Proverbes 3

1 Mon fils, n'oublie pas mes enseignements, et que ton cœur garde mes préceptes.

ڕۆڵە، فێرکردنەکەم لەبیر مەکە، فەرمانەکانم لەناو دڵتدا هەڵبگرە،

2 Ils te procureront de longs jours, des années de vie et la paix.

چونکە ڕۆژگاری درێژ و ساڵانی ژیان و ئاشتیت بۆ زیاد دەکات.

3 Que la miséricorde et la vérité ne t'abandonnent pas; attache-les à ton cou, grave-les sur la table de ton cœur.

با خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی لێت جیا نەبنەوە، بە ملتەوە گرێیان بدە، لەسەر پەڕەی دڵت بیاننووسە.

4 Ainsi tu trouveras faveur et auras la vraie sagesse, aux yeux de Dieu et des hommes.

ئینجا پەسەندی و نازناوی چاک بەدەستدەهێنیت لەلای خودا و خەڵک.

5 Confie-toi de tout ton cœur en Yahweh, et ne t'appuie pas sur ta propre intelligence.

پڕ بەدڵ پشت بە یەزدان ببەستە و بە تێگەیشتوویی خۆت پشت ئەستوور مەبە.

6 Pense à lui dans toutes tes voies, et il aplanira tes sentiers.

لە هەموو ڕێگاکانت بیناسە، ئەویش ڕێچکەکانت ڕاست دەکات.

7 Ne sois pas sage à tes propres yeux; crains Yahweh et détourne-toi du mal.

لەبەرچاوی خۆت، خۆت بە دانا مەزانە، لە یەزدان بترسە و لە بەدکاری بەدووربە.

8 Ce sera la santé pour ton corps, et un rafraîchissement pour tes os.

دەبێتە تەندروستی بۆ لەشت و خۆراک بۆ ئێسقانەکانت.

9 Fais honneur à Dieu de tes biens, des prémices de tout ton revenu.

بە سامانت ڕێزی یەزدان بگرە، بە یەکەمین بەرهەمی هەموو خەرمانەکانت.

10 Alors tes greniers seront abondamment remplis, et tes cuves déborderont de vin nouveau.

ئەمبارەکەت پڕ دەبێت هەتا تێری، قەڕابەکەت سەرڕێژ دەبێت لە شەرابی نوێ.

11 Mon fils, ne méprise pas la correction de Yahweh, et n'aie pas d'aversion pour ses châtiments.

ڕۆڵەکەم، بە سووکی تەماشای تەمبێکردنی یەزدان مەکە، ڕقت لە سەرزەنشتی ئەو نەبێتەوە،

12 Car Yahweh châtie celui qu'il aime, comme un père châtie l'enfant qu'il chérit.

چونکە ئەوەی یەزدان خۆشیبوێ تەمبێی دەکات و وەک باوکێک بە کوڕ دڵخۆش دەبێت.

13 Heureux l'homme qui a trouvé la sagesse, et l'homme qui a acquis l'intelligence!

خۆزگە دەخوازرێ بەو کەسەی دانایی دەدۆزێتەوە و بەو کەسەی تێگەیشتن بەدەستدەهێنێت،

14 Son acquisition vaut mieux que celle de l'argent, sa possession que celle de l'or pur.

چونکە قازانجی لە قازانجی زیو باشترە و بەرهەمیشی لە زێڕ.

15 Elle est plus précieuse que les perles, tous les joyaux ne l'égalent pas.

لە یاقووت بەهادارترە و هەرچی ئارەزووی دەکەیت نابێتە هاوتای.

16 Dans sa droite est une longue vie, dans sa gauche, la richesse et la gloire.

تەمەنی درێژ لە دەستی ڕاستیدایە و دەوڵەمەندی و ڕێزیش لە دەستی چەپی.

17 Ses voies sont des voies agréables, tous ses sentiers, des sentiers de paix.

ڕێگاکانی ڕێگای خۆشحاڵین و هەموو ڕێڕەوەکانی ئاشتین.

18 Elle est un arbre de vie pour ceux qui la saisissent et celui qui s'y attache est heureux.

درەختی ژیانە بۆ ئەوانەی خۆیان پێوە گرتووە، خۆزگە دەخوازرێت بەوانەی پێی پابەند دەبن.

