Proverbes 16

1 L’Homme est maître des résolutions de son cœur; mais c’est l’Eternel qui prononce sur elles.

Dagiti panggep ti puso ket kukua ti makinpuso, ngem ti sungbat ni Yahweh ket agtaud iti mismo a dilana.

2 Toutes les voies de l’homme sont pures à ses yeux, mais l’Eternel sonde les esprits.

Amin a wagas ti maysa a tao ket nadalus iti panagkitana, ngem timtimbangen ni Yahweh dagiti pangpanggepenna.

3 Remets le succès de tes œuvres à l’Eternel, et tes projets s’en trouveront affermis.

Ikamangmo kenni Yahweh dagiti aramidmo, ket agballiginto dagiti panggepmo.

4 L’Eternel a tout fait pour un but prédestiné, même le méchant pour le jour du malheur.

Inaramid ni Yahweh dagiti amin a banag para iti rumbeng a pakaaramatanda, uray dagiti nadangkes para iti aldaw ti riribuk.

5 Tout cœur hautain est en horreur à l’Eternel: haut la main! il ne restera pas indemne.

Kagurgura ni Yahweh ti amin nga addaan iti natangsit a puso, uray puotenyo, madusadanto.

6 La bonté et la bienveillance effacent la faute; la crainte de l’Eternel fait éviter le mal.

Babaen iti kinapudno ti tulag ken kinamatalek ket naakkoban ti kinamanagbasol, ken babaen iti panagbuteng kenni Yahweh ket matallikudan dagiti tattao ti panagar-aramidda iti dakes.

7 Dieu agrée-t-il les voies d’un homme, il lui concilie même la faveur de ses ennemis.

No dagiti wagas ti maysa a tao ket makaay-ayo kenni Yahweh, uray dagiti kabusor dayta a tao ket pagbalinen ni Yahweh a gayyemna.

8 Mieux vaut une honnête médiocrité qu’un grand revenu, acquis par l’improbité.

Nasaysayaat ti addaan iti bassit nga addaan iti kinalinteg, ngem ti addaan iti dakkel a sapul babaen iti kinadakes.

9 Le cœur de l’homme choisit sa voie; mais l’Eternel dirige ses pas.

Agplanplano ti maysa a tao iti kaunggan ti pusona, ngem iturturong ni Yahweh dagiti addangna.

10 Ce sont des oracles qui émanent des lèvres du roi: quand il rend la justice, sa bouche ne faillit pas.

Adda nadiosan a panggeddeng kadagiti bibig ti ari, saan nga agisawang ti ngiwatna iti makaallilaw a pangngeddeng.

11 Les plateaux, les balances exactes sont choses de Dieu, il est l’auteur de tous les justes poids.

Aggapu kenni Yahweh dagiti napudno a pagtimbangan; isuna ti mangikedkeddeng iti dagsen dagiti adda iti supot.

12 Faire le mal est chose odieuse aux rois; car les trônes s’affermissent par la justice.

Tunggal agaramid dagiti ari iti nadangkes a banbanag, dayta ket maysa a rumbeng a malais, ta naipasdek ti trono babaen iti panagaramid iti nalinteg.

13 Des lèvres loyales font plaisir aux rois; ils aiment qui parle avec droiture.

Maragragsakan ti maysa nga ari kadagiti bibig a mangibagbaga iti umno ken ay-ayatenna ti tao nga agsasao iti pudno.

14 Le courroux du roi est un messager de mort, un homme sage sait l’apaiser.

Ti pungtot ti maysa nga ari ket maiyarig a mensahero ti patay ngem padasen ti nasirib a tao a pagkalmaen isuna.

15 Que le visage du roi s’éclaire, c’est un gage de vie; sa faveur est comme une nuée chargée de pluie printanière.

Ti kinaraniag ti rupa ti ari ket biag, ken ti paraburna ket kasla ulep a mangiyeg iti tudo.

16 Acquérir la sagesse, combien cela est plus précieux que l’or fin! S’Enrichir en sagacité vaut mieux que l’argent.

Anian a nasaysayaat ti maaddaan iti kinasirib ngem iti maaddaan iti balitok. Rumbeng nga ad-adda a mapili ti maaddaan iti pannakaawat ngem iti maaddaan iti pirak.

