Proverbes 29

1 Un homme souvent réprimandé et persistant dans son entêtement est brisé soudain et sans retour.

ئەوەی زۆر سەرزەنشت بکرێت و هەر کەللەڕەق بێت، لەناکاو تێکدەشکێت و چارەسەریشی نابێت.

2 Quand dominent les justes, le peuple est en joie; quand les méchants gouvernent, le peuple gémit.

کاتێک ڕاستودروستان زۆر بن گەل دڵخۆش دەبێت، کە بەدکار فەرمانڕەوا بێت گەل دەناڵێنێت.

3 L’Homme qui aime la sagesse réjouit son père; celui qui fréquente des courtisanes mange son bien.

ئەوەی حەز لە دانایی بکات باوکی دڵخۆش دەکات، هاوڕێی لەشفرۆشانیش سامان بەفیڕۆ دەدات.

4 Un roi grandit son pays par la justice: avide de dons, il le ruine.

پاشا بە دادوەری وڵات ڕادەگرێت، بەڵام ئەوانەی بەدوای پارە بکەون وێرانی دەکەن.

5 Qui flatte son prochain tend un filet sous ses pas.

ئەو کەسەی لەگەڵ دراوسێکەی زمانلووسی بکات داو لەبەرپێی دەنێتەوە.

6 Le péché devient un piège pour le méchant; le juste jubile et savoure sa joie.

لە گوناهی پیاوخراپ تەڵە هەیە، بەڵام کەسی ڕاستودروست گۆرانی دەڵێت و دڵخۆش دەبێت.

7 Le juste se pénètre du droit des humbles; le méchant ne sait rien comprendre.

کەسی ڕاستودروست گرنگی بە مافی هەژار دەدات، بەڵام بەدکار ئەو گرنگییە تێناگات.

8 Les persifleurs mettent la ville en ébullition; les sages apaisent les colères.

گاڵتەجاڕان شار دەخەنە ئاژاوەوە، بەڵام دانایان تووڕەیی کپ دەکەنەوە.

9 Quand un sage est en discussion avec un sot, celui-ci s’emporte ou ricane, mais de calme, point!

ئەگەر پیاوێکی دانا گێلێک بداتە دادگا، گێلەکە تووڕە بێت یان گاڵتەی پێ بێت ئاشتی نابێت.

10 Les assassins en veulent à l’innocent; les honnêtes gens recherchent sa personne.

خوێنڕێژان ڕقیان لە کەسی دروست دەبێتەوە، بەڵام سەرڕاستان ژیانی دەپارێزن.

11 Le sot lâche toute sa mauvaise humeur; le sage finit par la calmer.

گێل هەرچی تووڕەیی لە دڵدایە دەریدەبڕێت، بەڵام دانا خۆی دەگرێت.

12 Le souverain accueille-t-il le mensonge, tous ses serviteurs sont pervers.

ئەگەر فەرمانڕەوایەک گوێ لە قسەی درۆ بگرێت، هەموو خزمەتکارەکانی دەبنە بەدکار.

13 Le pauvre et l’exploiteur se retrouvent ensemble: l’Eternel fait luire sa lumière aux yeux de tous deux.

هەژار لەگەڵ زۆردار لەمەدا لە یەکتری دەچن: یەزدان ڕووناکی بە چاوی هەردووکیان دەدات.

14 Que le roi juge les humbles avec équité, son trône en sera affermi à jamais.

ئەگەر پاشایەک بە ڕاستی دادوەری هەژاران بکات، تەختەکەی هەتاهەتایە دەچەسپێت.

15 Verge et reproches inculquent la sagesse, un enfant livré à lui-même fait le déshonneur de sa mère.

داری تەمبێکردن دانایی دەبەخشێت، بەڵام منداڵ جڵەوی بەربدرێت دایکی خۆی شەرمەزار دەکات.

16 Quand les méchants dominent, le mal augmente, mais les justes seront témoins de leur chute.

کاتێک بەدکاران گەشە دەکەن گوناه زۆر دەبێت، بەڵام ڕاستودروستان کەوتنیان دەبینن.

17 Corrige ton fils, tu en auras du plaisir; il donnera de douces joies à ton âme.

کوڕەکەت تەمبێ بکە دەتحەسێنێتەوە، چێژ دەداتە گیانت.

18 Faute de, révélation prophétique, le peuple s’abandonne au désordre; mais heureux s’il observe la loi!

بەبێ سروش گەل بەڕەڵا دەبێت، بەڵام ئەوەی تەورات پەیڕەو بکات خۆزگەی پێ دەخوازرێت.

19 Ce n’est pas avec des paroles qu’on corrige l’esclave: s’il les comprend, il n’en tient pas compte.

خزمەتکار تەنها بە قسە تەمبێ نابێت، هەرچەندە تێدەگات، بەڵام گوێی ناداتێ.

20 Vois-tu un homme précipité dans ses paroles, le sot a plus d’avenir que lui.

ئەو کەسەت بینیوە بە پەلەیە لە قسەکانی؟ گێل لەو زیاتر ئومێدی پێ دەکرێت.

21 Qui gâte son esclave dès l’enfance aboutit à en faire un parasite.

ئەوەی خزمەتکارەکەی لە منداڵییەوە بە ناز ڕابگرێت، لە کۆتاییدا لێی هەڵدەگەڕێتەوە.

22 Un homme irascible provoque des disputes; qui se laisse emporter par la colère accumule les fautes.

کەسی تووڕە ناکۆکی دەوروژێنێت، کەسی هەڵچووش گوناهی زۆرە.

23 L’Orgueil de l’homme amène son abaissement; la modestie est une source d’honneur.

لووتبەرزی مرۆڤ خۆی نزم دەکاتەوە، بەڵام بێفیز ڕێزدار دەبێت.

24 Qui partage avec un voleur est son propre ennemi: il entend l’adjuration et ne peut rien dénoncer.

هاوبەشی دز ڕقی لە خۆی دەبێتەوە، سوێند دەخوات و دانی پێدا نانێت.

25 La peur fait tomber l’homme dans un piège; qui met sa confiance en l’Eternel est à l’abri.

ترسی مرۆڤ تەڵە دەنێتەوە، بەڵام ئەوەی پشت بە یەزدان ببەستێت پەناگیر دەبێت.

26 Beaucoup recherchent la faveur du prince; mais c’est Dieu qui attribue à chacun son dû.

زۆر کەس داوای ڕەزامەندی فەرمانڕەوایان دەکەن، بەڵام مرۆڤ لەلایەن یەزدانەوە دادپەروەری بەدەستدەهێنێت.

27 Le malfaiteur est en horreur aux justes, et l’honnête homme est en horreur au méchant.

قێزی ڕاستودروستان لە کەسی ناڕەوایە، قێزی بەدکاریش لەوەیە کە ڕێگای ڕاستە.