Proverbes 25
1 Les proverbes qui suivent émanent également de Salomon et ont été colligés par les gens d’Ezéchias, roi de Juda.
To również są przysłowia Salomona, które przepisali mężowie Ezechiasza, króla Judy.
2 La gloire de l’Eternel, c’est de s’entourer de mystère; la gloire du roi est d’examiner les choses à fond.
Chwałą Boga jest sprawę taić, ale chwałą królów – dociekać sprawy.
3 Tout comme les cieux en hauteur, la terre en profondeur, le cœur des rois est insondable.
Wysokość niebios i głębia ziemi, i serca królów są niezbadane.
4 Qu’on sépare les scories de l’argent, et l’orfèvre le travaillera en objet d’art.
Usuń żużel ze srebra, a wyjdzie naczynie dla złotnika.
5 Qu’on éloigne le méchant de la présence du roi, et son trône se trouvera affermi par la justice.
Usuń niegodziwego sprzed króla, a jego tron umocni się w sprawiedliwości.
6 Ne te pavane pas devant le roi et n’occupe pas la place des grands.
Nie wywyższaj się przed królem i nie stawaj na miejscu wielkich;
7 Car mieux vaut pour toi qu’on te dise: "Monte là!" que si on t’abaissait devant les nobles, chose que tes yeux ont déjà pu voir.
Bo lepiej, żeby ci powiedziano: Podejdź tu, niż żeby cię poniżono przed księciem, którego twoje oczy widziały.
8 Ne t’engage pas inconsidérément dans les luttes: tu t’exposerais à ne plus savoir que faire à la fin, si ton prochain te couvrait de confusion.
Nie spiesz się do kłótni, bo na końcu [nie będziesz wiedział], co zrobić, gdy cię zawstydzi twój bliźni.
9 As-tu un procès avec, ton prochain, défends-le, mais sans dévoiler des secrets qui ne t’appartiennent pas:
Załatw sprawę ze swoim bliźnim i nie zdradzaj tajemnicy drugiemu;
10 tu serais blâmé par ceux qui t’entendent et décrié sans retour.
By ten, który słucha, nie zawstydził cię, a twoja niesława nie przylgnęła do ciebie.
11 Des pommes d’or dans des vases d’argent ajourés, telle une parole prononcée à propos.
Odpowiednio wypowiedziane słowo [jest jak] złote jabłko w srebrnych rzeźbach.
12 Un anneau d’or, un collier de perles, tel le sage qui fait la morale à une oreille attentive.
Jak złoty kolczyk i klejnot ze szczerego złota tak jest dla uszu posłusznego ten, który mądrze strofuje.
13 Comme une fraîcheur de neige au temps de la moisson, tel le, messager, fidèle à son mandat: il restaure l’âme de son maître.
Czym chłód śniegu w czasie żniwa, [tym] wierny posłaniec dla tych, którzy go posyłają, bo pokrzepia dusze swych panów.
14 Des nuages et du vent, mais de pluie point! Tel est l’homme qui fait grand bruit de ses dons illusoires.
Człowiek, który się chlubi zmyślonym darem, jest jak chmury i wiatr bez deszczu.
15 Par une patience inlassable, on capte la faveur d’un supérieur; un doux parler brise la plus dure résistance.
Cierpliwością można przekonać władcę, a łagodny język łamie kości.
16 As-tu trouvé du miel, manges-en à ta suffisance; mais évite de t’en bourrer: tu le rejetterais.
Czy znalazłeś miód? Zjedz tyle, ile trzeba, byś objadłszy się, nie zwrócił go.
17 Espace tes visites dans la maison de ton ami: il en aurait bientôt assez de toi et te prendrait en grippe.
Oddal nogę od domu bliźniego, by nie miał cię dość i cię nie znienawidził.
18 Une massue, un glaive, une flèche acérée, tel l’homme qui porte un faux témoignage contre son prochain.
Kto mówi fałszywe świadectwo przeciw swemu bliźniemu, [jest] młotem i mieczem, i ostrą strzałą.
19 Une dent branlante, un pied chancelant, voilà ce que vaut au jour du malheur la confiance qu’on a dans un traître.
Ufność w człowieka niewiernego w dniu ucisku jest [jak] złamany ząb i zwichnięta noga.
20 Enlever son vêtement par un jour glacial, verser du vinaigre sur du nitre, ainsi fait celui qui entonne des chants pour un cœur affligé.
[Jak] ten, kto zabiera odzienie w czasie zimy i jak ocet na saletrze taki [jest ten], kto śpiewa pieśni smutnemu sercu.
21 Si ton ennemi a faim, donne lui à manger; s’il a soif, donne-lui à boire;
Jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny, nakarm go chlebem, a jeśli jest spragniony, napój go wodą;
22 car ainsi tu attises des charbons sur sa tète, et le Seigneur t’en récompensera.
Bo zgarniesz rozżarzone węgle na jego głowę, a PAN cię nagrodzi.
23 Le vent du Nord produit la pluie, et la langue qui calomnie en secretles visages aigris.
[Jak] północny wiatr przepędza deszcz, tak gniewna twarz [przepędza] plotkarski język.
24 Mieux vaut habiter l’angle d’un toit que de partager un logis avec une femme acariâtre.
Lepiej mieszkać w kącie pod dachem niż z kłótliwą żoną w przestronnym domu.
25 De l’eau fraîche sur un corps fatigué, telle une bonne nouvelle venant d’un pays lointain.
[Jak] zimna woda dla pragnącej duszy, [tak] dobra wieść z dalekiej ziemi.
26 Une source boueuse, une fontaine aux eaux troubles, tel est le juste qui fléchit devant le méchant.
[Jak] zmącone źródło i zepsuty zdrój, [tak] sprawiedliwy, który upada przed niegodziwym.
27 Manger trop de miel ne vaut rien; mais étudier à fond les choses difficiles est un honneur.
Niedobrze jest jeść za dużo miodu, a szukanie własnej chwały nie jest chwałą.
28 Une ville démantelée, sans remparts, tel est l’homme dont le tempérament ne connaît pas de frein.
Człowiek, który nie panuje nad swoim duchem, jest [jak] miasto zburzone [i] bez muru.
