Proverbes 14

1 La femme sage bâtit sa maison, Et la femme insensée la renverse de ses propres mains.

Bawa't pantas na babae ay nagtatayo ng kaniyang bahay: nguni't binubunot ng mangmang, ng kaniyang sariling mga kamay.

2 Celui qui marche dans la droiture craint l’Éternel, Mais celui qui prend des voies tortueuses le méprise.

Siyang lumalakad sa kaniyang katuwiran ay natatakot sa Panginoon: nguni't siyang suwail sa kaniyang mga lakad ay humahamak sa kaniya.

3 Dans la bouche de l’insensé est une verge pour son orgueil, Mais les lèvres des sages les gardent.

Sa bibig ng mangmang ay may tungkod ng kapalaluan: nguni't ang mga labi ng pantas ay mangagiingat ng mga yaon.

4 S’il n’y a pas de bœufs, la crèche est vide; C’est à la vigueur des bœufs qu’on doit l’abondance des revenus.

Kung saan walang baka, ang bangan ay malinis: nguni't ang karamihan ng bunga ay nasa kalakasan ng baka.

5 Un témoin fidèle ne ment pas, Mais un faux témoin dit des mensonges.

Ang tapat na saksi ay hindi magbubulaan: nguni't ang sinungaling na saksi ay nagbabadya ng mga kasinungalingan.

6 Le moqueur cherche la sagesse et ne la trouve pas, Mais pour l’homme intelligent la science est chose facile.

Ang manglilibak ay humahanap ng karunungan at walang nasusumpungan: nguni't ang kaalaman ay madali sa kaniya na naguunawa.

7 Éloigne-toi de l’insensé; Ce n’est pas sur ses lèvres que tu aperçois la science.

Paroon ka sa harapan ng taong mangmang, at hindi mo mamamalas sa kaniya ang mga labi ng kaalaman:

8 La sagesse de l’homme prudent, c’est l’intelligence de sa voie; La folie des insensés, c’est la tromperie.

Ang karunungan ng mabait ay makaunawa ng kaniyang lakad: nguni't ang kamangmangan ng mga mangmang ay karayaan.

9 Les insensés se font un jeu du péché, Mais parmi les hommes droits se trouve la bienveillance.

Ang mangmang ay tumutuya sa sala: nguni't sa matuwid ay may mabuting kalooban.

10 Le cœur connaît ses propres chagrins, Et un étranger ne saurait partager sa joie.

Nalalaman ng puso ang kaniyang sariling kapaitan; at ang tagaibang lupa ay hindi nakikialam ng kaniyang kagalakan.

11 La maison des méchants sera détruite, Mais la tente des hommes droits fleurira.

Ang bahay ng masama ay mababagsak: nguni't ang tolda ng matuwid ay mamumukadkad.

12 Telle voie paraît droite à un homme, Mais son issue, c’est la voie de la mort.

May daan na tila matuwid sa isang tao, nguni't ang dulo niyaon ay mga daan ng kamatayan.

13 Au milieu même du rire le cœur peut être affligé, Et la joie peut finir par la détresse.

Maging sa pagtawa man ang puso ay nagiging mapanglaw; at ang wakas ng kasayahan ay kabigatan ng loob.

14 Celui dont le cœur s’égare se rassasie de ses voies, Et l’homme de bien se rassasie de ce qui est en lui.

Ang tumatalikod ng kaniyang puso ay mabubusog ng kaniyang sariling mga lakad: at masisiyahang loob ang taong mabuti.

15 L’homme simple croit tout ce qu’on dit, Mais l’homme prudent est attentif à ses pas.

Pinaniniwalaan ng musmos ang bawa't salita: nguni't ang mabait ay tumitinging mabuti sa kaniyang paglakad.

16 Le sage a de la retenue et se détourne du mal, Mais l’insensé est arrogant et plein de sécurité.

Ang pantas ay natatakot at humihiwalay sa kasamaan: nguni't ang mangmang ay nagpapakilalang palalo, at timawa.

17 Celui qui est prompt à la colère fait des sottises, Et l’homme plein de malice s’attire la haine.

Siyang nagagalit na madali ay gagawang may kamangmangan: at ang taong may masamang katha ay ipagtatanim.

