Proverbes 16

1 A l'homme de former des projets dans son cœur, mais la réponse de la langue vient de Yahweh.

Dagiti panggep ti puso ket kukua ti makinpuso, ngem ti sungbat ni Yahweh ket agtaud iti mismo a dilana.

2 Toutes les voies de l'homme sont pures à ses yeux, mais Yahweh pèse les esprits.

Amin a wagas ti maysa a tao ket nadalus iti panagkitana, ngem timtimbangen ni Yahweh dagiti pangpanggepenna.

3 Recommande tes œuvres à Yahweh, et tes projets réussiront.

Ikamangmo kenni Yahweh dagiti aramidmo, ket agballiginto dagiti panggepmo.

4 Yahweh a tout fait pour son but, et le méchant lui-même pour le jour du malheur.

Inaramid ni Yahweh dagiti amin a banag para iti rumbeng a pakaaramatanda, uray dagiti nadangkes para iti aldaw ti riribuk.

5 Quiconque a le cœur hautain est en abomination à Yahweh; sûrement, il ne sera pas impuni.

Kagurgura ni Yahweh ti amin nga addaan iti natangsit a puso, uray puotenyo, madusadanto.

6 Par la bonté et la fidélité on expie l'iniquité, et par la crainte de Yahweh on se détourne du mal.

Babaen iti kinapudno ti tulag ken kinamatalek ket naakkoban ti kinamanagbasol, ken babaen iti panagbuteng kenni Yahweh ket matallikudan dagiti tattao ti panagar-aramidda iti dakes.

7 Quand Yahweh a pour agréables les voies d'un homme, il réconcilie avec lui ses ennemis mêmes.

No dagiti wagas ti maysa a tao ket makaay-ayo kenni Yahweh, uray dagiti kabusor dayta a tao ket pagbalinen ni Yahweh a gayyemna.

8 Mieux vaut peu avec la justice, que de grands revenus avec l'injustice.

Nasaysayaat ti addaan iti bassit nga addaan iti kinalinteg, ngem ti addaan iti dakkel a sapul babaen iti kinadakes.

9 Le cœur de l'homme médite sa voie, mais c'est Yahweh qui dirige ses pas.

Agplanplano ti maysa a tao iti kaunggan ti pusona, ngem iturturong ni Yahweh dagiti addangna.

10 Des oracles sont sur les lèvres du roi; que sa bouche ne pèche pas quand il juge!

Adda nadiosan a panggeddeng kadagiti bibig ti ari, saan nga agisawang ti ngiwatna iti makaallilaw a pangngeddeng.

11 La balance et les plateaux justes sont de Yahweh, tous les poids du sac sont son ouvrage.

Aggapu kenni Yahweh dagiti napudno a pagtimbangan; isuna ti mangikedkeddeng iti dagsen dagiti adda iti supot.

12 C'est une abomination pour les rois de faire le mal, car c'est par la justice que le trône s'affermit.

Tunggal agaramid dagiti ari iti nadangkes a banbanag, dayta ket maysa a rumbeng a malais, ta naipasdek ti trono babaen iti panagaramid iti nalinteg.

13 Les lèvres justes jouissent de la faveur des rois, et ils aiment celui qui parle avec droiture.

Maragragsakan ti maysa nga ari kadagiti bibig a mangibagbaga iti umno ken ay-ayatenna ti tao nga agsasao iti pudno.

14 La fureur du roi est un messager de mort, mais un homme sage l'apaise.

Ti pungtot ti maysa nga ari ket maiyarig a mensahero ti patay ngem padasen ti nasirib a tao a pagkalmaen isuna.

15 La sérénité du visage du roi donne la vie, et sa faveur est comme la pluie du printemps.

Ti kinaraniag ti rupa ti ari ket biag, ken ti paraburna ket kasla ulep a mangiyeg iti tudo.

16 Acquérir la sagesse vaut bien mieux que l'or; acquérir l'intelligence est bien préférable à l'argent.

Anian a nasaysayaat ti maaddaan iti kinasirib ngem iti maaddaan iti balitok. Rumbeng nga ad-adda a mapili ti maaddaan iti pannakaawat ngem iti maaddaan iti pirak.

