 Un fils insensé fait le chagrin de son père, Et l’amertume de celle qui l’a enfanté.
Głupi syn jest zmartwieniem dla ojca i goryczą dla rodzicielki.
26 Il n’est pas bon de condamner le juste à une amende, Ni de frapper les nobles à cause de leur droiture.
Zaprawdę to niedobrze wymierzyć karę sprawiedliwemu ani bić władców za prawość.
27 Celui qui retient ses paroles connaît la science, Et celui qui a l’esprit calme est un homme intelligent.
Kto ma wiedzę, powściąga swoje słowa, człowiek roztropny [jest] zacnego ducha.
28 L’insensé même, quand il se tait, passe pour sage; Celui qui ferme ses lèvres est un homme intelligent.
Nawet głupi, gdy milczy, uchodzi za mądrego, [a] kto zamyka swoje wargi – za rozumnego.
