Proverbes 14

1 La femme sage bâtit sa maison, et la femme insensée la renverse de ses propres mains.

Һәр бир дана аял өз аилисини ават қилар; Ахмақ аял аилисини өз қоли билән вәйран қилар.

2 Celui-là marche dans sa droiture qui craint Yahweh, et celui qui le méprise est pervers dans sa voie.

Дуруслуқ йолида маңидиған киши Пәрвәрдигардин қорқар; Қиңғир йолда маңған киши [Худани] көзгә илмас.

3 Dans la bouche de l’insensé est la verge de son orgueil, mais les lèvres des sages les gardent.

Ахмақниң тәкәббур ағзи өзигә таяқ болар; Ақиланиниң ләвлири өзини қоғдар.

4 Où il n’y a pas de bœufs, la crèche est vide, mais la vigueur des bœufs procure des revenus abondants.

Улақ болмиса, еғил пак-пакиз турар; Бирақ өкүзниң күчи болғандила [саңға] ашлиқ толар.

5 Le témoin fidèle ne ment pas, mais le faux témoin profère des mensonges.

Ишәшлик гувачи ялған ейтмас; Сахта гувачи ялған гәпни нәпәстәк тинар.

6 Le moqueur cherche la sagesse et ne la trouve pas, mais pour l’homme intelligent la science est facile.

Һакавурлар даналиқ издәп тапалмас; Бирақ йорутулған адәмгә билим елиш асанға чүшәр.

7 Éloigne-toi de l’insensé; car tu sais que la science n’est pas sur ses lèvres.

Бирәвниң ағзида билим йоқлуғини билип йәткәндә, Униңдин өзүңни нери тарт.

8 La sagesse de l’homme prudent est de comprendre sa voie; la folie des insensés, c’est la tromperie.

Әқил-парасәтлик кишиниң даналиғи өз йолини ойлиништидур; Ахмақларниң әқилсизлиги болса өзлириниң алдинишидур.

9 L’insensé se rit du péché, mais parmi les hommes droits est la bienveillance.

Ахмақлар болса «итаәтсизлик қурбанлиғи»ни көзгә илмайду, Һәққанийлар арисида болса илтипат тепилар.

10 Le cœur connaît ses propres chagrins, et un étranger ne peut partager sa joie.

Көңүлдики дәрдни пәқәт өзила көтирәләр; Көңүлдики хушлуққиму башқилар шерик болалмас.

11 La maison des méchants sera détruite, mais la tente des hommes droits fleurira.

Яманниң өйи өрүлүп чүшәр; Һәққаний адәмниң чедири гүллинип кетәр.

12 Telle voie paraît droite à un homme, mais son issue, c’est la voie de la mort.

Адәм балисиға тоғридәк көрүнидиған бир йол бар, Лекин ақивити һалакәткә баридиған йоллардур.

13 Même dans le rire le cœur trouve la douleur, et la joie se termine par le deuil.

Оюн-күлкә болса қәлбтики ғәм-қайғуни япар, Хошаллиқ өтүп кәткәндә, ғәм-қайғу йәнила қалар.

14 L’impie sera rassasié de ses voies, et l’homme de bien de ses fruits.

Тоғра йолдин бурулуп янған адәм һаман өз йолидин тояр; Яхши адәм өз ишидин қанаәтлинәр.

15 L’ homme simple croit à toute parole, mais l’homme prudent veille sur ses pas.

Саддилар һәммә гәпкә ишинип кетәр; Лекин пәм-парасәтлик киши һәр бир қәдәмни авайлап басар.

16 Le sage craint et se détourne du mal, mais l’insensé s’emporte et reste en sécurité.

Дана адәм еһтиятчан болуп аваричиликтин нери кетәр; Ахмақ һакавурлуқ қилип, өзигә ишинип алдиға маңар.

17 L’homme prompt à s’irriter fait des sottises, et le malicieux s’attire la haine.

Териккәк ахмақлиқ қилар; Нәйрәңваз адәм нәпрәткә учрар.

18 Les simples ont en partage la folie, et les prudents se font de la science une couronne.

Саддилар ахмақлиққа варислиқ қилар; Пәм-парасәтликләр билимни өз таҗи қилар.

