Proverbes 14
1 La femme sage bâtit sa maison, Et la femme insensée la renverse de ses propres mains.
Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
2 Celui qui marche dans la droiture craint l’Éternel, Mais celui qui prend des voies tortueuses le méprise.
Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
3 Dans la bouche de l’insensé est une verge pour son orgueil, Mais les lèvres des sages les gardent.
W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
4 S’il n’y a pas de bœufs, la crèche est vide; C’est à la vigueur des bœufs qu’on doit l’abondance des revenus.
Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
5 Un témoin fidèle ne ment pas, Mais un faux témoin dit des mensonges.
Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
6 Le moqueur cherche la sagesse et ne la trouve pas, Mais pour l’homme intelligent la science est chose facile.
Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
7 Éloigne-toi de l’insensé; Ce n’est pas sur ses lèvres que tu aperçois la science.
Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
8 La sagesse de l’homme prudent, c’est l’intelligence de sa voie; La folie des insensés, c’est la tromperie.
Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
9 Les insensés se font un jeu du péché, Mais parmi les hommes droits se trouve la bienveillance.
Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
10 Le cœur connaît ses propres chagrins, Et un étranger ne saurait partager sa joie.
Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
11 La maison des méchants sera détruite, Mais la tente des hommes droits fleurira.
Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
12 Telle voie paraît droite à un homme, Mais son issue, c’est la voie de la mort.
Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
13 Au milieu même du rire le cœur peut être affligé, Et la joie peut finir par la détresse.
Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
14 Celui dont le cœur s’égare se rassasie de ses voies, Et l’homme de bien se rassasie de ce qui est en lui.
Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
15 L’homme simple croit tout ce qu’on dit, Mais l’homme prudent est attentif à ses pas.
Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
16 Le sage a de la retenue et se détourne du mal, Mais l’insensé est arrogant et plein de sécurité.
Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
17 Celui qui est prompt à la colère fait des sottises, Et l’homme plein de malice s’attire la haine.
[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
18 Les simples ont en partage la folie, Et les hommes prudents se font de la science une couronne.
Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
19 Les mauvais s’inclinent devant les bons, Et les méchants aux portes du juste.
Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
20 Le pauvre est odieux même à son ami, Mais les amis du riche sont nombreux.
Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
21 Celui qui méprise son prochain commet un péché, Mais heureux celui qui a pitié des misérables!
Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
22 Ceux qui méditent le mal ne s’égarent-ils pas? Mais ceux qui méditent le bien agissent avec bonté et fidélité.
Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
23 Tout travail procure l’abondance, Mais les paroles en l’air ne mènent qu’à la disette.
Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
24 La richesse est une couronne pour les sages; La folie des insensés est toujours de la folie.
Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
25 Le témoin véridique délivre des âmes, Mais le trompeur dit des mensonges.
Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
26 Celui qui craint l’Éternel possède un appui ferme, Et ses enfants ont un refuge auprès de lui.
W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
27 La crainte de l’Éternel est une source de vie, Pour détourner des pièges de la mort.
Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
28 Quand le peuple est nombreux, c’est la gloire d’un roi; Quand le peuple manque, c’est la ruine du prince.
Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
29 Celui qui est lent à la colère a une grande intelligence, Mais celui qui est prompt à s’emporter proclame sa folie.
Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
30 Un cœur calme est la vie du corps, Mais l’envie est la carie des os.
Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
31 Opprimer le pauvre, c’est outrager celui qui l’a fait; Mais avoir pitié de l’indigent, c’est l’honorer.
Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 Le méchant est renversé par sa méchanceté, Mais le juste trouve un refuge même en sa mort.
Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
33 Dans un cœur intelligent repose la sagesse, Mais au milieu des insensés elle se montre à découvert.
Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
34 La justice élève une nation, Mais le péché est la honte des peuples.
Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
35 La faveur du roi est pour le serviteur prudent, Et sa colère pour celui qui fait honte.
Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
