Proverbes 22

1 La bonne renommée vaut mieux que de grandes richesses, et l’estime a plus de prix que l’argent et que l’or.

ناوبانگی چاک لە دەوڵەمەندی گەورە خوازراوترە، ڕێزیش لە زێڕ و زیو باشترە.

2 Le riche et le pauvre se rencontrent; Yahweh est leur auteur à tous deux.

دەوڵەمەند و هەژار لەمەدا یەکدەگرنەوە، دروستکەری هەردووکیان یەزدانە.

3 L’homme prudent voit le mal et se cache, mais les simples passent outre et en portent la peine.

ژیر خراپە دەبینێت و خۆی دەشارێتەوە، بەڵام ساویلکە مل پێوەدەنێت و سزا دەدرێ.

4 Le fruit de l’humilité, c’est la crainte de Yahweh; c’est la richesse, la gloire et la vie.

پاداشتی بێفیزی و لەخواترسی دەوڵەمەندی و ڕێزداری و ژیانە.

5 Des épines et des pièges sont sur la voie du pervers; celui qui garde son âme s’en éloigne.

چقڵ و تەڵە لە ڕێگای پیاوی خواردایە، بەڵام ئەوەی خۆی بپارێزێت لێی دوور دەکەوێتەوە.

6 Instruis l’enfant selon la voie qu’il doit suivre; et, même lorsqu’il sera vieux, il ne s’en détournera pas.

منداڵ لەسەر ئەو ڕێگایە ڕابهێنە کە پێویستە بیگرێت، پیریش بێت لێی لا نادات.

7 Le riche domine sur les pauvres, et celui qui emprunte est l’esclave de celui qui prête.

دەوڵەمەند بەسەر هەژاردا حوکم دەکات، قەرزاریش کۆیلەی خاوەن قەرزە.

8 Celui qui sème l’injustice moissonne le malheur, et la verge de sa colère disparaît.

ئەوەی ناڕەوایی بچێنێت دروێنەی خراپە دەکات، کوتەکی تووڕەییشی دەفەوتێت.

9 L’homme au regard bienveillant sera béni, parce qu’il donne de son pain au pauvre.

ئەوەی چاوتێر بێت بەرەکەتدار دەبێت، چونکە لە نانی خۆی دەداتە هەژار.

10 Chasse le moqueur, et la querelle prendra fin; la dispute et l’outrage cesseront.

گاڵتەجاڕ دەربکە، ناکۆکی دەڕوات، دووبەرەکی و ڕیسواییش نامێنێت.

11 Celui qui aime la pureté du cœur, et qui a la grâce sur les lèvres, a le roi pour ami.

ئەوەی حەزی لە دڵپاکی بێت و قسەی شیرین بێت، پاشا دەبێتە دۆستی.

12 Les yeux de Yahweh gardent la science, mais il confond les paroles du pervers.

چاوی یەزدان چاودێری زانیاری دەکات، بەڵام قسەی ناپاکان سەرەوژێر دەکات.

13 Le paresseux dit: « Il y a un lion dehors! Je serai tué au milieu des places! »

تەمبەڵ دەڵێت: «شێرێک لە دەرەوەیە! ئەگەر بچمە گۆڕەپانەکان دەکوژرێم!»

14 La bouche des étrangères est une fosse profonde; celui contre qui Yahweh est irrité y tombera.

دەمی ژنی بەدڕەوشت چاڵێکی قووڵە، ئەوەی بەر تووڕەیی یەزدان بکەوێت دەکەوێتە ناوی.

15 La folie est attachée au cœur de l’enfant; la verge de la discipline l’éloignera de lui.

گێلی بە دڵی منداڵەوە گرێدراوە، بەڵام گۆچانی تەمبێکردن دووری دەخاتەوە لێی.

16 Opprimer un pauvre, c’est l’enrichir; donner à un riche, c’est l’appauvrir. PAROLES DES SAGES — 1-INTRODUCTION —

ئەوەی زۆرداری لە هەژار بکات بۆ ئەوەی بۆ خۆی زیاد بکات و ئەوەی بە دەوڵەمەند ببەخشێت، بێگومان هەردووکیان بەرەو نەبوونییە.

17 Prête l’oreille et écoute les paroles des sages, applique ton cœur à mon enseignement.

گوێ شل بکە و قسەی دانایان ببیستە، دڵت بدە زانیاری من،

18 Car c’est une chose agréable, si tu les gardes au dedans de toi: puissent-elles toutes demeurer sur tes lèvres!

چونکە جوانە ئەگەر لە ناختدا هەڵیبگریت و تێکڕا لەسەر لێوەکانت بچەسپێن.

19 Afin que ta confiance repose sur Yahweh, c’est toi que je veux instruire aujourd’hui.

بۆ ئەوەی پشتبەستنت بە یەزدان بێت، ئەمڕۆ تۆ فێر دەکەم، بەڵێ تۆ.

20 N’ai-je pas, plusieurs fois déjà, mis pour toi par écrit des conseils et des enseignements?

ئایا سی پەندم بۆ نەنووسیوی سەبارەت بە ڕاوێژ و زانیاری،

21 Pour t’enseigner la vérité des choses certaines, afin que tu répondes par des paroles vraies à eux qui t’envoient.

بۆ ئەوەی دروستی قسەی ڕاستیت فێر بکەم، هەتا وەڵامە ڕاستییەکان بدەیتەوە ئەوانەی کە تۆیان ناردووە؟

22 Ne dépouille pas le pauvre parce qu’il est pauvre, et n’opprime pas le malheureux à la porte.

هەژار تاڵان مەکە لەبەر هەژارییەکەی و نەبوون وردوخاش مەکە لە دادگا،

23 Car Yahweh prendra en main leur cause, et il ôtera la vie à ceux qui les auront dépouillés.

چونکە یەزدان بەرگری لە کێشەکەیان دەکات و ئەوانەی تاڵانیان دەکەن گیانیان تاڵان دەکات.

24 Ne lie pas société avec l’homme colère, et ne va pas avec l’homme violent,

مەبە برادەری کەسی تووڕە، هاوڕێیەتی کەسی هەڵچوو مەکە،

25 de peur que tu n’apprennes ses voies, et que tu ne prépares un piège à ton âme.

نەوەک لە ڕێچکەی ئەوان ڕابێیت، خۆت تووشی تەڵە بکەیت.

26 Ne sois pas de ceux qui prennent des engagements, de ceux qui se portent caution pour dettes.

لەوانە مەبە کە تەوقە دەکەن، دەستەبەری قەرزی خەڵک مەکە.

27 Si tu n’as pas de quoi payer, pourquoi t’exposer à ce qu’on enlève ton lit de dessous toi?

ئەگەر نەتبوو بیدەیتەوە، بۆچی نوێنەکەی ژێرت ببردرێت.

28 Ne déplace pas la borne ancienne, que tes pères ont posée.

سنووری کۆن مەگوازەوە، ئەوەی باوباپیرانت دایانناوە.

29 Vois-tu un homme habile dans son ouvrage? Il demeurera auprès des rois, il ne demeurera pas auprès des gens obscurs.

ئایا ئەو کەسەت بینیوە بە دەستوبردە لە کارەکەی؟ لەبەردەم پاشاکان ڕادەوەستێت، نەک لەبەردەم خەڵکی بێ ناوبانگ.