18 Les simples ont en partage la folie, Et les hommes prudents se font de la science une couronne.

Ang musmos ay nagmamana ng kamangmangan: nguni't ang mabait ay puputungan ng kaalaman.

19 Les mauvais s’inclinent devant les bons, Et les méchants aux portes du juste.

Ang masama ay yumuyukod sa harap ng mabuti; at ang masama ay sa mga pintuang-daan ng matuwid.

20 Le pauvre est odieux même à son ami, Mais les amis du riche sont nombreux.

Ipinagtatanim ang dukha maging ng kaniyang kapuwa: nguni't ang mayaman ay maraming kaibigan.

21 Celui qui méprise son prochain commet un péché, Mais heureux celui qui a pitié des misérables!

Siyang humahamak sa kaniyang kapuwa ay nagkakasala: nguni't siyang naaawa sa dukha ay mapalad siya.

22 Ceux qui méditent le mal ne s’égarent-ils pas? Mais ceux qui méditent le bien agissent avec bonté et fidélité.

Hindi ba sila nagkakamali na kumakatha ng kasamaan? Nguni't kaawaan at katotohanan ay sasa kanila na nagsisikatha ng mabuti.

23 Tout travail procure l’abondance, Mais les paroles en l’air ne mènent qu’à la disette.

Sa lahat ng gawain ay may pakinabang: nguni't ang tabil ng mga labi ay naghahatid sa karalitaan.

24 La richesse est une couronne pour les sages; La folie des insensés est toujours de la folie.

Ang putong ng mga pantas ay ang kanilang mga kayamanan: nguni't ang kamangmangan ng mga mangmang ay kamangmangan lamang.

25 Le témoin véridique délivre des âmes, Mais le trompeur dit des mensonges.

Ang tapat na saksi ay nagliligtas ng mga tao: nguni't siyang nagsasalita ng mga kasinungalingan ay nagdaraya.

26 Celui qui craint l’Éternel possède un appui ferme, Et ses enfants ont un refuge auprès de lui.

Sa pagkatakot sa Panginoon ay may matibay na pagkakatiwala: at ang kaniyang mga anak ay magkakaroon ng dakong kanlungan.

27 La crainte de l’Éternel est une source de vie, Pour détourner des pièges de la mort.

Ang pagkatakot sa Panginoon ay bukal ng kabuhayan, upang humiwalay sa mga silo ng kamatayan.

28 Quand le peuple est nombreux, c’est la gloire d’un roi; Quand le peuple manque, c’est la ruine du prince.

Nasa karamihan ng bayan ang kaluwalhatian ng hari: nguni't na sa pangangailangan ng bayan ang kapahamakan ng pangulo.

29 Celui qui est lent à la colère a une grande intelligence, Mais celui qui est prompt à s’emporter proclame sa folie.

Siyang makupad sa pagkagalit ay may dakilang paguunawa: nguni't siyang madaling magalit ay nagbubunyi ng kamangmangan.

30 Un cœur calme est la vie du corps, Mais l’envie est la carie des os.

Ang tiwasay na puso ay buhay ng katawan: nguni't ang kapanaghilian ay kabulukan ng mga buto.

31 Opprimer le pauvre, c’est outrager celui qui l’a fait; Mais avoir pitié de l’indigent, c’est l’honorer.

Siyang pumipighati sa dukha ay humahamak sa Maylalang sa kaniya. Nguni't siyang naaawa sa mapagkailangan ay nagpaparangal sa kaniya.

32 Le méchant est renversé par sa méchanceté, Mais le juste trouve un refuge même en sa mort.

Ang masama ay manahagis sa kaniyang masamang gawa: nguni't ang matuwid ay may kanlungan sa kaniyang kamatayan.

33 Dans un cœur intelligent repose la sagesse, Mais au milieu des insensés elle se montre à découvert.

Karunungan ay nagpapahinga sa puso niya na may paguunawa: nguni't ang nasa loob ng mga mangmang ay nalalaman.

34 La justice élève une nation, Mais le péché est la honte des peuples.

Ang katuwiran ay nagbubunyi ng bansa: nguni't ang kasalanan ay kakutyaan sa alinmang bayan.

35 La faveur du roi est pour le serviteur prudent, Et sa colère pour celui qui fait honte.

Ang lingap ng hari ay sa lingkod na gumagawa na may kapantasan: nguni't ang kaniyang poot ay magiging laban sa nakahihiya.