17 La route des justes les éloigne du mal; qui suit droit son chemin préserve sa vie.

Arigna a ti dalan dagiti nalinteg a tattao ket adayo iti kinadakes; ti tao a mangsalsalaknib iti biagna ket arigna a banbantayanna ti dalanna.

18 L’Orgueil précède la ruine, l’arrogance est le signe avant-coureur de la chute.

Umuna ti kinatangsit sakbay ti pannakadadael, ken umuna ti napalangguad nga espiritu sakbay ti pannakatinnag.

19 Prendre une attitude modeste avec les humbles vaut mieux que partager du butin avec les orgueilleux.

Nasaysayaat ti agbalin a napakumbaba a kadua dagiti napanglaw a tattao ngem ti makibingay kadagiti napalangguad a tattao kadagiti sinamsamda.

20 Qui réfléchit mûrement à une affaire s’assure des avantages; mais heureux qui met sa confiance en l’Eternel!

Makabirok iti nasayaat ti siasinoman a mang-utob kadagiti naisuro kadakuada, ken agragsak dagiti agtalek kenni Yahweh.

21 Qui a le cœur sage mérite d’être appelé intelligent; la douceur des lèvres augmente la force de persuasion.

Ti tao a nasirib iti kaungganna ket makuna a nanakem, ken ti kinasam-it ti balikas pasayaatenna ti kabaelan a mangisuro.

22 L’Intelligence est une source de vie pour celui qui en est doué; le châtiment des sots, c’est leur sottise.

Ti pannakaawat ket maiyarig a burayok ti biag ti tao nga addaan iti daytoy, ngem ti dusa dagiti maag ket ti kinamaagda.

23 Le cœur du sage inspire sa bouche, et augmente la force de persuasion de ses lèvres.

Ti puso ti nasirib a tao ket mangmangted iti saririt iti ngiwatna ken mangnaynayon iti panangallukoy dagiti bibigna.

24 Des paroles amènes sont un rayon de miel, doux à l’âme, bienfaisant au corps.

Ti makaay-ayo a sasao ket maiyarig a balay ti ayukan—nasam-it iti kararua ken pannakapaimbag kadagiti tulang.

25 Tel chemin paraît tout uni à l’homme, et il aboutit aux avenues de la mort.

Adda dalan a kasla nalinteg iti maysa a tao, ngem ti murdongna ket dalan nga agturong iti patay.

26 C’Est pour lui-même que travaille le laborieux, car pressantes sont les exigences de sa bouche.

Ti ganas iti pannangan ti maysa a mangmangged ket mangparegta kenkuana nga agtrabaho; guyguyugoyen isuna ti bisinna nga agtultuloy nga agtrabaho.

27 L’Homme sans valeur morale est un artisan de malheur; sur ses lèvres il y a comme un feu dévorant.

Agkalkali iti dakes ti awan serserbina a tao, ken ti sasaona ket kasla makasinit nga apuy.

28 L’Homme artificieux déchaîne la discorde; le boutefeu sème la division entre amis.

Ti ballikug a tao ket rubrubanna ti riri, kasta met a pagsisinaen ti tsismis dagiti nasinged nga aggagayyem.

29 L’Homme violent circonvient son prochain et le mène dans une mauvaise voie.

Ul-ulbodan ti naranggas a tao ti kaarrubana ken iturturongna daytoy a pababa iti dalan a saan a nasayaat.

30 Il ferme les yeux pour méditer de mauvais coups; il se pince les lèvres: il a consommé le mal!

Ti tao nga agkidda-kidday ket agpangpanggep iti dakes; dagiti mangikakaem iti bibigda ket agar-aramid iti dakes.

31 La haute vieillesse est une couronne d’honneur; c’est sur le chemin de la vertu qu’elle se rencontre.

Ti uban ket korona ti kinadayag; magun-od daytoy babaen iti panagbiag iti nalinteg a wagas.

32 Qui résiste à la colère l’emporte sur le héros; qui domine ses passionssur un preneur de villes.

Nasaysayaat ti saan a nalaka a makaunget ngem ti agbalin a maingel, ken ti tao nga iturturayanna ti espirituna ket napigpigsa ngem iti tao a makababael a mangsakup iti maysa a siudad.

33 On agite le sort dans l’urne mais l’arrêt qu’il prononce vient de l’Eternel.

Maipuruak iti saklot dagiti bato a mangikeddeng iti gasat, ngem ti pangngeddeng ket aggapu kenni Yahweh.