19 Les méchants s’inclinent devant les bons, et les impies aux portes du juste.

Яманлар яхшиларниң алдида егиләр; Қәбиһләр һәққанийниң дәрвазилири алдида [баш урар].

20 Le pauvre est odieux même à son ami; mais les amis du riche sont nombreux.

Намрат киши һәтта өз йеқиниғиму яман көрүнәр. Байниң дости болса көптур.

21 Celui qui méprise son prochain commet un péché; mais heureux celui qui a pitié des malheureux!

Йеқинини пәс көргән гунакардур; Лекин мискинләргә рәһим қилған бәрикәт тапар.

22 Ne s’égarent-ils pas ceux qui méditent le mal, et la faveur et la vérité ne sont-elles pas pour ceux qui méditent le bien?

Яманлиқ ойлиғанлар йолдин адашқанлардин әмәсму? Бирақ яхшилиқ ойлиғанлар рәһим-шәпқәт, һәқиқәт-садиқлиққа муйәссәр болар.

23 Tout travail produit l’abondance, mais les paroles vaines mènent à la disette.

Һәммә меһнәттин пайда чиқар; Бирақ қуруқ параңлар адәмни муһтаҗлиқта қалдурар.

24 La richesse est une couronne pour les sages; la folie des insensés est toujours folie.

Ақиланиләр үчүн байлиқлар бир таҗдур; Ахмақларниң наданлиғидин пәқәт йәнә шу наданлиқла чиқар.

25 Le témoin véridique délivre des âmes, l’astuce profère des mensonges.

Һәққаний гувалиқ бәргүчи кишиләрниң һаятини қутқузар; Ялған-явидақ сөзләйдиған [гувачи] ялған гәпни нәпәстәк тинар.

26 Celui qui craint Yahweh trouve un appui solide, et ses enfants ont un sûr refuge.

Пәрвәрдигардин қорқидиғанниң күчлүк йөләнчүки бар, Униң балилириму һимайигә егә болар.

27 La crainte de Yahweh est une source de vie, pour échapper aux pièges de la mort.

Пәрвәрдигардин қорқуш һаятниң булиқидур; У кишини әҗәллик қапқанлардин қутқузар.

28 Le peuple nombreux est la gloire du roi; le manque de sujets, c’est la ruine du prince.

Падишаһниң шан-шәриви пухрасиниң көплигидиндур; Пухрасиниң кәмлиги әмирниң һалакитидур.

29 Celui qui est lent à la colère a une grande intelligence; mais celui qui est prompt à s’emporter publie sa folie.

Еғир-бесиқ киши интайин ақил кишидур; Чечилғақ ахмақлиқни улуқлар.

30 Un cœur tranquille est la vie du corps, mais l’envie est la carie des os.

Хатирҗәм көңүл тәнниң сақлиғидур; Һәсрәт чекиш болса сүйәкләрни чиритар.

31 Celui qui opprime le pauvre outrage celui qui l’a fait; mais il l’honore celui qui a pitié de l’indigent.

Мискинни бозәк қилғучи — Пәрвәрдигарға һақарәт қилғучидур; Һаҗәтмәнләргә шапаәт қилиш Уни һөрмәтлигәнликтур.

32 Par sa propre malice le méchant est renversé; jusque dans sa mort le juste a confiance.

Яман өз яманлиғи ичидә жиқитилар; Һәққаний адәм һәтта сәкратта ятқандиму хатирҗәм болар.

33 Dans le cœur de l’homme intelligent repose la sagesse, et au milieu des insensés on la reconnaît.

Йорутулған кишиниң көңлидә даналиқ ятар; Бирақ ахмақниң көңлидикиси ашкарә болмай қалмас.

34 La justice élève une nation, mais le péché est l’opprobre des peuples.

Һәққанийәт һәр қайси әлни жуқури көтирәр; Гуна һәр қандақ милләтни номусқа қалдурар.

35 La faveur du roi est pour le serviteur intelligent, et sa colère pour celui qui fait honte.

Падишаһниң илтипати әқиллиқ хизмәткарниң бешиға чүшәр; Бирақ униң ғәзиви номуста қалдурғучи уятсиз хизмәткариниң бешиға чүшәр.