19 C'est par la sagesse que Yahweh a fondé la terre, par l'intelligence qu'il a affermi les cieux.

یەزدان بە دانایی زەوی دامەزراند، بە تێگەیشتنیش ئاسمانی چەسپاند.

20 C'est par sa science que les abîmes se sont ouverts, et que les nuages distillent la rosée.

بە زانیاری ئەو قووڵاییەکان شەق بوون، هەورەکان شەونمیان دڵۆپاند.

21 Mon fils, qu'elles ne s'éloignent pas de tes yeux, garde la sagesse et la réflexion;

ڕۆڵە، دەست بە دانایی تەواو و سەلیقەوە بگرە، ئەمانە لەبەرچاوت دوورنەکەونەوە،

22 elles seront la vie de ton âme, et l'ornement de ton cou.

دەبنە ژیان بۆ تۆ، ملوانکە بۆ جوانی گەردنت.

23 Alors tu marcheras en sécurité dans ton chemin, et ton pied ne heurtera pas.

ئەوسا بە ئاسوودەیی بە ڕێگای خۆتدا دەڕۆیت و ساتمە ناکەیت و ناکەویت.

24 Si tu te couches, tu seras sans crainte; et quand tu seras couché, ton sommeil sera doux.

کاتێک ڕادەکشێیت بێ ترسیت، ڕادەکشێیت و خەوت خۆش دەبێت.

25 Tu n'auras à redouter ni une terreur subite, ni une attaque qui vienne des méchants.

نە لە بەڵای کتوپڕ دەترسیت و نە لە ماڵی بەدکاران کە وێران دەبێت،

26 Car Yahweh sera ton assurance, et il préservera ton pied de tout piège.

چونکە یەزدان دەبێتە پشتیوانت و پێت لە پێوەبوون دەپارێزێت.

27 Ne refuse pas un bienfait à ceux à qui il est dû, quand il est en ton pouvoir de l'accorder.

دەستی چاکە مەگرەوە لەوانەی شایستەی چاکەن، کاتێک لە تواناتدایە بیکەیت.

28 Ne dis pas à ton prochain: « Va et reviens, demain je donnerai, » quand tu peux donner sur l'heure.

بە کەس مەڵێ: «بڕۆ، دواتر وەرەوە، بەیانی دەتدەمێ،» لە کاتێکدا ئەو شتەت پێیە.

29 Ne médite pas le mal contre ton prochain, lorsqu'il reste tranquille près de toi.

پیلانی خراپ لە دژی دراوسێکەت مەگێڕە، لە کاتێکدا ئەو بە دڵنیاییەوە لەلات جێنشین بووە.

30 Ne conteste pas sans motif avec quelqu'un, lorsqu'il ne t'a point fait de mal.

لەخۆڕایی دژایەتی کەسێک مەکە، ئەگەر خراپەی لەگەڵتدا نەکرد.

31 Ne porte pas envie à l'homme de violence, et ne choisis aucune de ses voies:

بەغیلی بە پیاوی ستەمکار مەبە، هیچ ڕێگایەکی ئەو هەڵمەبژێرە،

32 car Yahweh a en horreur les hommes pervers, mais avec les cœurs droits est son intimité.

چونکە لەلای یەزدان مرۆڤی قەڵپ قێزەونە، بەڵام نهێنی خۆی لەلای سەرڕاستانە.

33 La malédiction de Yahweh est dans la maison du méchant, mais il bénit le toit des justes.

نەفرەتی یەزدان لەسەر ماڵی بەدکارە، بەڵام ماڵی ڕاستودروستان بەرەکەتدار دەکات.

34 Il se moque des moqueurs, et il donne la grâce aux humbles.

هەرچەندە گاڵتە بە گاڵتەجاڕان دەکات، بەڵام نیعمەت دەداتە بێفیزەکان.

35 La gloire sera le partage des sages, mais les insensés ont pour leur part l'ignominie.

داناکان ڕێزداری بە میرات دەگرن، بەڵام گێلەکان شەرمەزاری هەڵدەگرن.