17 Le grand chemin des hommes droits, c'est d'éviter le mal; celui-là garde son âme qui veille sur sa voie.

Arigna a ti dalan dagiti nalinteg a tattao ket adayo iti kinadakes; ti tao a mangsalsalaknib iti biagna ket arigna a banbantayanna ti dalanna.

18 L'orgueil précède la ruine, et la fierté précède la chute.

Umuna ti kinatangsit sakbay ti pannakadadael, ken umuna ti napalangguad nga espiritu sakbay ti pannakatinnag.

19 Mieux vaut être humble avec les petits que de partager le butin avec les orgueilleux.

Nasaysayaat ti agbalin a napakumbaba a kadua dagiti napanglaw a tattao ngem ti makibingay kadagiti napalangguad a tattao kadagiti sinamsamda.

20 Celui qui est attentif à la parole trouve le bonheur, et celui qui se confie en Yahweh est heureux.

Makabirok iti nasayaat ti siasinoman a mang-utob kadagiti naisuro kadakuada, ken agragsak dagiti agtalek kenni Yahweh.

21 Celui qui est sage de cœur est appelé intelligent, et la douceur des lèvres augmente le savoir.

Ti tao a nasirib iti kaungganna ket makuna a nanakem, ken ti kinasam-it ti balikas pasayaatenna ti kabaelan a mangisuro.

22 La sagesse est une source de vie pour celui qui la possède, et le châtiment de l'insensé, c'est sa folie.

Ti pannakaawat ket maiyarig a burayok ti biag ti tao nga addaan iti daytoy, ngem ti dusa dagiti maag ket ti kinamaagda.

23 Le cœur du sage donne la sagesse à sa bouche, et sur ses lèvres accroît le savoir.

Ti puso ti nasirib a tao ket mangmangted iti saririt iti ngiwatna ken mangnaynayon iti panangallukoy dagiti bibigna.

24 Les bonnes paroles sont un rayon de miel, douces à l'âme et salutaires au corps.

Ti makaay-ayo a sasao ket maiyarig a balay ti ayukan—nasam-it iti kararua ken pannakapaimbag kadagiti tulang.

25 Telle voie paraît droite à un homme, mais son issue, c'est la voie de la mort.

Adda dalan a kasla nalinteg iti maysa a tao, ngem ti murdongna ket dalan nga agturong iti patay.

26 Le travailleur travaille pour lui, car sa bouche l'y excite.

Ti ganas iti pannangan ti maysa a mangmangged ket mangparegta kenkuana nga agtrabaho; guyguyugoyen isuna ti bisinna nga agtultuloy nga agtrabaho.

27 L'homme pervers prépare le malheur, et il y a sur ses lèvres comme un feu ardent.

Agkalkali iti dakes ti awan serserbina a tao, ken ti sasaona ket kasla makasinit nga apuy.

28 L'homme pervers excite des querelles, et le rapporteur divise les amis.

Ti ballikug a tao ket rubrubanna ti riri, kasta met a pagsisinaen ti tsismis dagiti nasinged nga aggagayyem.

29 L'homme violent séduit son prochain, et le conduit dans une voie qui n'est pas bonne.

Ul-ulbodan ti naranggas a tao ti kaarrubana ken iturturongna daytoy a pababa iti dalan a saan a nasayaat.

30 Celui qui ferme les yeux pour méditer la tromperie, celui qui pince les lèvres, commet déjà le mal.

Ti tao nga agkidda-kidday ket agpangpanggep iti dakes; dagiti mangikakaem iti bibigda ket agar-aramid iti dakes.

31 Les cheveux blancs sont une couronne d'honneur; c'est dans le chemin de la justice qu'on la trouve.

Ti uban ket korona ti kinadayag; magun-od daytoy babaen iti panagbiag iti nalinteg a wagas.

32 Celui qui est lent à la colère vaut mieux qu'un héros; et celui qui domine son esprit, que le guerrier qui prend les villes.

Nasaysayaat ti saan a nalaka a makaunget ngem ti agbalin a maingel, ken ti tao nga iturturayanna ti espirituna ket napigpigsa ngem iti tao a makababael a mangsakup iti maysa a siudad.

33 On jette les sorts dans le pan de la robe, mais de Yahweh vient toute décision.

Maipuruak iti saklot dagiti bato a mangikeddeng iti gasat, ngem ti pangngeddeng ket aggapu kenni Yahweh.